Κριτήριο Αξιολόγησης Ιστορία Προσανατολισμού Προσομοιωτικό 3

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ No 3

Εφ’ όλης της Ύλης 

ΘΕΜΑ Α

Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων ιστορικών όρων:

α. «Προσωρινόν Πολίτευμα» Επιδαύρου

β. Συνταγματικές ρυθμίσεις Τανζιμάτ

γ. «Κεντρική Επιτροπή υπέρ των Κρητών»

Μονάδες 15

2. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση:

Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν ως Σωστές ή Λανθασμένες.

α. Στην διάρκεια του 19ου αιώνα έγιναν πολλά δημόσια έργα για την εξυπηρέτηση της ναυτιλιακής δραστηριότητας.

β. Η προσάρτηση των Επτανήσων και της Θεσσαλίας στην Ελλάδα άλλαξε τα δεδομένα στην βιομηχανική δραστηριότητα.

γ. Όταν ήρθε στην Ελλάδα ο Δ. Υψηλάντης πρότεινε τη δημιουργία ενός συγκεντρωτικού συστήματος διακυβέρνησης.

δ. Στόχος του Εθνικού Κόμματος του Κ. Μαυρομιχάλη ήταν η “Ανόρθωση”.

ε. Κατά την περίοδο της μοναρχίας του Όθωνα, το κράτος δεν ασχολήθηκε με το ζήτημα της αποκατάστασης των προσφύγων.

Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Β

Πότε κατοχυρώθηκε το δικαίωμα της καθολικής ψηφοφορίας στην Ελλάδα και ποιους νέους όρους δημιούργησε στην πολιτική και κομματική ζωή;

Μονάδες 10

α) Με ποιον τρόπο οδηγήθηκε η Ελλάδα στο δικτατορικό καθεστώς του Ι. Μεταξά; (9 Μονάδες)

β) Ποια πολιτικά καθεστώτα επικρατούσαν την περίοδο εκείνη στην υπόλοιπη Ευρώπη;(6 Μονάδες)

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Γ

Γ1. Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται, να απαντήσετε στα ερωτήματα:

α) πότε διατυπώθηκε για πρώτη φορά η «Μεγάλη Ιδέα»;

β)σε τι διέφερε η στρατηγική του γαλλικού και του αγγλικού κόμματος στο θέμα των αλύτρωτων;

γ) ποιες επιπτώσεις είχε η Μεγάλη Ιδέα στον πολιτικό και οικονομικό τομέα στη διάρκεια του 19^ου και 20^ου αιώνα;

ΚΕΙΜΕΝΟ Α

Κωλέττης – Μαυροκορδάτος και η Μεγάλη Ιδέα

Το 1834, όταν η αντιβασιλεία προσπαθούσε να αποφασίσει ποια θα ήταν η µόνιµη πρωτεύουσα του κράτους, ο Κωλέττης έκανε έγγραφη πρόφαση ότι το κράτος έπρεπε να αποφύγει να ορίσει επίσηµη πρωτεύουσα, ως πανηγυρική υπενθύµιση ότι µόνον η Κωνσταντινούπολη µπορούσε να εξυπηρετήσει αυτό τον υψηλό σκοπό, ως ένδειξη της ελληνικής πίστης ότι επέκειτο η απόκτησή της, και ως υπόµνηση ότι ως εκείνη τη στιγµή η διεκπεραίωση των κρατικών υποθέσεων θα διατηρούσε προσωρινό χαρακτήρα. Όταν ήταν στο Παρίσι ως πρεσβευτής της Ελλάδας, δεν έχασε ευκαιρία να επαναλάβει τις ελληνικές αλυτρωτικές επιδιώξεις. Το 1844, στη συζήτηση για το ζήτηµα των ετεροχθόνων, πήρε το λόγο στη συντακτική συνέλευση για να εκθέσει, µε έναν τρόπο που έµεινε κλασικός το νόηµα της Μεγάλης Ιδέας.

«∆ια την γεωγραφικήν της θέσιν η Ελλάς είναι το κέντρον της Ευρώπης· ισταµένη, και έχουσα εκ µεν δεξιών την Ανατολήν, εξ’ αριστερών δε την ∆ύσιν, προώρισται ώστε δια µεν της πτώσεως αυτής να φωτίση την ∆ύσιν, δια δε της αναγεννήσεως την Ανατολήν. Το µεν πρώτον εξεπλήρωσαν οι προπάτορες ηµών, το δε δεύτερον είναι εις ηµάς ανατεθειµένον· εν τω πνεύµατι του όρκου τούτου και της µεγάλης ταύτης ιδέας είδον πάντοτε τους πληρεξουσίους να συνέρχωνται δια να αποφασίσωµεν ουχί πλέον περί της τύχης της Ελλάδος, αλλά περί της Ελληνικής φυλής… η Ελλάς, διηρηµένη το πάλαι καθέκαστα και εις ιδιαίτερα κράτη, έπεσε, και πεσούσα εφώτισε τον κόσµον. Οποίας άραγε ελπίδας παρέχει σήµερον αναγεννηθείσα η Ελλάς, και ηνωµένη εις εν κράτος, εις ένα σκοπόν, και µίαν δύναµιν, εις µιαν θρησκείαν, εις το τέλος Σύνταγµα το οποίον τώρα απεργαζόµεθα… Οι εντολείς ηµών περιµένουσι το Σύνταγµα να ίδωµεν. Οι δε εκτός ηµών λαοί ατενίζουσι προς ηµάς τα όµµατα, δια να µάθωσι το περί αυτών φρόνηµά µας».

Πεθαίνοντας το 1847, εξέφρασε τη λύπη του που άφηνε ανεκπλήρωτη την αποστολή του. Άφηνε να εννοηθεί ότι, αν ο βασιλιάς τον είχε καλέσει να κυβερνήσει από την αρχή, η Μεγάλη Ιδέα µπορεί να είχε πραγµατοποιηθεί. Όλη τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του (1844-47) ο Κωλέττης δεν αρνήθηκε ποτέ καµία από τις διαδόσεις που κυκλοφορούσαν ότι έκανε µεγαλεπήβολα αλυτρωτικά σχέδια, διαδόσεις που είναι από µόνες τους ενδεικτικές της αυξανόµενης φήµης του ως εκπροσώπου του ριζοσπαστικού αλυτρωτισµού.

Petropulos, Πολιτική και Συγκρότηση Κράτους… , σ. 634

ΚΕΙΜΕΝΟ Β

Ο Μαυροκορδάτος διατύπωσε τις ιδέες του σε ένα πολύ σηµαντικό υπόµνηµα που συνέταξε το 1848, το οποίο αποτελεί αριστοτεχνικό κατηγορητήριο κατά του ακραίου αλυτρωτισµού και πειστική παρουσίαση των µετριοπαθών θέσεων. Πρώτα διακήρυσσε την αντίθεσή τους προς τις σποραδικές συνοριακές επιθέσεις και τις µυστικές εταιρείες, που κατά τη γνώµη του τορπίλιζαν τον φαινοµενικό τους στόχο. Τις θεωρούσε παράτολµες ενέργειες εγωκεντρικών ή παραπλανηµένων ανθρώπων, που έπρεπε να κατασταλούν. Απαριθµούσε κατόπιν τα λάθη των προγενεστέρων ελληνικών κυβερνήσεων. ……………………………………………………………………………………………………………

Το ελληνικό κράτος δεν είχε δώσει στους Έλληνες της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας καµία απτή απόδειξη ότι η ελληνική διακυβέρνηση ήταν έστω και ελάχιστα πιο φωτισµένη από την τουρκική, ούτε είχε δείξει στην Ευρώπη ότι η ελληνική ηγεµονία θα έφερνε πολιτική σταθερότητα στην Εγγύς Ανατολή. Στο µεταξύ, η Οθωµανική Αυτοκρατορία είχε θεσπίσει εσωτερικές µεταρρυθµίσεις που είχαν αποκαταστήσει την τουρκική αυτοπεποίθηση και είχαν πείσει την Ευρώπη ότι η κατάρρευση δεν επέκειτο άµεσα.

Το πρόγραµµα του Μαυροκορδάτου ήταν στην πραγµατικότητα πρόγραµµα εσωτερικής ανάπτυξης, εµπορίου, επικοινωνιών και παιδείας, παρόλο που παρουσιαζόταν επιδέξια ως συγκαλυµµένη προετοιµασία για πόλεµο. ∆ίνοντας έµφαση στην αύξηση του εµπορίου, στην ανάπτυξη της εµπορικής ναυτιλίας και στη διακίνηση της πυρίτιδας από εµπόρους, και αποφεύγοντας οποιαδήποτε αναφορά στους άτακτους οπλαρχηγούς, ενώ επέµενε στην ανάγκη ενός νέου σώµατος πυροβολικού, το πρόγραµµα αυτό έµµεσα συνιστούσε τη µετάθεση της ευθύνης του αλυτρωτισµού από την παλιά στρατιωτική τάξη στην αστική, και έτσι προωθούσε έµµεσα τα οικονοµικά συµφέροντα της τελευταίας οµάδας. Επιπλέον, οι γραφειοκρατικές ικανότητες τις οποίες ανέφερε ο Μαυροκορδάτος ως προϋποθέσεις για τους διοριζόµενους στην κεντρική διεύθυνση ήταν ακριβώς εκείνες για τις οποίες εκτιµούσαν τον ίδιο και αρκετά µέλη του κόµµατός του. Με λίγα λόγια, η πολιτική του Μαυροκορδάτου απαιτούσε την ηγεσία ικανών γραφειοκρατών και ισχυρών εµπόρων, ενώ σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του αντίθετου προσανατολισµού τη διεύθυνση της υπόθεσης του αλυτρωτισµού θα την αναλάµβανε η παραδοσιακή τάξη των στρατιωτικών.

Petropulos, ό.π., σσ. 634-635

ΚΕΙΜΕΝΟ Γ

«Με την φυσικήν επάνοδον εις τα όρια εντός των οποίων ο ελληνισμός έδρασεν από της προϊστορικής εποχής, να δημιουργήσωμεν, λέγω, μίαν μεγάλην Ελλάδα ισχυράν και πλουσίαν, ικανήν να αναπτύξη εντός των ορίων την ζωτικήν βιομηχανίαν, ικανήν ως εκ των συμφερόντων τα οποία θα εξεπροσώπει, να συνάψη συμβάσεις μετ’ άλλων κρατών υπό τους αρίστους δυνατούς όρους». (Αγόρευση του Βενιζέλου στη Bουλή τον Σεπτέμβριο του 1915).

Δεν οιστρηλατούσε* πλέον τους αστούς η μορφή του μαρμαρωμένου βασιλιά, τους εξεσήκωνεν η σκέψις ότι πρέπει η Ελλάς να παύση να είναι ψωροκώσταινα… (Κρίση του Θ. Βαΐδη στο έργο του «Ελ. Βενιζέλος» για τους οικονομικούς στόχους της εθνικής εξόρμησης).

Θ. Διαμαντόπουλου, «Οι πολιτικές δυνάμεις της βενιζελικής περιόδου.
Ο βενιζελισμός», τόμος 1ος, τεύχος α’, σελ. 152, εκδόσεις Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα 1985.

* οιστρηλατώ: μεταδίδω ενθουσιασμό

Μονάδες 25

Δ1. Με βάση τα στοιχεία που θα αντλήσετε από τα πιο πάνω παραθέματα και το σχολικό εγχειρίδιο, να απαντήσετε στα εξής ερωτήματα:

α) Πώς εμφανίζεται στο πολιτικό πεδίο η κρίση στις σχέσεις αυτοχθόνων και ετεροχθόνων;

β) Ποια είναι τα κυριότερα επιχειρήματα που διατυπώνει κάθε πλευρά;

ΚΕΙΜΕΝΟ Α

Η κρίση στις σχέσεις αυτοχθόνων και ετεροχθόνων

Στα 1844 (…) για πρώτη φορά περιγράφονται µε κάποια ακρίβεια τα διακυβευόµενα. Στο τρίτο άρθρο του Συντάγµατος (…) επρόκειτο πάλι για τον καθορισµό των ιδιοτήτων του Έλληνα πολίτη, που όµως τώρα, στη συζήτηση, συγχεόταν µε τον ορισµό των προσόντων του Έλληνα δηµοσίου υπαλλήλου. Η σύγχυση υπαινίσσεται το κύριο πρακτικό όφελος που έµοιαζε να έχει για πολλούς ο τίτλος του πολίτη. Το θέµα ήταν να αποδειχθεί σε ποιους χρωστούσε το ελληνικό κράτος µια θέση στη δηµοσιοϋπαλληλία.

Στη συζήτηση ο άξονας αναφοράς είναι κοινός για όλα τα ενδιαφερόµενα µέρη: είναι το 1821, που οι µεν ετεροχθονιστές εξαίρουν ως επανάσταση όλης της ελληνικής φυλής, απέναντι στην οποία η Ελλάδα έχει αναλάβει ορισµένες δεσµεύσεις. Ενώ οι αυτοχθονιστές επιµένουν στα πράγµατα (…). Γι’ αυτούς δεν ενδιέφεραν οι αρχικές προθέσεις, αλλά το γεγονός ότι η επανάσταση εντοπίστηκε έτσι κι αλλιώς στον ελλαδικό χώρο, και συνεπώς η ίδια η ύπαρξη του κράτους οφειλόταν στις υπηρεσίες των κατοίκων αυτού του χώρου. Και ενώ οι πρώτοι είχαν την άνεση να κινηθούν στα λίγο ή πολύ γνωστά πλαίσια της επαναστατικής συνθηµατολογίας, η επιχειρηµατολογία των δεύτερων αποτελούσε ακριβώς παρέκκλιση από την αναδροµική αυτή οµοψυχία.

Έλλη Σκοπετέα, Το «Πρότυπο Βασίλειο» και η Μεγάλη Ιδέα, Αθήνα 1988, σσ. 51-52.

ΚΕΙΜΕΝΟ Β

Το προνόµιο του δηµοσίου υπαλλήλου

Η υπηρεσία στον κρατικό µηχανισµό ως πηγή πλουτισµού είχε σχέση όχι µε τις γλίσχρες αποδοχές του κρατικού υπαλλήλου, αλλά µε τη νόµιµη ή την παράνοµη χρησιµοποίηση της κρατικής θέσεως για τον πλουτισµό του κατόχου. Η φοροδιαφυγή, η προτεραιότητα στην αγορά εθνικών γαιών και η εξασφάλιση άτοκων κρατικών δανείων (…) ήταν τα µέσα πλουτισµού που είχε στη διάθεσή του ο κρατικός υπάλληλος.

Νικηφόρος ∆ιαµαντούρος, Η περίοδος της συνταγµατικής µοναρχίας, Ι.Ε.Ε., τ. ΙΓ΄, σσ. 110-111.

ΚΕΙΜΕΝΟ Γ

Η αντιπαράθεση αυτοχθονιστών και ετεροχθονιστών πληρεξουσίων στην Εθνοσυνέλευση, 1843-1844

Ο Ιωάννης Μακρυγιάννης (πληρεξούσιος Αθηνών, αυτοχθονιστής) υποστήριξε τον αποκλεισμό των ετερόχθονων από τις δημόσιες θέσεις: «Από τον παριωτισμό μας εσαπίσαμεν το σπίτι μας∙ μας φθάνει πλέον ο πατριωτισμός. Ας αγκαλιάσωμεν τον βασιλέα μας να φκιάσωμεν το σπίτι μας. Αυτοί [οι ετερόχθονες] εκάθησαν τόσα χρόνια και έτρωγαν ψωμί και έφεραν την πατρίδα μας άνω-κάτω. Ας καθίσωμεν τώρα και ημείς να φάγωμεν ψωμί».

Ο Ευστάθιος Σίμος (πληρεξούσιος Ηπειρωτών, ετεροχθονιστής): «Εν μόνον ήτο το βέβαιον, ότι ολίγον ή πολύ, μικρόν ή μέγα μέρος της από αίματα πλημμυρούσης [ελληνικής] γης ήθελεν μείνει ελεύθερον αυτό το μέρος έπρεπε να είναι η κοινή πατρίς όλων των επαναστησάντων Ελλήνων, όλων των κατοίκων των επαρχιών εκείνων όσοι εις τον πόλεμον ηγωνίσθησαν, εθυσιάσθησαν, έπαθον, κατεστράφησαν. Ιδού η μεγάλη συνθήκη, η συνδέσασα τας επαναστατησάσας ελληνικάς επαρχίας, ιδού το μέγα προς αλλήλους συνάλλαγμα των Ελλήνων γραφέν όχι με μελάνην, αλλά με αίμα. Ήτο ένωσις ειλικρινής, ήτο ένωσις αδελφική. Ποίος εις την μακαρίαν εποχήν εκείνην, εποχήν κινδύνων, εποχήν των παθημάτων, αλλά και εποχήν δόξης και ακραιφνούς τότε πατριωτισμού, ποίος ήθελε φροντίσει, ποίος ήθελεν ειπεί ό,τι άλλο παρά κοινή ήθελεν είσθαι η μέλλουσα τύχη των ηνωμένων εκείνων λαών, των αδιαίρετων εκείνων επαρχιών;»

1. Δημάκης, Η Πολιτειακή Μεταβολή του 1843 και το Ζήτημα των Αυτόχθονων και Ετερόχθονων.

ΚΕΙΜΕΝΟ Δ

Οι ετερόχθονες

«∆εν εσήκωσαν τα όπλα κατά του κοινού τυράννου

οι πολεµισταί του Άθω, του Ολύµπου και Λιβάνου

Και η Κρήτη και η Σάµος και η Χίος και η Κάσος;

Εις την Νάουσαν ο γέρων αετός ο Καρατάσσος,

όταν έβλεπε την όλην φωλεάν του αρπαγµένην

και την γραίαν σύντροφόν του εις τον τοίχον σταυρωµένην

επρονόει ότι δύο ξενηλάται ρητορίσκοι

σήµερον τον εθνισµόν του νόθον ήθελον ευρίσκει;»

………………………………………………………………………………

«Ως Σαµψών συ, Καραϊσκε, χρόνους δύο εις την πλάτην

ανεσήκωσες το βάρος του αγώνος µας εις µάτην,

κ’ εσταµάτησες συ, Μάρκε, µε τας δύο σου παλάµας

την Ανατολήν και ∆ύσιν εις τα δύο σύνορά µας·

το φως είδες των Αγράφων; σε διώκουν αι Αθήναι·

εγεννήθης εις το Σούλι; ο υιός σου ξένος είναι·

και τας µάχας σας ευρίσκουν και τας νίκας σας ολίγας

ο Πλαπούτας, ο Περούκας και ο πατριώτης Ρήγας».

Αλ. Σούτσος, «Πανόραµα της εν Αθήναις Εθνικής Συνελεύσεως»,
φυλλάδιο της 15 Μαρτίου 1844. Πηγή το βιβλίο του Ιωάν. ∆ηµάκη, ό.π., σ.125.

Οι αυτόχθονες

Οι χαµερπείς κι’ ουτιδανοί, και όλ’ οι Φαναριώται,

Κι’ ακόµη όσοι φάνησαν στο έθνος ως προδόται,

Και όλοι οι νεοήλυδες, στους Έλληνας συµφέρει

Να λάβουν τα παπούτσια των, ω Βασιλεύ, στο χέρι.

………………………………………………………………………

Της Ελλάδος σας το χώµα σαν πατήσωµεν αυτό,

Κύριοι βεβαιωθήτε πως δεν είχαµεν λεπτό.

Τώρα τρίζει το πουγγί µας, και σαν θέτε, να, ευθύς

∆ραχµάς δέκα χιλιάδες σας µετρούµεν ο καθείς.

………………………………………………………………………

Μου πιστεύεις; στην Ελλάδα όταν ήλθα απ’ εκεί…

Εφορούσα µπαλωµένο εις τον κ… µου βρακί,

Φορώ τώρα ρούχον µαύρο της ποιότητος της πρώτης,

Περπατώ και εις τον δρόµον σαν µεγάλη εξοχότης.

Θ. Γ. Ορφανίδης, Μένιππος, πηγή η Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος,
Σπ. Μαρκεζίνη, τόµ. 1, σσ. 197-198.

 Μονάδες 25

Για να δείτε τις απαντήσεις στο Κριτήριο Αξιολόγησης επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:

Απαντήσεις Κριτηρίου Αξιολόγησης

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε προετοίμασε η εκλεκτή συνάδελφος Σιάσιου Μάγδα, η οποία στη συνέχεια το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταβείτε σε κάποιο άλλο Κεφάλαιο ή Ενότητα της Ιστορίας Ανθρωπιστικών Σπουδών της Γ’ Λυκείου, επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τους παρακάτω πίνακες:

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1936)

ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1930)

ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΑΠΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ
ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Η Ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν τα Φιλολογικά μαθήματα ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.