Κριτήριο Αξιολόγησης Ιστορία Προσανατολισμού Πολιτικά Κόμματα Β

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Πολιτικά Κόμματα Β

ΘΕΜΑ Α

Α1. Να δοθεί το περιεχόμενο των παρακάτω ιστορικών εννοιών:

α. ««Προσωρινόν Πολίτευμα της Επιδαύρου»»

β. «Ορεινοί»

γ. «Ανόρθωση»

Μονάδες 15

Α2.Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη

1. Στο σύνταγμα του 1844 κατοχυρώθηκε η αρχή του «συνέρχεσθαι» και «συνεταιρίζεσθαι», πράγμα που μπορούσε να δυσχεράνει τη συγκρότηση κομματικών μηχανισμών.
2. Στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα ο εκλογέας, αν ήθελε, ψήφιζε θετικά ή αρνητικά όλους τους υποψηφίους.
3. Τα ξενικά κόμματα είχαν σαφή οργανωτική δομή και προγράμματα δράσης.
4. Ως θεμελιώδεις αρχές του πολιτικού συστήματος , το αγγλικό κόμμα θεωρούσε το συγκεντρωτικό σύστημα και τη διάκριση εξουσιών, αρχές τις οποίες υποστήριξε σε όλη τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα.
5. Η προσυπογραφή του αρμόδιου υπουργού ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για να τεθεί σε ισχύ ένα βασιλικό διάταγμα.

Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Β

Β1. Να καταγράψετε τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην εσωτερική πολιτική ζωή της Ελλάδας (1912-1915) και να επισημάνετε τα αίτια που οδήγησαν στη διπλή παραίτηση της κυβέρνησης του Βενιζέλου το 1915.

Μονάδες 13

Β2. α. Να αναφέρετε ονομαστικά τις παρατάξεις που συγκροτήθηκαν στην Εθνοσυνέλευση του 1862-1864. (μονάδες 4)

β. Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των δύο μεγαλύτερων παρατάξεων από αυτές; (μονάδες 8)

Μονάδες 12

ΘΕΜΑ Γ

1. Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται, να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις:

α) Ποια μορφή είχε λάβει η «πολιτική» συγκρότηση των Ελλήνων κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας μέχρι λίγο πριν τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας; (μονάδες 10)

β) Ποια χαρακτηριστικά των πελατειακών δικτύων διατηρήθηκαν στα κόμματα από το 1864 (ψήφιση του Συντάγματος) έως το 1875 (αρχή της «δεδηλωμένης») και πώς διαμορφώθηκε μέσα σ΄ αυτές τις συνθήκες το πολιτικό γίγνεσθαι της χώρας την ίδια περίοδο; (μονάδες 15)

Μονάδες 25

ΚΕΙΜΕΝΟ Α

Ο βαυαρός λόγιος Friedrich Thiersch, που είχε έρθει σε στενή επαφή µε ελληνικές πολιτικές οµάδες το 1832, έδωσε µια κλασική περιγραφή του συστήµατος των πελατειακών σχέσεων: «Για να κατανοήσει κανείς τη φύση αυτού του συστήµατος των πελατειακών σχέσεων και τις υποχρεώσεις που επέβαλλε στους προστάτες, πρέπει να κατανοήσει σε ποια κατάσταση είχαν αφήσει την κοινωνία στην Ελλάδα οι αιώνες, οι χιλιετίες ίσως. Αφού δεν υπήρχε κεντρική εξουσία ικανή να ελέγχει και να υπερασπίζεται τους ανθρώπους, καθένας ήταν αναγκασµένος να αναζητεί αλλού στήριγµα και προστασία. Το φυσικότερο και ασφαλέστερο στήριγµα βρισκόταν στην οικογένεια, της οποίας τα µέλη, αλλά και οι συγγενείς ως τον δεύτερο βαθµό, πουθενά δεν ήταν τόσο στενά συνδεδεµένα και τόσο έτοιµα να αλληλοβοηθηθούν όσο στην Ελλάδα. Ύστερα, ο αποµονωµένος άνθρωπος έπρεπε να εξασφαλίσει µια θέση ανάµεσα στους άλλους. Ανάλογα µε το πόσο αδύνατος ή δυνατός αισθανόταν, γινόταν οπαδός κάποιου ισχυρού, ή συγκέντρωνε ο ίδιος οπαδούς γύρω του […]. Οι αρχηγοί τους, όταν δεν αισθάνονται αρκετά δυνατοί, ώστε να είναι, οι ίδιοι και οι οπαδοί τους, αυτοδύναµοι, µπαίνουν στην υπηρεσία ενός ισχυρότερου αρχηγού, αυξάνοντας µε την προσχώρησή τους τη δύναµη και την επιρροή του. Αυτοί λοιπόν συνδυάζουν το ρόλο του προστάτη απέναντι στους πελάτες τους µε το ρόλο του πελάτη απέναντι στον προστάτη που στέκεται σε ψηλότερη βαθµίδα».

[J. A. Petropulos, Πολιτική και Συγκρότηση Κράτους στο Ελληνικό Βασίλειο (1833- 1843), Α΄- Β΄, εκδ. ΜΙΕΤ, Αθήνα 1997, σελ. 67]

ΚΕΙΜΕΝΟ Β

Τα κόμματα της εποχής λειτουργούσαν κατά βάση ως μηχανισμοί διαμεσολάβησης για την εξυπηρέτηση ιδιοτελών συμφερόντων και μικροπαραταξιακών σκοπών σε τοπικό-περιφερειακό επίπεδο. Ειδικότερα, στον κοινοβουλευτικό στίβο ανταγωνίζονταν τέσσερα κόμματα με πρωταγωνιστικό ρόλο να διαδραματίζουν οι πολιτικές παρατάξεις των Κουμουνδούρου, Βούλγαρη και Δεληγιώργη […]. Σύμφωνα με τον Γ. Αναστασιάδη : «οι κομματικοί σχηματισμοί της περιόδου, ως συντονιστές των πελατειακών σχέσεων ήταν ουσιαστικά οι οργανισμοί που αναλάμβαναν τον ρόλο του συλλογικού εκπροσώπου των εκλογικών συμφερόντων των βουλευτών και του συλλογικού αντιπροσώπου των προσωπικών συμφερόντων των ψηφοφόρων απέναντι στους ελεγχόμενους από τους βουλευτές και την κυβέρνηση κρατικούς μηχανισμούς». Εν ολίγοις, οι παλαιοκομματικές πρακτικές και οι μικροπολιτικές σκοπιμότητες των κομμάτων οδηγούσαν στην απαξίωση του πολιτικού συστήματος αναβαθμίζοντας τον ρόλο του θρόνου. Χαρακτηριστικά ο Π. Πετρίδης αναφέρει: «οι κομματικοί αρχηγοί της εποχής εμμένοντας στον παλαιοκομματισμό ευνοούσαν, ακούσια μάλλον, τον αυξανόμενο πολιτικό ρόλο του στέμματος».

[Δ. Τσιριγώτης, ΝΕΩΤΕΡΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, Διεθνείς σχέσεις και διπλωματία, εκδ. Ποιότητα, σελ. 158-160]

ΚΕΙΜΕΝΟ Γ

Σ’ ολόκληρη την περίοδο 1863-1875 είκοσι δύο κυβερνήσεις θα διαδεχτούν η µια την άλλη στην άσκηση της εξουσίας, µοιραίο επακόλουθο των παρεµβάσεων του θρόνου στην κοινοβουλευτική ζωή, µε συνέπεια την αποµάκρυνση κυβερνήσεων που διέθεταν την εµπιστοσύνη της Βουλής και τον διορισµό κυβερνήσεων από την κοινοβουλευτική µειοψηφία, παράλληλα προς την καταχρηστική διάλυση της Βουλής. […]. Στη νόθευση του πολιτεύµατος, παράλληλα µε το στέµµα, συντελούσαν και οι κοµµατάρχες της εποχής µε την µικροπολιτική τους. […]. Έτσι ο λαός, αποκλεισµένος απ’ τα πρώτα κιόλας χρόνια της επανάστασης από τις πολιτικές διαδικασίες, ήταν αναγκασµένος να ακολουθεί ή να ταυτίζεται µε τον εκάστοτε αρχηγό του ισχυρότερου κατά περίσταση, κόµµατος που κι αυτό ήταν εξαρτηµένο από τοπικούς κοµµατικούς παράγοντες.

[Π. Πετρίδη, Πολιτικές δυνάµεις και συνταγµατικοί θεσµοί στη νεότερη Ελλάδα (1844-1940) σσ. 59-60]

2. Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται, να συγκρίνετε τα ελληνικά συντάγματα του 1844 και του 1864 ως προς:

α. τη μορφή του πολιτεύματος (μονάδες 4)

β. το δικαίωμα ψήφου και την εκλογική διαδικασία (μονάδες 15)

γ. τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών (μονάδες 6).

Μονάδες 25

ΚΕΙΜΕΝΟ Α

Ο Εκλογικός Νόμος [με βάση το σύνταγμα του 1844] καθιέρωνε την εκλογή των βουλευτών με πλειοψηφικό σύστημα δύο γύρων, που θα διεξαγόταν με άμεση, σχεδόν καθολική, και μυστική ψηφοφορία. Δικαίωμα ψήφου δινόταν στους πολίτες (άρρενες) ηλικίας 25 ετών συμπληρωμένων, «έχοντας προσέτι ιδιοκτησίαν τινά εντός της επαρχίας, όπου έχουσι την πολιτικήν διαμονήν των, ή εξασκούντας εν αυτή οποιονδήποτε επάγγελμα, ή ανεξάρτητον επιτήδευμα». Εξαιρούνταν «α) Οι διατελούντες υπό ανάκρισιν επί κακουργήματι, β) Οι προσκαίρως ή διά παντός στερηθέντες κατά συνέπειαν δικαστικής αποφάσεως του δικαιώματος του ψηφοφορείν, γ) Οι στερούμενοι της ελευθέρας διαχειρίσεως της περιουσίας των». Κάθε πολίτης διέθετε μία ψήφο και όφειλε αυτοπροσώπως να ασκήσει το δικαίωμά του και όχι με αντιπρόσωπο.

Ν. Διαμαντούρος, «Περίοδος Συνταγματικής Μοναρχίας», στο Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΓ΄, Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1977, σ. 112.

ΚΕΙΜΕΝΟ Β

[…] η σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι αναγκαία για να αναφανεί η ιδιοτυπία της ελληνικής πολιτικής οργάνωσης. Έτσι, π.χ. η καθολική ψηφοφορία θεσπίζεται στη Γερμανία το 1871, […] στην Ελβετία το 1874, στην Ισπανία το 1890, στο Βέλγιο το 1893, στη Νορβηγία το 1898, στην Αυστρία το 1907, στη Σουηδία το 1909, στην Ολλανδία το 1917 και στην Ουγγαρία το 1918. Στην Αγγλία επίσης η διεύρυνση του εκλογικού δικαιώματος είναι πολύ αργόρρυθμη. Μέχρι το 1832 οι εκλογείς δεν ξεπερνούσαν τις 430.000 […] To 1865 μόλις ξεπερνάνε το εκατομμύριο, για να πλησιάσουν τα δύο μετά την εκλογική μεταρρύθμιση του 1867. Μόνο τον εικοστό αιώνα θα ολοκληρωθεί η διαδικασία της διεύρυνσης της δημοκρατίας. Αλλά ακόμα και το 1911, 41% των ενήλικων ανδρών δεν είχαν ακόμα δικαίωμα ψήφου. […] Έτσι, το Σύνταγμα του 1864 θεσπίζει οριστικά τον κοινοβουλευτισμό με την κατάργηση όλων των ενδιάμεσων αντιπροσωπευτικών βαθμίδων, των χωριστών εκλογικών σωμάτων και των διπλών ή τριπλών κοινοβουλίων, που σε πολλές χώρες αποδυνάμωναν τελείως τη δημοκρατική λειτουργία.

Κ. Τσουκαλάς, Κοινωνική Ανάπτυξη και Κράτος. Η συγκρότηση του δημόσιου χώρου στην Ελλάδα, δ ΄ έκδ., Αθήνα, Θεμέλιο, 1989, σσ. 303 και 305.

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε προετοίμασε ο συνάδελφος Μπατσίλας Νίκος, ο οποίος στη συνέχεια το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.

Για να μεταβείτε σε κάποιο άλλο Κεφάλαιο ή Ενότητα της Ιστορίας Ανθρωπιστικών Σπουδών της Γ’ Λυκείου, επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τους παρακάτω πίνακες:

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1936)

ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1930)

ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΑΠΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ
ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Η Ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν τα Φιλολογικά μαθήματα ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.