Κριτήριο Αξιολόγησης Ιστορία Προσανατολισμού Προσομοιωτικό (Απαντήσεις)

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ)

Εφ’ όλης της Ύλης

ΘΕΜΑ Α

1. «Υπηρεσία Ανοικοδομήσεως Ανατολικής Μακεδονίας»: σελ. 140 (Παράλληλα με … επανεγκατάστασή τους.)
«Συνθήκη των Σεβρών»: σελ. 96 (Η Συνθήκη … πραγματικότητα.) & σελ. 144 (Τον Ιούλιο του 1920 … περιοχής στην Ελλάδα.)
«Προκήρυξη της Αντιπολίτευσης (στην Κρήτη)»: σελ. 210 (Η κατάσταση … Θερίσου.)
«Εκδοτικό δικαίωμα»: σελ. 28 (Το μεγάλο … κυκλοφορία τους.)

2. α) ακτήμονες χωρικοί – εκποίησης, β) η σταφίδα – το ελαιόλαδο – κρασί, γ) απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου – δολοφονία του Ίωνος Δραγούμη, δ) την Ορθοδοξία – τα μεγάλα εκκλησιαστικά ζητήματα, ε) υπερβολικά συντηρητικό – υπερεξουσίες.
3. α) – 4, β) – 5, γ) – 3, δ) – 6 , ε) – 2 (Περισσεύουν το 1 & το 7)

ΘΕΜΑ Β

1. σελ. 163, 165 (Οι πρόσφυγες δεν αποτελούσαν … ιδρύματα.)
2. α) σελ 212 (η επανάσταση είχε αποκτήσει … «Το Θέρισο».)
    β) σελ. 216 (Ο Αλέξανδρος Ζαΐμης … της παιδείας.)

ΘΕΜΑ Γ

Σχολικό βιβλίο: σελ. 40 (Οι πρώτες δειλές … δημοσίου) & σελ. 25-26 (Η Ελλάδα …δραχμών)

α) Οι πρώτες δειλές ενδείξεις συνεργασίας του ελληνικού κράτους με τους Έλληνες ομογενείς εμφανίστηκαν στη δεκαετία του 1870. Η εξέλιξη αυτή είναι πιθανό να οφειλόταν στην κρίση του 1873, που μείωσε τις αποδόσεις των ευρωπαϊκών κεφαλαίων και προκάλεσε τη μεταφορά τους προς τα ανατολικά, σε αναζήτηση επικερδών τοποθετήσεων. Η μετακίνηση αυτή πίεσε οικονομικά τους πλούσιους Έλληνες της διασποράς, οι οποίοι αναζήτησαν με τη σειρά τους νέα πεδία επιχειρηματικής δραστηριότητας, ανακαλύπτοντας έτσι και την Ελλάδα.
Οι τοποθετήσεις σε ακίνητα, τοποθετήσεις επίδειξης, που κόσμησαν την Αθήνα με λαμπρά νεοκλασικά αρχοντικά, δίνοντας σε μερικές κεντρικές περιοχές της αριστοκρατικό και κοσμοπολίτικο χαρακτήρα, αποτέλεσαν τον προάγγελο της δραστηριοποίησης των ομογενών στη χώρα. Η διείσδυσή τους στην ελληνική αγορά έγινε με γνώμονα την αξιοποίηση ευκαιριών για υψηλά κέρδη. Η πώληση, λόγου χάρη, των τσιφλικιών της Θεσσαλίας σε χαμηλές τιμές από τους Οθωμανούς ιδιοκτήτες τους, μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας στο ελληνικό κράτος, αποτέλεσε μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για τους ομογενείς κεφαλαιούχους. Ο Χ. Αγριαντώνης στο έργο του «Οι απαρχές της εκβιομηχάνισης» (Πηγή Α), παραθέτει παραπλήσιες πληροφορίες συμπληρώνοντας ότι Έλληνες τραπεζίτες της Κωνσταντινούπολης ήταν οι αγοραστές των κτημάτων, όπως οι Ζαρίφης, Ζωγράφος, Συγγρός, Μπαλτατζής, Μαυρογορδάτος, καθώς επίσης και ιδρυτές νέων τραπεζών (το 1881 ιδρύθηκε η Τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας) [«Οι ιδιοκτήτες … Ηπειροθεσσαλίας»]. Λίγο αργότερα ακολούθησαν επενδύσεις στο εμπόριο, στις μεταλλευτικές δραστηριότητες, στα δημόσια έργα της τρικουπικής περιόδου και στον δανεισμό του δημοσίου. Τα δύο τελευταία επιβεβαιώνονται από την πρώτη πηγή («οι άμεσοι πιστωτές … σιδηοδρόμων»), καθώς και από τη δεύτερη. Η πηγή Β (αντλημένη από την «Εξάρτηση και Αναπαραγωγή» του Κ. Τσουκαλά) μας πληροφορεί ότι ο Συγγρός συνεργαζόμενος με τον Ελληνογάλλο χρηματιστή Βλαστό αγόρασε τα δικαιώματα της ιταλικής εταιρείας που είχε αναλάβει τη διάνοιξη του Ισθμού της Κορίνθου. Επιπρόσθετα, θυγατρική της εταιρείας εκμετάλλευσης των μεταλλείων του Λαυρίου κατασκεύασε το σιδηροδρομικό δίκτυο Αθήνας-Λαυρίου, τους Σιδηροδρόμους Αττικής. Χρηματιστές ανέλαβαν την κατασκευή σιδηροδρομικού δικτύου στη Θεσσαλία (ο Μαυροκορδάτος) και στην Πελοπόννησο. Ως σημαντικότερη επένδυση των ομογενών παρουσιάζεται η συμμετοχή τους στον δημόσιο δανεισμό την περίοδο 1879 – 1893, που ανερχόταν στα 640.000.000 φράγκα, αν και στην πραγματικότητα μόνο τα 359.000.000 δόθηκαν στην Ελλάδα («Ο Συγγρός … Ελλάδα»).

β) Η Ελλάδα, έστω και στις περιορισμένες διαστάσεις της του 19ου αιώνα, είχε ικανοποιητική ποικιλία κοιτασμάτων, συνήθως όμως σε μικρές ποσότητες. Η ενθάρρυνση της μεθοδικής τους εκμετάλλευσης στις αρχές της δεκαετίας του 1860 με νομοθεσία που επέτρεπε την «εκχώρηση» μεταλλευτικών δικαιωμάτων με ευνοϊκούς όρους, προκάλεσε τη ραγδαία εξέλιξη του κλάδου. Την ίδια εποχή το ενδιαφέρον για μεταλλευτικά και οικοδομικά υλικά είχε ενισχυθεί εξαιτίας διαφόρων συγκυριών, όπως ήταν π.χ. τα έργα για τη διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ (έργο που ολοκληρώθηκε το 1869) αλλά και το ίδιο το άνοιγμα της διώρυγας, που αναβάθμισε συνολικά την Ανατολική Μεσόγειο.
Η πιο γνωστή περιοχή μεταλλευτικής δραστηριότητας υπήρξε, όπως και στην αρχαιότητα, το Λαύριο. Το 1866 (ή το 1864, σύμφωνα με την πηγή Γ) άρχισε εκεί τις εργασίες της μία γαλλο-ιταλική εταιρεία (Σερπιέρι-Ρου) με στόχο την εξαγωγή μεταλλεύματος όχι μόνο από τα υπόγεια κοιτάσματα αλλά και από τις «σκωρίες», τα υλικά που είχαν συσσωρευτεί εκεί στη διάρκεια των αιώνων εκμετάλλευσης των ορυχείων κατά την αρχαιότητα. Η τεχνολογία της εποχής επέτρεπε την απόσπαση μεταλλεύματος από αυτά τα κατάλοιπα. Ωστόσο, η Α. Λαμπρία στο άρθρο της στο Βήμα (πηγή Γ) παραθέτει ότι είχε ξεσπάσει διαμάχη μεταξύ του κράτους και της Σερπιέρι-Ρου για το ζήτημα των εκβολάδων, δηλαδή των υπολειμμάτων των μεταλλευμάτων που βρίσκονταν επί του εδάφους. Ο Επαμεινώνδας Δεληγιώργης υποστήριζε ότι η εταιρεία δεν είχε δικαίωμα εκμετάλλευσης τους, αλλά μόνο απόσπασής τους, ενώ οι εκπρόσωποι της εταιρείας απαντούσαν με απειλές («Από το 1864 … κανονιοφόρους»). Εν τέλει, του θέματος επιλήφθηκε ο ίδιος ο Δεληγιώργης, ως νέος πρωθυπουργός και επεδίωξε την πώληση των μετοχών. Τις μετοχές αγόρασε ο Συγγρός (με τον Μπαλτατζή τον 1873 –Πηγή Β), τις μεταβίβασε στην τράπεζά του, την Τράπεζα Κωνσταντινουπόλεως και προέβη σε μετοχοποίηση της. Τότε ο λαός κατελήφθη από χρηματιστηριακό «πυρετό» αγοράζοντας μετοχές του Λαυρίου. Αξιοσημείωτο είναι ότι δεν υπήρχε Χρηματιστήριο παρά μόνο το καφενείον «Η ωραία Ελλάς», που λειτουργούσε σα Χρηματιστήριο στο κέντρο της Αθήνας. Εντούτοις, αυτή η μεγάλη άνοδος οδήγησε σε πτώση κι επομένως στον όλεθρο και την πτώχευση των μετόχων, ειδικά το διάστημα 1873-1875 («πρωθυπουργός πλέον … πτωχεύσεις»).
Επιπλέον όσον αφορά στον μεταλλευτικό τομέα είναι άξιο αναφοράς ότι ο Συγγρός δραστηριοποιούνταν και στα μεταλλεία της Σερίφου, χωρίς όμως να επισημαίνεται το όνομά του (Πηγή Β: «Η θυγατρική … το όνομά του»). Τέλος, η εξόρυξη αργύρου και μολύβδου γνώρισε σημαντική άνθηση και πρόσθεσε στις ελληνικές εξαγωγές προϊόντα αξίας πολλών εκατομμυρίων δραχμών.

ΘΕΜΑ Δ

Σχολικό βιβλίο: σελ. 80 (Το τρικουπικό … πτώχευση), σελ. 82-83 (Το εκλογικό σύστημα … δημόσια ζωή), σελ. 84 (Σε αντίθεση … φαινόμενο)

α) Σύμφωνα με την ιστορική αφήγηση, το τρικουπικό κόμμα ήδη από το 1875 παρουσίασε ένα συστηματικό πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της χώρας, αρκετά κοντά στις αντιλήψεις του Κουμουνδούρου, το οποίο προέβλεπε: εξορθολογισμό της διοίκησης, κυρίως με τον καθορισμό των προσόντων των δημοσίων υπαλλήλων, ώστε να περιοριστεί η ευνοιοκρατία. Η συγκεκριμένη θέση μπορεί να ενισχυθεί από την πηγή Α, που αντλείται από την «Ιστορία των Ελλήνων». Σε αυτήν αναφέρεται ως βασική επιδίωξη του Τρικούπη η απαγκίστρωση του δημόσιου τομέα από την εκτελεστική εξουσία ώστε να παύσουν οι πελατειακές σχέσεις («Ο απώτερος στόχος … διαφθορά»). Εκείνη την εποχή οι δημόσιοι υπάλληλοι (χωροφύλακες, δικαστές, εκτιμητές, εισπράκτορες, δημόσιοι ταμίες) λειτουργούσαν σα μεσάζοντες μεταξύ λαού και πολιτικών διαπράττοντας συχνά αυθαιρεσίες –πχ εκβιασμούς («Πραγματικά … εξαναγκάζουν»). Για τον λόγο αυτό ο Τρικούπης θέσπισε δύο νόμους, ο ένας αφορούσε στα προσόντα που επιβαλλόταν να έχουν οι δημόσιοι υπάλληλοι («ΑΚΑ/ 1883») και ο άλλος την απαγόρευση κατάσχεσης του μισθού τους (των δημοσίων υπαλλήλων και των στρατιωτικών), ώστε να μην πέφτουν θύματα εκβιασμού («ΑΡΜΑ/1184»). Επίσης, το τρικουπικό κόμμα προέβλεπε ανάπτυξη της οικονομίας και κυρίως ενίσχυση της γεωργίας, βελτίωση της άμυνας και της υποδομής, κατά κύριο λόγο του συγκοινωνιακού δικτύου της χώρας. Στην πρώτη πηγή επισημαίνεται ότι ο Τρικούπης θεωρούσε κακή την επικρατούσα κατάσταση στο στράτευμα, λ.χ οι αξιωματικοί δεν είχαν το απαιτούμενο μορφωτικό υπόβαθρο και είχαν ανάρμοστες συνήθειες. Ως εκ τούτου, επεδίωξε την ανάπλαση του στρατιωτικού τομέα δίνοντας έμφαση στη μόρφωση, για να έχει η χώρα ελπίδες στις εδαφικές της διεκδικήσεις. Προκειμένου να υποστηρίξει την ανάγκη αυτή ανέλαβε ο ίδιος το Υπουργείο Στρατιωτικών («Ο Χαρίλαος … στράτευμα»).
Για την υλοποίηση του προγράμματός του έγιναν οι εξής προσπάθειες: α) οργανωτικές μεταβολές και βελτίωση των οικονομικών του κράτους, με την αύξηση των φόρων και τη σύναψη δανείων και β) παροχή κινήτρων στην ιδιωτική πρωτοβουλία για επενδύσεις. Προς επίρρωση των παραπάνω, η γελοιογραφία από τον Νέο Αριστοφάνη (Εικόνα 1) καυτηριάζει την πολιτική σύναψης δανείων που ακολουθούσε ο Τρικούπης. Εύγλωττα απεικονίζει σε δύο καρέ τον Τρικούπη να υποδέχεται τους ξένους πιστωτές (οι τρείς άνδρες στα αριστερά). Από τη μια παρουσιάζεται να τους ζητά νέα δάνεια (όπως αναγράφεται και στη λεζάντα) και από την άλλη να συμβιβάζεται, υποκλινόμενος, εν τέλει με ό,τι του υποδεικνύουν. Είναι προφανές ότι ο γελοιογράφος θέλει να στηλιτεύσει τον τρόπο με τον οποίο ο πολιτικός διαχειριζόταν τα οικονομικά της χώρας κρατώντας μια οιονεί δουλοπρεπή στάση και καθιστώντας το κράτος έρμαιο των διαθέσεων των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Βέβαια, οι τρικουπικοί ακολούθησαν με συνέπεια το πρόγραμμά τους, το οποίο όμως είχε ως αποτέλεσμα την εξάντληση των φορολογουμένων και την υπερβολική επιβάρυνση του προϋπολογισμού. Έτσι, το 1893 το κράτος κήρυξε πτώχευση.

β) Το εκλογικό σύστημα δεν επέβαλλε να ψηφίζει κανείς ένα μόνο κόμμα, αλλά έδινε τη δυνατότητα να ψηφίζονται όλοι οι υποψήφιοι θετικά ή αρνητικά. Επίσης, ένας εκλογέας μπορούσε να ψηφίσει θετικά κάποιον υποψήφιο στον οποίο είχε υποχρέωση, παράλληλα όμως μπορούσε να δώσει θετική ψήφο και σε κάποιον άλλο τον οποίο θεωρούσε ικανό. Μολαταύτα, και ιδιαίτερα μετά το 1882, όλο και συχνότερα παρουσιάζεται το φαινόμενο οι εκλογείς να ψηφίζουν με κομματικά κριτήρια και να περιορίζεται η συνήθεια να ψηφίζονται θετικά και πολιτικοί άλλων κομμάτων. Κατά τη δεκαετία του 1890 οι εκλογείς συνήθιζαν να ψηφίζουν πολιτικούς με επιρροή, μόνο εφόσον είχαν δηλώσει με σαφήνεια την κομματική τους τοποθέτηση. Στη δεύτερη πηγή, που αποτελεί απόσπασμα προκήρυξης του υποψήφιου βουλευτή Ρόκκου Χοϊδά, παρατίθεται το προφίλ του πολιτικού και γίνεται φανερή αυτή η αλλαγή ως προς τα κριτήρια ψήφου. Σε αυτή δίνεται έμφαση στο ήθος του και τις ικανότητες του Χοϊδά, ενώ τονίζεται η επιθυμία του να γίνει η χώρα κύρια του εαυτού της («Γενναίον … Ελλάδος»), προκειμένου οι εκλογείς να επηρεαστούν από αυτά τα δεδομένα την ώρα της κάλπης. Επιπλέον, υπογραμμίζεται ότι δεν είχε οικονομικές και πολιτικές διασυνδέσεις, δε σχετιζόταν δηλαδή με τη «συναλλαγή» και τα πολιτικά «τζάκια», συνεπώς αποτελούσε έναν αδέκαστο και άξιο εκπρόσωπο του λαού, στον οποίο μπορούσε να εμπιστευτεί την ψήφο του («Ο Χοϊδάς … αυτού»). Δηλαδή ο συγκεκριμένος υποψήφιος προσπαθούσε να επηρεάσει την κρίση των ψηφοφόρων διαβεβαιώνοντάς τους για την ακεραιότητα του χαρακτήρα του, ενημερώνοντάς τους για τις προτεραιότητές του και διαχωρίζοντας τη θέση του από τις πρακτικές συναλλαγής (του παρελθόντος).
Ακόμα και η εκλογή ανεξάρτητων τοπικών προσωπικοτήτων άρχισε να περιορίζεται. Το 1879 π.χ. υπήρχαν στις εκλογές 24 τοπικά ψηφοδέλτια, ενώ το 1885 μόνο 4. Έτσι παρουσιαζόταν και το φαινόμενο να περιλαμβάνονται σε κομματικά ψηφοδέλτια ανεξάρτητοι υποψήφιοι, για να έχουν πιθανότητες επιτυχίας στις εκλογές. Δηλαδή ο ρόλος των κομμάτων ενισχύθηκε, απέκτησαν κύρος στη δημόσια ζωή.

γ) Σε αντίθεση με την εποχή του Όθωνα και του Βούλγαρη, οι κυβερνήσεις δεν χρησιμοποιούσαν συστηματικά μεθόδους εξαναγκασμού για να πείσουν τους εκλογείς. Αυτόν τον κανόνα παραβίαζαν κάποιοι δημόσιοι υπάλληλοι ή φανατικοί οπαδοί στα χωριά. Σπάνια ακούγονταν κατηγορίες για εξαγορά ψήφων. Πάντως, η πατρωνία, με τη μορφή διορισμών, μεταθέσεων, δανείων κ.λπ. και η συστηματική διαφθορά μέσω του διοικητικού μηχανισμού, αποτελούσαν συχνό φαινόμενο. Η διαφθορά του δημόσιου τομέα αποτυπώνεται με ενάργεια στην πρώτη πηγή. Οι χωροφύλακες και οι δικαστές έκαναν κατάχρηση εξουσίας, οι εκτιμητές και οι εισπράκτορες λάμβαναν αποφάσεις για την είσπραξη φόρων, ενώ οι δημόσιοι ταμίες παρακρατούσαν μισθούς δημοσίων υπαλλήλων και συνεργάζονταν με ένα πλέγμα τοκογλύφων, κομματαρχών και επάρχων. Αναπόφευκτα, οι δημόσιοι υπάλληλοι αναγκάζονταν να ασκούν πιέσεις και εκβιασμούς («Πραγματικά … εξαναγκάζουν»). Επιπρόσθετες πληροφορίες παρέχει η τρίτη πηγή, που προέρχεται από το βιβλίο του Χ. Αγριαντώνη «Οι απαρχές της εκβιομηχάνισης στην Ελλάδα κατά τον 19ο αι». Ειδικότερα, αναφέρει ότι η πατρωνία ήταν συνυφασμένη με τη ζωή των πολιτών («Είναι καθαυτή … ζωής»). Αξίζει να σημειωθεί, επίσης ως προς τις πελατειακές σχέσεις, ότι απαιτούνταν αμοιβαία εμπιστοσύνη, δηλαδή εκπλήρωση εξυπηρετήσεων προς τους εκλογείς από την πλευρά του υποψηφίου αφενός και υποστήριξη του βουλευτή δια της ψήφου από την πλευρά του εκλογέα αφετέρου («Ακόμα, το φαινόμενο … αυτόν»).

Για να δείτε το Κριτήριο Αξιολόγησης στο οποίο αναφέρονται οι παραπάνω απαντήσεις επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο: 

Προσομοιωτικό Κριτήριο Αξιολόγησης Ιστορίας Προσανατολισμού

Τις απαντήσεις που μόλις διαβάσατε για το αντίστοιχο κριτήριο αξιολόγησης προετοίμασε η εκλεκτή συνάδελφος Δήμητρα Δήμου, η οποία στη συνέχεια τις παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταβείτε σε κάποιο άλλο Κεφάλαιο ή Ενότητα της Ιστορίας Ανθρωπιστικών Σπουδών της Γ’ Λυκείου, επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τους παρακάτω πίνακες:

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1936)

ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1930)

ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΑΠΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ
ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Η Ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν τα Φιλολογικά μαθήματα ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.