Κριτήριο Αξιολόγησης Ιστορία Προσανατολισμού Οικονομία

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Κεφάλαιο 1 – Οικονομία

ΘΕΜΑ Α

Α1. Να δοθεί το περιεχόμενο των ιστορικών εννοιών:

α. Αγροτική μεταρρύθμιση

β. Φεντερασιόν

γ. ΟΥΛΕΝ

Μονάδες 15

Α2. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν με την ένδειξη σωστό ή λάθος:

1. Στην μετεπαναστατική Ελλάδα οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές για την κατασκευή των απαραίτητων δημοσίων έργων, προσέκρουαν, όμως, στις κακές προθέσεις.
2. Ο ανταγωνισμός των θαλάσσιων συγκοινωνιών προώθησε την παραπέρα εξάπλωση του οδικού δικτύου
3. Το ΚΚΕ πριν την Γ΄ Κομμουνιστική Διεθνή ονομάζονταν ΣΕΚΕ.
4. Το 1919 ο ελληνικός στόλος είχε υπερδιπλασιαστεί.
5. Το ύψος των κρατικών εσόδων των οποίων τη διαχείριση ανέλαβε η ΔΟΕ ανέρχονταν σε 92.000.000 δρχ

Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Β

Β1. Να περιγράψετε τις συνέπειες που προκάλεσε σε οικονομικό επίπεδο η κυβερνητική αλλαγή στην Ελλάδα το Νοέμβριο του 1920.

Μονάδες 12

Β2. Τι γνωρίζετε για τις ελληνικές εξαγωγές κατά τη διάρκεια του 19ου ως τις αρχές του 20ου αιώνα;

Μονάδες 13

ΘΕΜΑ Γ

1. Αξιοποιώντας το περιεχόμενο των παρακάτω πηγών και συνδυάζοντας τις ιστορικές γνώσεις, να παρουσιάσετε:

α.) τις συνθήκες τις οποίες επικρατούσαν στην ελληνική οικονομία όταν έφτασε στη χώρα η παγκόσμια οικονομική κρίση (Μονάδες 8)

β.) τις συνθήκες οικονομικού παρεμβατισμού που αναπτύχθηκαν ως αντίβαρο στην κρίση. (Μονάδες 9)

γ.) τις πολιτικές συνθήκες που επικράτησαν την ίδια εποχή και επηρέασαν τις οικονομικές εξελίξεις της χώρας. (Μονάδες 8)

Μονάδες 25

Πηγή 1

Οι επιπτώσεις από την οικονομική κρίση που χτύπησε την αμερικανική οικονομία το 1929 δε μετατοπίστηκαν ομοιόμορφα στα διάφορα κράτη. Η Ελλάδα, η οποία μόλις ένα χρόνο νωρίτερα, το 1928, είχε οδηγηθεί σε νομισματική σταθεροποίηση, κατόρθωσε πρόσκαιρα να αποφύγει το δραματικό κόστος της ύφεσης που γνώρισαν άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η εμμονή στην πολιτική της υπεράσπισης της δραχμής που ακολούθησε η κυβέρνηση Βενιζέλου απέδωσε καρπούς μέχρι το σημείο της αποχώρησης της Βρετανίας από το σύστημα της «χρυσής βάσης». Ο βαθμός σύνδεσης της ελληνικής οικονομίας από τη λίρα της Αγγλίας ήταν τέτοιος που την οδήγησε –μαζί με άλλες χώρες- στη λήψη άμεσων μέτρων. Το Χρηματιστήριο Αθηνών έκλεισε επ’ αόριστον και τα αποθέματα της Τράπεζας της Ελλάδος σε συνάλλαγμα και σε χρυσό, εξαιτίας και της κερδοσκοπίας, εξανεμίστηκαν. Οι εισαγωγές άρχισαν να μειώνονται δραστικά και η νέα συναλλαγματική πολιτική που διαμορφώθηκε χαρακτηριζόταν από προστατευτισμό, με έντονα τα στοιχεία της κρατικής παρέμβασης. Η υποτίμηση του εθνικού νομίσματος συνοδεύτηκε από την επιβολή καθεστώτος αναγκαστικής κυκλοφορίας της δραχμής, κατάργησης της αγοράς συναλλάγματος και αναστολής πληρωμής χρεολυσίων και τόκων για το σύνολο των κρατικών δανείων. Η αναγγελία των σχετικών μέτρων την άνοιξη του 1932 οδήγησε τη χώρα σε μία πορεία οικονομικής αυτοτέλειας, υπό την στενή επίβλεψη του κράτους. Η ελληνική αντίδραση στην κρίση αποτελεί την πρώτη απόπειρα οργάνωσης της οικονομίας σε ορθολογικά όσο και σύγχρονα για την εποχή αυτή πρότυπα.

Ιστορία των Ελλήνων, τόμος15, «Νεώτερος Ελληνισμός, 1910-1940, η ελληνική οικονομία(1923- 1940)», εκδ. Δομή,σελ.616-617.

Πηγή 2

Η ανάπτυξη της χώρας και η βελτίωση του κλίματος των επενδύσεων στα μέσα της δεκαετίας του ’20 σχετιζόταν κυρίως με την προσπάθεια νομισματικής σταθεροποίησης και οικονομικής εξυγίανσης που ακολούθησαν οι κυβερνήσεις της εποχής. Οι ξένοι κεφαλαιούχοι τοποθέτησαν σημαντικά ποσά τόσο υπό την μορφή προσφυγικών δανείων προς το ελληνικό Δημόσιο όσο και χρηματοδότησης μεγάλων δημοσίων έργων, αποξηραντικών, αρδευτικών, καθώς και της επέκτασης του οδικού δικτύου. Μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης του ’29, τις παραδοσιακές αγορές στο χώρο του εμπορίου αντικατέστησαν οι νέες αγορές με τον μηχανισμό του clearing (δηλαδή συμψηφισμός σε είδος, χωρίς πληρωμή σε συνάλλαγμα) και βέβαια η αναπτυσσόμενη εγχώρια αγορά. Αυτή η μέθοδος παρά τα σημαντικά μειονεκτήματά της, επέτρεπε τον αποτελεσματικό έλεγχο –εκ μέρους του κράτους της σύνθεσης των εισαγωγών και των εξαγωγών. Με αυτόν τον τρόπο οι εισαγωγές μειώθηκαν στα απολύτως απαραίτητα (πρώτες ύλες κ.α.), με συνέπεια τη μείωση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου από το 47,6% το 1924 σε 25,1% το 1939.

Ιστορία των Ελλήνων, τόμος15, «Νεώτερος Ελληνισμός, 1910-1940, η ελληνική οικονομία(1923- 1940)», εκδ. Δομή,σελ.619.

Πηγή 3

Η ελληνική εμπειρία στα πλαίσια της οικονομικής κρίσης του μεσοπολέμου ανέδειξε τους σύνθετους όσο και στενούς δεσμούς μεταξύ της οικονομικής διαχείρισης και της πολιτικής κατάστασης. Πιο συγκεκριμένα, της αλληλεπίδρασης μεταξύ της κρίσης του οικονομικού φιλελευθερισμού και της κατάρρευσης της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Στο νέο πρότυπο αναπτυξιακής διαδικασίας, κυρίαρχος ήταν ο ρόλος φυσικών προσώπων αλλά και φορέων. Πολιτικές προσωπικότητες όπως ο Βενιζέλος και ο Μεταξάς με τις επιλογές τους σημάδεψαν τη ροή και τις όψεις του οικονομικού μετασχηματισμού. Δίπλα σε αυτούς, βιομήχανοι και επιχειρηματίες, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και κρατικοί φορείς ενεργοποιήθηκαν ποικιλότροπα, αποκομίζοντας με τη συμβολή του κράτους τεράστια κέρδη.

Ιστορία των Ελλήνων, τόμος15, «Νεώτερος Ελληνισμός, 1910-1940, η ελληνική οικονομία(1923- 1940)», εκδ. Δομή,σελ.619.

2. Αντλώντας στοιχεία από τα παρακάτω κείμενα και τον Πίνακα και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να παρουσιάσετε:

α) τους παράγοντες που εμπόδισαν την εκβιομηχάνιση της Ελλάδας κατά τον 19ο αιώνα. (μονάδες 8)

β) τους τομείς στους οποίους παρατηρήθηκε ανάπτυξη της ελληνικής βιομηχανίας στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα (μονάδες 9)

γ) τα αποτελέσματα της οικονομικής ανάπτυξης της περιόδου (1875-1911) στον τομέα της βιομηχανίας. (μονάδες 8)

Μονάδες 25

ΚΕΙΜΕΝΟ Α

«Την οικονομική και κοινωνική ιστορία της Ελλάδας τη σημάδεψε το γεγονός ότι δεν αναπτύχθηκε βαριά βιομηχανία και ότι κανείς από τους επαγγελματικούς κλάδους που αναφέραμε δεν μπόρεσε να γίνει ηγετικός παράγοντας της εκβιομηχάνισης. Ένας από τους σημαντικότερους λόγους ήταν η έλλειψη κάρβουνου. Επίσης, με εξαίρεση την ακτοπλοΐα, δεν υπήρχε σύγχρονο δίκτυο δρόμων και συγκοινωνιών στην ενδοχώρα, έλειπαν τα κεφάλαια, η εσωτερική αγορά ήταν πολύ μικρή, πολλές πόλεις ήταν επαρχιακές πόλεις με αγροτικό χαρακτήρα. Τους αλλοδαπούς επενδυτές ίσως τους απέτρεπε και η ληστεία, η κακοδιοίκηση, το ασαφές ιδιοκτησιακό καθεστώς της γης και ο διαφαινόμενος – από το 1850 – κίνδυνος πολέμου. Η ίδρυση βιομηχανικών μονάδων απέμεινε υπόθεση μεμονωμένων ατόμων, τα οποία αποτόλμησαν το ρίσκο ή κερδοσκοπούσαν. Μέχρι τον 20ο αιώνα δεν υπήρξε κάποια ώθηση για εκβιομηχάνιση».

 [«Τα πολιτικά κόμματα της Ελλάδας 1821-1936, τόμ. Α΄,σελ. 294»]

ΚΕΙΜΕΝΟ Β

Μεταξύ 1875 και 1889 παρατηρείται μια αύξηση από 95 σε 145 εργοστάσια. Αλλά από τις 50 νέες μονάδες, οι 44 ήταν αλευρόμυλοι και οι 4 ελαιοτριβεία. Επιπλέον, οι περισσότερες εξυπηρετούσαν τη σιτοπαραγωγή της Θεσσαλίας και της Άρτας και πολλές «προσαρτήθηκαν» στην Ελλάδα, μαζί με τις επαρχίες αυτές, το 1881. Επομένως, η αύξηση δε δείχνει εκβιομηχάνιση: απλώς κατοπτρίζει την εδαφική επέκταση της χώρας και την αντίστοιχη αύξηση του πληθυσμού. Παρατίθεται ενδεικτικός πίνακας της εξέλιξης της βιομηχανίας μέχρι το 1890.

[Γ. Δερτιλής, Κοινωνικός Μετασχηματισμός και Στρατιωτική Επέμβαση, σελ. 89-90 . O πίνακας από την Επισκόπηση της νεοελληνικής ιστορίας του Ν. Σβορώνου.]

ΚΕΙΜΕΝΟ Γ

«Οι φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις, που πέτυχε η Επανάσταση του 1862 και η κάποια σχετική σταθερότητα της πολιτικής ζωής, κυρίως απ’ το 1875, έδωσαν νέα ώθηση στην οικονομική άνοδο, που σημειώθηκε, την προηγούμενη περίοδο. […] Αυτό όμως που χαρακτηρίζει ουσιαστική την ελληνική οικονομία της εποχής εκείνης είναι η εισροή στη χώρα ελληνικών και ξένων κεφαλαίων κι η συνακόλουθη εμφάνιση της βιομηχανίας καθώς κι η ανάπτυξη της πίστης και των Τραπεζών. Ο αυξανόμενος συνεχώς εθνικισμός στις βαλκανικές χώρες, οι δυσχέρειες στην Τουρκία, η εθνικιστική κίνηση των «Νεοτούρκων» υποχρεώνουν τους Έλληνες καπιταλιστές, που είναι εγκαταστημένοι σ’ αυτές τις χώρες, να μεταφέρουν τα κεφάλαιά τους στην Ελλάδα και να τα επενδύσουν σε βιομηχανικές και τραπεζιτικές επιχειρήσεις, που τους αφήνουν μεγάλο και σίγουρο κέρδος, εξαιτίας της έλλειψης κεφαλαίων στην Ελλάδα και του πολύ υψηλού ποσοστού τόκου (30 ως 40%). Ως τις αρχές του 20ου αιώνα ο ρυθμός ανάπτυξης της βιομηχανίας μένει πολύ αργός. Το 1875 τα λίγα υφαντουργικά εργοστάσια ή εργοστάσια τροφίμων δεν ξεπερνούν τα όρια της απλής βιοτεχνίας. Οι πρώτες προσπάθειες για πραγματική βιομηχανία αρχίζουν με την ίδρυση μερικών εταιρειών, κατά πλειοψηφία ξένων, προς εκμετάλλευση των ορυχείων (Λαύριο), οι οποίες πολλαπλασιάζονται απ’ το 1904.

[Ν. Γ. Σβορώνου, Επισκόπηση της νεοελληνικής Ιστορίας, σ. 101]

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε προετοίμασε ο συνάδελφος Μπατσίλας Νίκος, ο οποίος στη συνέχεια το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.

Για να μεταβείτε σε κάποιο άλλο Κεφάλαιο ή Ενότητα της Ιστορίας Ανθρωπιστικών Σπουδών της Γ’ Λυκείου, επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τους παρακάτω πίνακες:

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1936)

ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1930)

ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΑΠΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ
ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Η Ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν τα Φιλολογικά μαθήματα ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.