Κριτήριο Αξιολόγησης Ιστορία Προσανατολισμού Το Κρητικό ζήτημα (Απαντήσεις)

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ)

Το Κρητικό ζήτημα

Θέμα Α1 

1. Οργανικός Νόμος του 1900 (Κρήτη): Νόμος που θεσπίστηκε από την πρώτη κυβέρνηση της Κρητικής Πολιτείας το 1900 και ρύθμιζε ακανθώδη εκκλησιαστικά ζητήματα, όπως ήταν η σχέση της Εκκλησίας της Κρήτης με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και η εκλογή Μητροπολίτη και Επισκόπων. Το βασικό σχήμα, που ισχύει με μικρές τροποποιήσεις έως σήμερα, είναι ένα καθεστώς ημιαυτόνομης Εκκλησίας, της οποίας ο Προκαθήμενος εκλέγεται από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και η Κρητική Πολιτεία εκδίδει το Διάταγμα της αναγνώρισης και εγκατάστασής του.
2. «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις» (Κρήτη): Πολιτικός σχηματισμός που διαμορφώθηκε στην Κρήτη γύρω από τον Ελευθέριο Βενιζέλο μετά τη σύγκρουσή του με τον Ύπατο Αρμοστή Γεώργιο. Πιο συγκεκριμένα, γύρω από τον Βενιζέλο συνασπίστηκαν όσοι ήταν δυσαρεστημένοι από την αυταρχική πολιτική του Πρίγκιπα και έτσι σχηματίστηκε μια ισχυρότατη «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις». Έμπιστοι συνεργάτες του Βενιζέλου ήταν ο Κ. Φούμης και ο Κ. Μάνος. Οι τρεις αυτοί αποτέλεσαν μια τριανδρία, που δεν δίστασε να προχωρήσει σε δυναμική αναμέτρηση με τον Πρίγκιπα.
3. Κρητική Πολιτοφυλακή»– σελ 215 (Το οριστικό κείµενο των μεταρρυθµίσεων (που προήλθε µετά από διαπραγµατεύσεις µεταξύ των Μεγάλων Δυνάµεων, των Κρητών και του Ελ. Βενιζέλου) προέβλεπε την ίδρυση Κρητικής Πολιτοφυλακής, µε Έλληνες αξιωµατικούς που προηγουµένως θα παραιτούνταν από τον ελληνικό στρατό και σελ. 216 (Το πιο σηµαντικό είναι ότι … στους Βαλκανικούς πολέµους 1912 – 1913.)

Α2

Σ-Λ-Σ-Λ-Λ-Σ-Λ-Λ

Θέμα Β

1. ΣΕΛ 212: Η έκρηξη και η ταχύτατη…..έως το υποστήριζαν ανοιχτά σελ. 213
2. ΣΕΛ 219: Λίγους μήνες μετά… έως ταχύτερα και ασφαλέστερα, σελ. 219
3. ΣΕΛ 219: Εκείνο που δεν είχε κατορθώσει… έως εξαφανιστεί από την Κρήτη, σελ. 220

Θέμα Γ

Ο πρίγκιπας Γεώργιος, Ύπατος Αρμοστής της Κρητικής Πολιτείας από τις 9 Δεκεμ­βρίου 1898 και με τον τίτλο του Ηγέμονα, και ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπήρξαν οι δύο πόλοι μιας οξείας αντιπαράθεσης με διακύβευμα την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.

Τα δύο πρώτα έτη λειτουργίας της Κρητικής Πολιτείας κυριαρχούσε κλίμα αισι­οδοξίας. Το τρίτο, όμως, έτος, στο τέλος του οποίου θα έληγε και η θητεία του πρί­γκιπα Γεωργίου ως Ηγεμόνα, εμφανίστηκαν τα πρώτα σύννεφα που θα οδηγούσαν αργότερα σε σοβαρή εσωτερική κρίση. Το πιο σημαντικό σημείο τριβής που δημι- ουργήθηκε μεταξύ του Ηγεμόνα και του Βενιζέλου ήταν η διαχείριση του εθνικού ζητήματος της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Εξαρχής παρατηρήθηκε διάστα­ση απόψεων μεταξύ των δύο ανδρών – διάσταση η οποία οδήγησε σε σύγκρουση.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, για να υποστηρίξει τις απόψεις του στο εθνικό ζήτη­μα της Κρήτης, δημοσίευσε στην εφημερίδα Κήρυξ των Χανίων πέντε πολύκροτα άρθρα με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Γεννηθήτω φως». Στο άρθρο της 25ης Δεκεμ­βρίου 1901 παρουσιάζονται οι κινήσεις του πρίγκιπα Γεωργίου προκειμένου να οδη­γηθεί η Κρήτη στην ένωση με την Ελλάδα, ενώ στο επόμενο φύλλο της εφημερίδας, εκείνο της 4ης Ιανουάριου 1902, παρουσιάζονται οι θέσεις του Ελευθερίου Βενιζέ­λου για τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει η Κρήτη προκειμένου να επιτύχει τον ίδιο στόχο.

Συγκεκριμένα, ο πρίγκιπας Γεώργιος πίστευε ότι η λύση του εθνικού ζητήματος θα ωρίμαζε με συνεχείς παραστάσεις και υπομνήματα προς τις Μεγάλες Δυνάμεις. Έτσι, το 1901, μετά από δύο χρόνια διοίκησης της Κρητικής Πολιτείας, ο Ηγεμόνας μετέβη στη Ρωσία προκειμένου να εκθέσει στις προστάτιδες Μεγάλες Δυνάμεις την πορεία της διοίκησής του. Στόχος του ήταν, μέσω υπομνήματος, να μεταφέρει και τον πόθο των Κρητών για την επίλυση του Κρητικού Ζητήματος μετά τη λήξη της θητείας του στη θέση της Ύπατης Αρμοστείας, δηλαδή μετά από ένα έτος. Ευθύς εξαρχής, κατέστη γνωστό στον Ηγεμόνα από τις προστάτιδες Δυνάμεις ότι αποκλει­όταν η επίλυση του Κρητικού Ζητήματος. Για τον λόγο αυτό, ο Ηγεμόνας υπέβαλε δεύτερο υπόμνημα, στο οποίο περιλαμβανόταν μια εναλλακτική πρόταση. Πρότεινε, δηλαδή, να δημιουργηθεί ένας στενότερος σύνδεσμος μεταξύ της Ελλάδας και της Κρήτης μετά το τέλος της θητείας του.

Από την άλλη μεριά, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, στο επόμενο άρθρο της εφημε­ρίδας ο Κήρυξ των Χανίων, εξέφραζε μια διαφορετική άποψη για το ίδιο ζήτημα. Ξεκινούσε από την παραδοχή ότι η Κρητική Πολιτεία δεν μπορούσε να θεωρηθεί αυτόνομη, επειδή βρισκόταν υπό τη στρατιωτική κατοχή των τεσσάρων προστάτιδων δυνάμεων και επειδή διοικείτο από έναν Ηγεμόνα ο οποίος ήταν εντολοδόχος των δυνάμεων αυτών. Συνεπώς, κατά τον Βενιζέλο, προκειμένου να υπάρξει πραγ­ματική αυτονομία μετά το τέλος της τριετούς Αρμοστείας, έπρεπε να αρθούν οι δύο προαναφερθέντες λόγοι, δηλαδή:

α. να αποχωρήσουν τα ξένα στρατεύματα,

β. να σχηματιστεί πολιτοφυλακή που θα οργανωνόταν από αξιωματικούς του ελλη­νικού στρατού,

γ. ο Ηγεμόνας να μη διοικεί την Κρήτη ως εντολοδόχος των ξένων δυνάμεων και δ. ο Ηγεμόνας να ζητήσει την ολοσχερή απομάκρυνση των ξένων στρατευμάτων μόλις η δύναμη της πολιτοφυλακής ήταν έτοιμη να αναλάβει τα καθήκοντά της.

Συμπερασματικά, τα παραθέματα που προέρχονται από τα δύο από τα πέντα άρθρα της εφημερίδας Κήρυξ των Χανίων, και τα οποία έκαναν αίσθηση στο αναγνωστικό κοινό της Κρήτης, αντανακλούν τις διαφορετικές θέσεις και τη στάση των δύο αν- δρών στο θέμα της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα.

ΘΕΜΑ Δ

Στις 26 Φεβρουαρίου 1905 η τριανδρία της «Ηνωμένης Αντιπολί­τευσης», Βενιζέλος Ελ., Φούμης Κ., Μάνος Κ., και άλλοι 15 επιφανείς πολιτευτές συνέταξαν και υπέγραψαν προκήρυξη, με την οποία ζητούσαν μεταβολή του Συντάγματος της Κρητικής Πολιτείας. Η συγκεκριμένη προκήρυξη συνιστά πράξη δυναμικής αναμέτρησης με τον Ύπατο Αρμοστή Πρίγκιπα Γεώργιο και είναι το πρώτο επίσημο επαναστατικό κείμενο, το προμήνυμα της επανάστασης του Θερίσου.

Το κείμενο της προκήρυξης ξεκινά με αναφορά στην ομοθυμία και σύμπνοια που προσδιορίζει τις ενέργειες όσων αυτοαποκαλούνται «ηνωμένη εν Κρήτη αντιπολίτευσις» και προσυπογράφουν το κείμενο και συνεχίζει με τη σκοποθεσία που καταγράφεται γενικά ως «εκπλήρωσις του Εθνικού Προγράμματος».

Πρώτη επιδίωξη και κύριο μέλημα της αντιπολίτευσης είναι η προώθηση ενεργειών για τη λυσιτελή διαχείριση του εθνικού ζητήματος της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Σε περίπτωση που η ένωση καθίσταται αδύνατη, οι ενέργειες της αντιπολίτευσης θα αποσκοπούν στην «πολιτική προσέγγιση» της Κρήτης με την Ελλάδα, με προϋπόθεση για τη συγκεκριμένη εξέλιξη την αλλαγή της υπάρχουσας κατάστασης «από διεθνούς απόψεως». Στη διατύπωση αυτή λανθάνει η συλλογιστική του Ελ. Βενιζέλου, ο οποίος βλέποντας τα πράγματα ρεαλιστικότερα και πρακτικότερα, θεωρούσε ότι η λύση στο ζήτημα της ένωσης έπρεπε να είναι σταδιακή, με βαθμιαίες κατακτήσεις. Ως πρώτη μάλιστα κατάκτηση, η οποία μάλιστα θα διαφοροποιούσε τη διεθνή θέση της Κρήτης, θεωρούσε την απομάκρυνση των ξένων στρατευμάτων από τις κρητικές πόλεις και την αντικατάστασή τους από ντόπια πολιτοφυλακή με Έλληνες αξιωματικούς.

Η αναθεώρηση του Συντάγματος της Κρητικής Πολιτείας κατά το πρότυπο του ελληνικού καθίσταται τρίτος στόχος για τους αντιπολιτευόμενους, με απώτερη προοπτική την καταστολή φαινομένων δεσποτισμού που επιδείκνυε ο Πρίγκιπας Γεώργιος στον τρόπο διακυβέρνησης. Πραγματικά, το υπάρχον τότε σύνταγμα στην Κρήτη ήταν υπερβολικά συντηρητικό και παραχωρούσε στον Ηγεμόνα, όπως ονομάστηκε ο Ύπατος Αρμοστής, υπερεξουσίες που εύκολα μπορούσαν να τον οδηγήσουν σε δεσποτική συμπεριφορά. Ο Γεώργιος υπέπεσε σύντομα σε αυταρχική διακυβέρνηση στην άσκηση της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής. Δημιουργούσε προσωπικές τριβές λόγω των ασαφειών στις διοικητικές αρμοδιότητες και παραγκώνιζε τους Κρήτες αγωνιστές προωθώντας την ευνοιοκρατία με τον διορισμό Αθηναίων συμβούλων σε καίριες θέσεις. Παράλληλα, επιχειρούσε «να ρυθμίζει αυτοβούλως την εθνική πολιτική» της Κρήτης, γι’ αυτό και η διάσταση των απόψεών του με τον Βενιζέλο στο πολιτικό ζήτημα της ένωσης πήρε τη μορφή προσωπικής αντιπαράθεσης. Απέλυσε τον διαφωνούντα Βενιζέλο από το αξίωμα του υπουργού και στη συνέχεια ακολούθησε πολιτική αδιαλλαξίας με απαγόρευση της ελευθεροτυπίας και με διώξεις και φυλακίσεις διακεκριμένων μελών της κρητικής αντιπολίτευσης.

Η προκήρυξη καταλήγει με την αποκάλυψη των προθέσεων της Αντιπολίτευσης να προβούν σε ένοπλες λαϊκές συναθροίσεις για την προώθηση των επιδιώξεών τους. Διασαφηνίζουν ότι ο αγώνας τους δεν έχει προσωπικό χαρακτήρα εναντίον του Γεωργίου, [ο οποίος πιθανόν είναι δυνατόν να παραμείνει στη θέση του Ύπατου Αρμοστή με περιορισμένες αρμοδιότητες και αναίρεση της δεσποτικής του νοοτροπίας]. Παράλληλα προειδοποιούν τους εκπροσώπους των Μεγάλων Δυνάμεων, ότι σε περίπτωση που διοριστεί άλλος Ύπατος Αρμοστής πρέπει υποχρεωτικά να είναι Έλληνας, διότι σε αντίθετη περίπτωση οι Κρήτες θα αναλάβουν εκ νέου ένοπλο αγώνα.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ

Φιλοτεχνήθηκε[1] για να υπενθυμίσει στον αρμοστή ότι η αιματοχυσία ενός αιώνα δεν έγινε για τη δική του «επαγγελματική αποκατάσταση», αλλά για να ενωθεί η Κρήτη με το ελληνικό κράτος. Στο βάθος φαίνονται Κρήτες επαναστάτες. Στην ελληνική σημαία που κρατούν αναγράφεται «Ένωσις ή Θάνατος». Αυτό το σύνθημα είχε αντικαταστήσει το παλαιότερο «Ελευθερία ή Θάνατος». Σε πρώτο πλάνο η Κρήτη προσωποποιημένη κάθεται σε θρόνο συντροφιά με ένα λιοντάρι, σύμβολο δύναμης, και μοιράζει στις επίσης προσωποποιημένες Δυνάμεις τα ψηφίσματα για το περιεχόμενο των οποίων μας ενημερώνει η λεζάντα: «Ο λαός της Κρήτης συνελθών εις πάνδημα συλλαλητήρια κηρύττει ενώπιον Θεού και ανθρώπων την πολιτικήν αυτού ένωσιν μετά του βασιλείου της Ελλάδος εις μίαν αδιαίρετον συνταγματικήν πολιτείαν».

[1] Φιλοτεχνώ -είς, -εί ρ.  (φιλοτέχν-ησα, -ήθηκα, -ημένος) επεξεργάζομαι ή κατασκευάζω κάτι με πολλή τέχνη

Για να μεταφερθείτε στο Κριτήριο Αξιολόγησης επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:

Κριτήριο Αξιολόγησης Ιστορία Προσανατολισμού Το Κρητικό ζήτημα

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε προετοίμασε η συνάδελφος Βάσια Μπουρλή, η οποία στη συνέχεια το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταβείτε σε κάποιο άλλο Κεφάλαιο ή Ενότητα της Ιστορίας Ανθρωπιστικών Σπουδών της Γ’ Λυκείου, επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τους παρακάτω πίνακες:

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1936)

ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1930)

ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΑΠΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ
ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Η Ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν τα Φιλολογικά μαθήματα ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.