Εκμετάλλευση των ορυχείων
Για να μεταφερθείτε σε κάποια άλλη ενότητα της Ιστορίας Προσανατολισμού της Γ’ Λυκείου επιλέξτε την αντίστοιχη σελίδα από το παρακάτω μενού:
Β. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΑΙΩΝΑ
4. Η εκμετάλλευση των ορυχείων
| Σκοποί
δραστηριοτήτων
|
α) τοπικές ανάγκες = λατομεία, παραγωγή οικοδομικών υλικών. β) εξαγωγές = μεταλλεύματα (ακατέργαστα ή με στοιχειώδη επεξεργασία) για βιομηχανίες της Δυτικής Ευρώπης |
| Λόγοι ανάπτυξης μετά το 1860 |
α) 1860: ευνοϊκή νομοθεσία στην «εκχώρηση» μεταλλευτικών δικαιωμάτων, β) διεθνείς συγκυρίες που ενίσχυσαν το ενδιαφέρον για μεταλλευτικά και οικοδομικά υλικά, π.χ. Διάνοιξη διώρυγας Σουέζ
i) ανάγκη υλικών ii)αναβάθμιση Ανατολικής Μεσογείου
|
| Εξορύξεις μετάλλων |
Εξαγωγές μεταλλεύματος: α) από τα υπόγεια κοιτάσματα β) από τις σκωρίες, τα κατάλοιπα δηλαδή που είχαν συσσωρευτεί από την εκμετάλλευση του ορυχείου από την αρχαιότητα και από τα οποία η σύγχρονη τεχνολογία επέτρεπε την απόσπαση μεταλλεύματος.
εξαγωγές προϊόντων μεγάλης αξίας. |
| Άλλες εξορύξεις |
Μάρμαρα έως το 1870 λόγω οικοδομικής ανάπτυξης
Αλυκές = σημαντική πηγή εσόδων στα τέλη του 19ου αιώνα |
| Σκοποί
δραστηριοτήτων
|
α) τοπικές ανάγκες = λατομεία, παραγωγή οικοδομικών υλικών. β) εξαγωγές = μεταλλεύματα (ακατέργαστα ή με στοιχειώδη επεξεργασία) για βιομηχανίες της Δυτικής Ευρώπης |
| Λόγοι ανάπτυξης μετά το 1860 |
α) 1860: ευνοϊκή νομοθεσία στην «εκχώρηση» μεταλλευτικών δικαιωμάτων, β) διεθνείς συγκυρίες που ενίσχυσαν το ενδιαφέρον για μεταλλευτικά και οικοδομικά υλικά, π.χ. Διάνοιξη διώρυγας Σουέζ
i) ανάγκη υλικών ii)αναβάθμιση Ανατολικής Μεσογείου
|
| Εξορύξεις μετάλλων |
Εξαγωγές μεταλλεύματος: α) από τα υπόγεια κοιτάσματα β) από τις σκωρίες, τα κατάλοιπα δηλαδή που είχαν συσσωρευτεί από την εκμετάλλευση του ορυχείου από την αρχαιότητα και από τα οποία η σύγχρονη τεχνολογία επέτρεπε την απόσπαση μεταλλεύματος.
εξαγωγές προϊόντων μεγάλης αξίας. |
| Άλλες εξορύξεις |
Μάρμαρα έως το 1870 λόγω οικοδομικής ανάπτυξης
Αλυκές = σημαντική πηγή εσόδων στα τέλη του 19ου αιώνα |
Πηγές
ΠΗΓΗ 1
Εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου
Από τον ορυκτό πλούτο της χώρας είχε αξιοποιηθεί ως τα μέσα του αιώνα (σημ: 19ου αιώνα) κυρίως η σμύριδα της Νάξου ,που αποτελούσε εξαγώγιμο προϊόν. Με το νόμο ΣΒ΄ της 18ης Ιουλίου 1852, η εκμετάλλευση των ορυχείων είχε δοθεί ύστερα από δημοπρασία στον Άγγλο Ρίτσαρντ Άμποτ με ευνοϊκούς όρους για το δημόσιο. Η παραγωγή σμύριδα έφθασε το 1856 τις 40.000 καντάρια, ενώ το 1859 η εξαγωγή της απέφερε 256.424 δρχ.
……………………………………………………………………………………………………………
Για την προώθηση της αξιοποιήσεως του ορυκτού πλούτου της χώρας είχαν γίνει τότε ειδικές μελέτες. Στα 1859 για παράδειγμα μια μελέτη του Γερμανού Έντουαρντ Χάιντερ για τη «γη της Σαντορίνης» μεταφράστηκε από τα γερμανικά στα γαλλικά και τυπώθηκε από την ελληνική κυβέρνηση για να προβληθούν οι ιδιότητές της για χρήση σε υδραυλικά έργα.
……………………………………………………………………………………………………………
Μια θετική προσπάθεια για την άρση των εμποδίων στον τομέα ορισμένων βιομηχανικών υλών σημειώθηκε το 1867 με την ψήφιση του νόμου «περί μεταλλείων και ορυκτών». Ο νόμος εκείνος σκοπός είχε να ενθαρρύνει τις ξένες επενδύσεις και να στρέψει την εγχώρια αποταμίευση στην εκμετάλλευση του πλούτου της ελληνικής γης. Πραγματικά μέσα σε λίγα χρόνια από την ψήφιση του νόμου σημειώθηκε ένας πρωτοφανής για τα ελληνικά χρόνια πυρετός για την έρευνα και εκμετάλλευση του ελληνικού υπεδάφους.
Όπως γράφει το τότε τμηματάρχης της Δημόσιας Οικονομίας του Υπουργείου Εσωτερικών Α. Μανσόλας, «η μεταλλευτική βιομηχανία εξήγειρε την δραστηριότητα και την κερδοσκοπική των πολιτών τάση, πανταχού δε σχεδόν της Ελλάδος περιέτρεχον τα όρη και τας κοιλάδας προς ανίχνευσιν του υπό την επιφάνειαν αυτών, κατά την ιδέαν των απλουστέρων, υποκρυπτομένου πλούτου, εξ ου ωνειροπωλούντο αμύθητα κέρδη». Από το 1867 ως το 1875 υποβλήθησαν στο υπουργείο Εσωτερικών 1.086 αιτήσεις για την παραχώρηση μεταλλείων και ορυχείων εκτάσεως εκατομμυρίων στρεμμάτων. Από τις αιτήσεις αυτές εγκρίθηκαν 359, αλλά σε 40 από αυτές ενεργήθηκαν σχετικές έρευνες, και στα τέλη του 1875 παρέμειναν σε λειτουργία μόνο 9.
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΓ΄, σσ. 180-181, 312
ΠΗΓΗ 2
Δια του Β.Δ. της 22 Οκτωβρίου 1881 συνεστάθη ανώνυμος «Ελληνική εταιρία των μαρμάρων της Πάρου» με μετοχικόν κεφάλαιον εκ 3.500.000 δρχ. ν. εις χρυσόν προς καλλιέργειαν των λατομείων των λευκών μαρμάρων της Πάρου.
……………………………………………………………………………………………………………
Εν Πεντέλη σήμερον εξορύττονται μάρμαρα … Περί τα τέλη του 1882 συνεστάθη εις τα περίχωρα των Αθηνών εργοστάσιον, όπερ κατεργάζεται, σχίζει και στιλβώνει το μάρμαρον λίαν επιτυχώς και καταγινόμενον κυρίως εις τα τη επιπλοποία χρήσιμα μάρμαρα, ανάλογα δε πράττει, κυρίως όμως δια οικοδομάς, έτερον μηχναικόν μαρμαρουργείον παρά τον Ιλισσόν.
Α. Ν. Βερναρδάκη, Περί του εν Ελλάδι Εμπορίου, σσ. 59, 61
ΠΗΓΗ 3
Παρουσιάζεται παρακάτω ο κατάλογος των ελληνικών μεταλλευτικών επιχειρήσεων που υπήρχαν και διαλύθηκαν, και των επιχειρήσεων που δημιουργήθηκαν στη θέση τους από ξένους κεφαλαιούχους (ή με σημαντική συμμετοχή ξένων κεφαλαίων) κατά τη δεκαετία του 1880.
| Έτος ίδρυσης |
Ελληνικές εταιρείες |
Έτος ίδρυσης |
Ξένες εταιρείες |
| 1869 | «Περικλής»
(μόλυβδος Λαύριο, κεφ.: 3 εκατ. δρχ). |
1875 | Γαλλική Εταιρεία Λαυρίου
(Ι. Β. Σερπιέρη, έδρα: Παρίσι, κεφ. 16,3 εκατ. φρ. Ο «Περικλής» αγοράστηκε το 1879) |
| 1869 | «Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία»
(σίδηρος, Σέριφος, κεφ.: 3 εκατ. δρχ.) |
1880 | Γαλλική εταιρεία
«Σέριφος-Σπηλιαζέζα» (Ι. Β. Σερπιέρη) |
| 1887 | (δεύτερη εταιρεία) Γαλλική εταιρεία «Βιάρ-Σγούτας-Ντυφούρ» (σίδηρος, Σέριφος, έδρα: Αθήνα) | ||
| 1872 | «Σούνιον (Λ. Ράλλη και Ν. Μελετόπουλου, μόλυβδος, Σούνιο,
κεφ.: 1,4 εκατ. δρχ.) |
1881/82 | Γαλλική εταιρεία «Σούνιον» (έδρα: Παρίσι, κεφ.: 4 εκατ. φρ.) |
| 1868 | Ελληνική εταιρεία (;) για την εκμετάλλευση του μολύβδου της Μήλου. Διαλύεται το 1870 | 1882/83 | Γαλλική εταιρεία «Σερπιέρης-Δεπιάν-Αργυρόπουλος», μόλυβδος, Μήλος |
Χ. Αγριαντώνη, Οι απαρχές της εκβιομηχάνισης στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα. Ιστορικό αρχείο, Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, Αθήνα 1986, σσ. 260-261
Λαμβάνοντας υπόψη το κείμενο του βιβλίου σας και το περιεχόμενο των πα-ραπάνω πηγών, να παρουσιάσετε τις ενέργειες των ελληνικών κυβερνήσεων προς ενθάρρυνση των επενδύσεων για την εκμετάλλευση του ελληνικού υπεδάφους.
Πηγή Πανελληνίων
Λαμβάνοντας στοιχεία από το παρακάτω κείμενο και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις να εκθέσετε την πορεία της μεταλλευτικής βιομηχανίας στην Ελλάδα κατά τον 19ο αιώνα και να αναφέρετε χαρακτηριστικά παραδείγματα.
“Η μεταλλευτική βιομηχανία εξήγειρε την δραστηριότητα και την κερδοσκοπική των πολιτών τάση, πανταχού δε σχεδόν της Ελλάδος περιέτρεχον τα όρη και τας κοιλάδας προς ανίχνευσιν του υπό την επιφάνειαν αυτών, κατά την ιδέαν των απλουστέρων, υποκρυπτομένου πλούτου, εξ ου ωνειροπωλούντο αμύθητα κέρδη. Από το 1867 έως το 1875 υπεβλήθησαν στο υπουργείο Εσωτερικών 1.086 αιτήσεις δια την παραχώρησιν μεταλλείων και ορυχείων εκτάσεως εκατομμυρίων στρεμμάτων”.
(Από την έκθεση του τμηματάρχη της Δημόσιας Οικονομίας του Υπουργείου Εσωτερικών Α. Μανσόλα). Μονάδες 25
Ερωτήσεις Πανελληνίων
- Το Λαύριο υπήρξε η πιο γνωστή περιοχή μεταλλευτικής δραστηριότητας στην Ελλάδα του 19ου αιώνα. ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ (μον. 2) ΕΣΠΕΡ ΕΠΑΝ 2004
- Η Ελλάδα του 19ου αιώνα είχε μικρή ποικιλία μεταλλευτικών κοιτασμάτων, σε μεγάλες όμως ποσότητες. ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ (μον. 2) ΗΜΕΡ ΕΠΑΝ 2004
- Πώς εξελίχθηκε η εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου στην Ελλάδα από τις αρχές της δεκαετίας του 1860 έως το τέλος του 19ου αιώνα; Μονάδες 14 ΗΜΕΡ ΕΠΑΝ 2006
Για να μεταβείτε σε κάποιο άλλο Κεφάλαιο ή Ενότητα της Ιστορίας Ανθρωπιστικών Σπουδών της Γ’ Λυκείου, επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τους παρακάτω πίνακες:
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1936)
ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1930)
Η Ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν τα Φιλολογικά μαθήματα ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.
Υλικό για ΕΠΑ.Λ.
