αστική αποκατάσταση

Αστική Αποκατάσταση

ΜΟΙΡΑΣΟΥ ΤΟ:

Γ. Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ

3. Η αστική αποκατάσταση

Φορέας και στόχος

 

  • περισσότερο το κράτος
  • λιγότερο η Ε.Α.Π. → πρόσφερε οικονομική βοήθεια σε λίγες επιχειρήσεις:

–        οικοτεχνίες

–        βιοτεχνικές

  • περιελάμβανε μόνο στέγαση όχι πρόνοια εξεύρεσης εργασίας
Προβλήματα στέγασης

 

  • πολλά εμπόδια:

– μεγάλος αριθμός προσφύγων

– λίγα τα ανταλλάξιμα σπίτια στις πόλεις

– καθυστέρηση οικιστικών προγραμμάτων λόγω:

–        πολιτικών ανωμαλιών

–        κακής οικονομικής κατάστασης

– περιπλάνηση αστών προσφύγων από πόλη σε πόλη

Εργασία προσφυγών

 

  • περιστασιακή:

–        οικοδομές

–        εργοστάσια

–        βιοτεχνίες

–        πλανόδιοι μικροπωλητές

–        μικροκαταστηματάρχες

–        ναυτεργάτες

–        εργάτες σε δημόσια έργα στις πόλεις ή στην ύπαιθρο

Τρόποι αστικής εγκατάστασης

 

§        ξεκίνησε από την Αθήνα → 4 συνοικισμοί:

–        Καισαριανή

–        Βύρωνας

–        Νέα Ιωνία

–        Κοκκινιά

  • υιοθετήθηκε η δημιουργία συνοικισμών με επέκταση των πόλεων που ήταν εγκατεστημένοι
  • σύστημα ανέγερσης μικρών κατοικιών:

–        μονοκατοικιών

–        διπλοκατοικιών

–        τετρακατοικιών

– μονοώροφες

– διώροφες

με:

–        ένα ή δύο δωμάτια

–        κουζίνα

–        βοηθητικούς χώρους

  • ανάθεση ανέγερσης συνοικισμών:

–        σε εργολάβους

–        εφοδιασμός προσφύγων με τα απαραίτητα μέσα, για να το σκευάσουν οι ίδιοι

  • συχνά δεν υπήρχαν έργα υποδομής:

–        έλλειψη χρόνου

–        έλλειψη χρημάτων

  • επικρατούσε ομοιομορφία → ελαφρές διαφοροποιήσεις των κατοικιών:

–        εμβαδόν

–        ποιότητα κατασκευής

–        λειτουργικότητα

  • ίδρυση προσφυγικών συνεταιρισμών
  • χορήγηση άτοκων δανείων σε πρόσφυγες για τη στέγασή τους
  • εύποροι πρόσφυγες:

– αρχικά νοίκιασαν ή αγόρασαν αστικές κατοικίες → αναμείχθηκαν με γη­γενείς

– αργότερα ανέλαβαν πρωτοβουλία για την ίδρυση οικισμών → ίδρυσαν οι­κοδομικό συνεταιρισμό → αγόρασαν μια έκταση σε προνομιούχο περιοχή → οικοδομούσαν αστικές κατοικίες καλής ποιότητας, π.χ. Νέα Σμύρνη, Καλλίπολη

  • άποροι πρόσφυγες που δεν είχαν ακόμη αποκατασταθεί:

– εγκαταστάθηκαν:

–        στις παρυφές παλιών οικισμών σε:

◊ καλύβες

◊ χαμόσπιτα

◊ πρόχειρες κατασκευές

◊ γύρω από τους προσφυγικούς συνοικισμούς → σε παραγκουπόλεις

– ζούσαν για πολλά χρόνια σε άθλιες συνθήκες

Πηγές

ΠΗΓΗ

Το έργο της αποκατάστασης των προσφύγων, που αρχικά είχε αναλάβει το Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων, συνέχισε η διεθνής Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων, η γνωστή ως ΕΑΠ, που, σύμφωνα με το Πρωτόκολλο της Γενεύης, έργο της ήταν η ένταξη των προσφύγων στο κοινωνικό σύνολο, αφού εξασφαλιζόταν, εκτός από τη στέγη, δυνατότητα επαγγελματικής αποκατάστασης. Η ΕΑΠ εξαρχής βρήκε τη λύση της ταπητουργίας ως «πανάκεια» και σε κάθε προσφυγικό συνοικισμό χρηματοδοτούσε την ανέγερση ενός ή περισσοτέρων μεγάλων οικοδομημάτων, ώστε η οικιακή ενασχόληση των προσφύγων να μετατραπεί σε σύγχρονη βιομηχανική διαδικασία.

Αντίθετα από τους άλλους οικισμούς, στη Νέα Ιωνία υπήρξε πιο συγκεκριμένη η έκφραση της βιομηχανικής πολιτικής της ΕΑΠ. Βέβαια, είναι γνωστό ότι η ΕΑΠ κατηγορήθηκε για την αναποτελεσματικότητα που είχε στον τομέα αυτό και πολλοί ερευνητές θεώρησαν ότι αρνήθηκε να ασχοληθεί με το θέμα.

Όλγα Βογιατζόγλου,
«Η βιομηχανική εγκατάσταση των προσφύγων στη Νέα Ιωνία – Παράμετρος της αστικής εγκατάστασης»,
στο συλλογικό τόμο  Ο ξεριζωμός και η άλλη πατρίδα, ό.π., σ. 149

Αφού μελετήσετε την παραπάνω πηγή και λάβετε υπόψη το κείμενο του σχολικού σας βιβλίου να επισημάνετε την κύρια αποστολή της ΕΑΠ.

ΠΗΓΗ

Πράγματι, η ένταση του στεγαστικού ζητήματος και η έκταση του εποικισμού έθεσαν σε άμεση κίνηση κεντρικούς μηχανισμούς προγραμματισμού, σχεδιασμού και κατασκευής. Κι ωστόσο το συνολικό πρόγραμμα σχεδιασμού των προσφυγικών οικισμών δεν σχετίστηκε άμεσα, ούτε καν έμμεσα, με τον σχεδιασμό των πόλεων. Η αυτονομία των φορέων (Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων, υπηρεσίες Πρόνοιας κλπ.) οδήγησε σε μια ανεξάρτητη δράση. Έτσι, ενώ εμφανίζεται η πρώτη ουσιαστική εφαρμογή κοινωνικής κατοικίας και οργανωμένης δόμησης στον ελληνικό χώρο και μάλιστα σε μεγάλη έκταση, χάνεται παράλληλα μια ευκαιρία για σχεδιασμό ευρύτερης κλίμακας. Στους αγροτικούς και αστικούς προσφυγικούς οικισμούς η πολεοδομική οργάνωση είναι απλούστατη. Κάθε οικισμός σύμφωνα με το νόμο «ρυμοτομείται προχείρως και χωρίζεται εις οικόπεδα», με αποτέλεσμα να προκύπτουν παραλλαγές απλών ορθογωνικών σχεδίων οικοπεδοποίησης από την επανάληψη του βασικού τύπου που συχνά είναι μοναδικός. Οι προβλεπόμενοι κοινόχρηστοι και κοινωφελείς χώροι είναι ελάχιστοι, συνήθως μορφοποιούνται ως κενά τετράγωνα και προβλέπουν μόνον εντελώς στοιχειώδεις λειτουργίες, δηλαδή σχολείο, εκκλησία και πλατεία, παρόλο που καταλαμβάνουν αδόμητες εκτάσεις στις παρυφές των πόλεων. Αυτό σημαίνει ότι ούτε για το μέλλον υπάρχουν δυνατότητες ανάπτυξης άλλων λειτουργιών. Όσο για τους αστικούς προσφυγικούς οικισμούς, η απόστασή τους από την υπάρχουσα πόλη δημιουργεί προβλήματα ασυνέχειας και αδυναμίας προσαρμογής προς τον υπάρχοντα αστικό ιστό. Ενώ η πολιτεία είχε, θεωρητικά, έτοιμο ένα πλαίσιο παρέμβασης, το οποίο μάλιστα είχε δοκιμαστεί πειραματικά αρκετές φορές και διορθωθεί σύμφωνα με τις ειδικότερες ανάγκες του ελληνικού χώρου, ξαφνικά βρέθηκε υποχρεωμένη να οπισθοχωρήσει.

Χαρακτηριστική είναι η τύχη του προγράμματος του Α. Παπαναστασίου για την ανοικοδόμηση της Ανατολικής Μακεδονίας […] Με την άφιξη των προσφύγων το 1922, τα πολυάριθμα σχέδια που είχαν εκπονηθεί και ενίοτε εγκριθεί, εγκαταλείφθηκαν. Οι οικισμοί αναπτύχθηκαν στην αρχική τους θέση, σύμφωνα με την εκ των ενόντων εγκατάσταση παλιών και νέων κατοίκων, ή με πρόχειρα και τυποποιημένα σχέδια διανομής οικοπέδων του Υπουργείου Γεωργίας. Οι εξελίξεις μετά το 1923 χαρακτηρίζονται από τη γενικευμένη εφαρμογή σχεδίων, που συνεπάγεται καθοριστικούς συμβιβασμούς και απλουστεύσεις σε σχέση με τις αρχικές «πειραματικές» και υποδειγματικές επεμβάσεις.

Μεταξύ 1923 και 1927, σε μια σχεδόν δραματική προσπάθεια, το Υπουργείο Συγκοινωνίας αγωνίστηκε να περισώσει τη γενικότερη πολιτική που μόλις είχε θεσμοποιήσει, βομβαρδίζοντας κυριολεκτικά με έγγραφα όλους τους φορείς που υπεισέρχονταν στην εγκατάσταση των προσφύγων (υπουργεία Δημοσίων Έργων, Υγιεινής και Πρόνοιας, τις νομαρχίες και τις αστυνομικές αρχές), με σκοπό να επιτύχει τουλάχιστον τον συντονισμό των ενεργειών. Στις εγκυκλίους του υπενθυμίζει ότι η ίδρυση προσφυγικού οικισμού δίπλα σε αστικό χώρο ισοδυναμεί ουσιαστικά με επέκταση της πόλης και θα πρέπει να εναρμονίζεται προς το νέο ή το υπό εκπόνησιν σχέδιο, διότι «άλλως θα προκύψουν σοβαρά προβλήματα». Αντίστοιχες παρεμβάσεις και υπομνήσεις γίνονται όταν ελεύθεροι δημόσιοι χώροι, που είτε προτείνονται είτε υπάρχουν και διαφυλάττονται ως δρόμοι, πλατείες κλπ. από τα νέα σχέδια, καταλαμβάνονται από τις τοπικές αρχές για την εγκατάσταση προσφύγων. Δυστυχώς, όσο κι αν το αρμόδιο υπουργείο συνιστά να μην επιτρέπονται σε τέτοιους χώρους παρά μόνον κατ’ εξαίρεσιν και «μόνον προχείρου μορφής ξυλόπηκτα παραπήγματα», «ελαχίστων διαστάσεων», «επί θέσεων αποκέντρων», ώστε να μην «παρεμβάλλωσι οιονδήποτε κώλυμα εις την κυκλοφορίαν ή προκαλώσι ζημίας εις λοιπούς κατοίκους ή ιδιοκτήτας», οι εκκλήσεις αυτές θα παραμείνουν χωρίς αποδέκτη.

Η παράδοξη αυτή διελκυστίνδα συνεχίστηκε μέχρι το 1927, οπότε ο σχεδιασμός και η ανέγερση προσφυγικών οικισμών αφαιρέθηκαν, όχι πλέον σιωπηρά ή έμμεσα, αλλά ρητά και κατηγορηματικά από την αρμοδιότητα του Υπουργείου Συγκοινωνίας και τις ρυθμίσεις του ΝΔ 1923, με ειδικούς νόμους και διατάγματα.

Έτσι με τα ΝΔ του 1927 και 1928 «περί οργανώσεως των Υπηρεσιών του Υπουργείου Υγιεινής, Προνοίας και Αντιλήψεως», ορίστηκε αρμόδιο το υπουργείο Υγιεινής για την ανέγερση οικημάτων και συνοικισμών, καθώς και σχολείων, εκκλησιών, βιομηχανικών και λοιπών καταστημάτων για την αποκατάσταση και τη στέγαση των προσφύγων «και άνευ της τηρήσεως της νομοθεσίας περί σχεδίων πόλεων και πάσης συναφούς προς ταύτην διατάξεως» για το διάστημα της επόμενης τετραετίας. Στο τέλος της τετραετίας επεκτάθηκε για μια ακόμη διετία η δυνατότητα υπέρβασης της νομοθεσίας περί σχεδίων πόλεων.

Τέλος, ενώ με το Ν. 6076/1934 υποτίθεται ότι περιορίζεται η παράκαμψη των πολεοδομικών νόμων μόνον εντός των ορίων των υφισταμένων προσφυγικών συνοικισμών, διαιωνίζεται ουσιαστικά η πλήρης αναρχία, με πολυάριθμες, «σοφά» διατυπωμένες παρεκκλίσεις.

Αφού μελετήσετε την παραπάνω πηγή να αναφερθείτε στη σχέση του προσφυγικού ζητήματος με την άναρχη δόμηση των ελληνικών πόλεων.

Προέλευση

Πηγές Πανελλαδικών

Αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που ακολουθούν και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναφέρετε τα εμπόδια που συνάντησε η αστική στέγαση των Μικρασιατών προσφύγων. Μονάδες 25

Πηγή Α[…] «Στη Χίο έμεινα ένα χρόνο. Μετά πήγα Πάτρα, Κόρινθο και τελικά στο Βέλο. Εκεί έκανα μερικά χρόνια, έχω και σπίτι. Από το Βέλο ήρθα στην Αθήνα και μετά πήγα στην Αλεξανδρούπολη, στην αδελφή μου, κι άνοιξα εστιατόριο. Σε λίγο μου κάηκε το μαγαζί κι άνοιξα άλλο εξοχικό. Εντωμεταξύ αρρώστησα και ξαναγύρισα στο Βέλο. Εκεί καλλιεργούσα περιβόλια. Έφυγα όμως πάλι κι ήρθα στην Αθήνα για καλύτερα».

(Μαρτυρία Νικολάου Παπανικολάου από το χωριό Σαζάκι
στη χερσόνησο της Ερυθραίας, απέναντι από τη Χίο). Η Έξοδος

Πηγή Β’ «Την άλλη μέρα του Φωτός, Ιανουάριο του 1923, πρωτοβγήκαμε στην Ελλάδα. Μόλις βγήκαμε, περιμένανε κυρίες και μας μοιράσανε ψωμιά και τυριά. Την ίδια μέρα μας βάλανε στο τραίνο και μας πήγανε στην Τρίπολη. Τις δύο πρώτες βραδιές μείναμε μέσα στην Τρίπολη. … Κι εγώ έρημη ήμουνα και είχα και τρία παιδιά μαζί μου. … Ο γιός μου ήρθε στην Τρίπολη για να μας πάρει να μείνουμε όλοι στην Αθήνα. … Άμα βγήκαμε στον Πειραιά, δεν είχαμε πού να μείνουμε. Δύο νύχτες κοιμηθήκαμε στο σταθμό, στο ύπαιθρο. Τρέξαμε, πήγαμε στα Υπουργεία και τότε μας πήρανε και μας βάλανε στο εργοστάσιο του Στρίγγου, σε κάτι αποθήκες μέσα, στον Πειραιά. Εκεί ήτανε και άλλοι πρόσφυγες, από της Σμύρνης τα μέρη όλοι…».

(Μαρτυρία Μαριάνθης Καραμουσά από το χωριό
Μπαγάρασι κοντά στα Σώκια).
Η Έξοδος (έκδοση του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών),
τόμ. Α΄, σσ. 76-77, 193-195.

Εσπ. Επαν. 2006

Αξιοποιώντας τις πληροφορίες από τα παρακάτω κείμενα και τις ιστορικές σας γνώσεις να εξηγήσετε τον τρόπο με τον οποίο ξεκίνησε η αστική στέγαση των προσφύγων –εύπορων και άπορων– μέσω της δημιουργίας συνοικισμών και οικισμών. μον. 25

Κείμενο Α Ως το τέλος του 1929 η Ε.Α.Π. είχε χτίσει 27.000 περίπου κατοικίες σε 125 νέους συνοικισμούς και το κράτος 25.000 κατοικίες, χωρίς να έχει λυθεί το πρόβλημα της άθλιας διαβιώσεως σε αυτοσχέδιες τσίγκινες παράγκες 30.000 περίπου προσφυγικών οικογενειών.

(Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΕ΄, Αθήνα 1978, σ. 302)

Κείμενο Β Κακήν κακώς, μην τα ρωτάς, πώς ζούσαμε. Έφτασε ο δεύτερος χρόνος της προσφυγιάς. Ήμαστε στα 1924 κι ακούσαμε πώς γίνονται συνοικισμοί, για να κάτσουμε εμείς οι πρόσφυγες, στον Ποδονίφτη (= Ν. Ιωνία), στους Ποδαράδες (= Περισσός), στην Κοκκινιά. Τότε ξέρεις πώς πιάνανε τα σπίτια στους συνοικισμούς; Πήγαινες εκεί, κρεμούσες ένα τσουβαλάκι ή ό,τι είχες σ’ ένα δωμάτιο και το σπίτι ήτανε δικό σου. Ατελείωτα ήτανε ακόμη· κεραμίδια δεν είχανε, πόρτες δεν είχανε, παράθυρα δεν είχανε. Και μερικά που είχανε πόρτες και παράθυρα πηγαίνανε άλλοι τη νύχτα και τις βγάζανε και ανάβανε φωτιές να ζεσταθούνε, να μαγειρέψουνε…

(Μαρτυρία Μαριάνθης Καραμουσά από το χωριό
Μπαγάρασι κοντά στα Σώκια).
Η Έξοδος (έκδοση του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών), τ. Α΄, σ. 195

Ημερ. 2007

Αντλώντας στοιχεία από το κείμενο που ακολουθεί και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, να απαντήσετε στα ερωτήματα: α. Πώς υλοποιήθηκε η αστική στέγαση των μη εύπορων και η εγκατάσταση των άπορων προσφύγων στην Αθήνα και τον Πειραιά; (μονάδες 15) β. Ποιες ήταν οι συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων αυτών; (μον. 10)

«Στην Αθήνα υπολογίζεται ότι ο πληθυσμός είχε υπερδιπλασιαστεί μέσα σε δεκαοκτώ μήνες. Διεθνείς αναφορές έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου για τις τραγικές συνθήκες που επικρατούσαν στους προσφυγικούς αυτούς συνοικισμούς: Μια πόλη των 300.000 κατοίκων διογκώθηκε («πρήστηκε») ξαφνικά και έφτασε πάνω από 700.000. Οι παροχές νερού κατέρρευσαν, ο φωτισμός ήταν κακός, και το ότι οι δρόμοι αποτελούνται από λακκούβες δεν προκαλεί και μεγάλη έκπληξη αν αναλογιστούμε τις συνθήκες που επικρατούν. Με την εξαίρεση της Κίνας, δεν έχω βρεθεί αλλού πουθενά όπου η αίσθηση ενός τόπου που κατακλύζεται από κόσμο να είναι τόσο οξυμένη. Η μόλυνση είναι η μόνη λέξη που μπορεί να αποδώσει τις συνθήκες διαβίωσης αυτού του πληθυσμού σε κάθε οικοδομικό τετράγωνο. […] Συγκεκριμένα, στην Καισαριανή υπήρχαν συνολικά 1.800 σπίτια για 10.800 άτομα. Από την ΕΑΠ κατασκευάστηκαν μετά το 1828 τα 350. Έως τότε ο πληθυσμός έμενε σε 1.000 πλινθόκτιστα σπίτια και σε 500 ξύλινα παραπήγματα, ενώ η πλειοψηφία των κατοίκων δήλωνε ασχολία την αγροτική. Αν αναλογιστεί κανείς ότι έλαβαν βοήθεια σε βοοειδή και πρόβατα ή χοίρους χωρίς να ανεγερθούν στάβλοι, εύκολα κατανοούμε ότι οι άνθρωποι και τα ζώα συζούσαν κάτω από την ίδια στέγη. Πέρα από τις φρικτές συνθήκες υγιεινής, η ύδρευση του προσφυγικού πληθυσμού γινόταν με βυτία του δήμου ή με υδροπώλες, οι οποίοι πωλούσαν το νερό*. Η διεκδίκηση παροχής νερού παραπέμπει σε σύγχρονες γεωπολιτικές διαμάχες ή και ένοπλες συρράξεις στον Τρίτο Κόσμο. […]»

Κρητικός, Γ., «Ριζοσπαστικοποίηση της πολιτικής γεωγραφίας του νέου περιαστικού χώρου της Αθήνας
μετά την έλευση των μικρασιατών προσφύγων», περ. Γεωγραφίες, τεύχος 13, φθινόπωρο 2007, εκδ. Εξάντας, σ. 119.

Εσπερ. 2010

Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται, να παρουσιάσετεα) Την αστική στέγαση των προσφύγων, όπως αυτή ξεκίνησε, με πρωτοβουλία του κράτους και της ΕΑΠ, από την Αθήνα και τον Πειραιά, με τη δημιουργία νέων συνοικισμών (μονάδες 13) και β) τον τρόπο στέγασης των ευπόρων προσφύγων, καθώς και των απόρων που δεν είχαν ακόμη αποκατασταθεί (μονάδες 12). Μονάδες 25

ΚΕΙΜΕΝΟ Α: [Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ]: Η εγκατάσταση των προσφύγων στην Καισαριανή αντανακλά τη γενική κατάσταση στην Ελλάδα, της αδιαφορίας και της εγκατάλειψης. Η μοναδική παρηγοριά των κατοίκων ήταν ο καθαρός αέρας. Ίσως αν δεν υπήρχε το φυσικό αυτό δώρο να είχε νεκρωθεί ο συνοικισμός, καθώς οι συνθήκες διαβίωσης χαρακτηρίζονται από άθλιες έως αβίωτες. Αρχικά οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν σε σκηνές, όπου παρέμειναν για αρκετό χρονικό διάστημα. Κατόπιν κατασκευάστηκαν από το κράτος 500 ξύλινα παραπήγματα και 1000 πλινθόκτιστα δωμάτια. Η επιτροπή αποκαταστάσεως ανέλαβε να βελτιώσει τη θέση των προσφύγων και κατασκεύασε 350 σπίτια με τρεις ή τέσσερις κατοικίες διαφόρων τύπων. […] Η κατάσταση των ανθρώπων που έμεναν στα παραπήγματα ήταν απελπιστική, αρκεί να σημειωθεί ότι σε κάθε ξύλινο σπιτάκι κατοικούσαν δύο οικογένειες. […]. Η ύδρευση του προσφυγικού αυτού πληθυσμού γινόταν με βυτία του δήμου και τις ελλείψεις τις αναπλήρωναν οι υδροπώλες, οι οποίοι εμπορεύονταν το νερό. […] Στο μεγάλο ρεύμα[1] οι ακαθαρσίες, τα σκουπίδια, τα ράκη της ταπητουργίας παρουσίαζαν φρικτό θέαμα.

(Σπ. Τζόκας, «Η ένταξη των προσφύγων στην ελληνική κοινωνία και η εγκατάσταση στην Καισαριανή»,
στο: Ο ξεριζωμός και η άλλη πατρίδα
. Οι προσφυγουπόλεις στην Ελλάδα. Επιστημονικό Συμπόσιο (11 και 12 Απριλίου 1997), Αθήνα: Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, χ. χ., σ. 123).

ΚΕΙΜΕΝΟ Β: [Η ΣΤΕΓΑΣΗ ΤΩΝ ΕΥΠΟΡΩΝ]: Πολύ λίγοι [πρόσφυγες] είναι σε θέση να ξεφύγουν από τη λύση της πρόχειρης κατασκευής νοικιάζοντας ή ακόμη καλύτερα αναλαμβάνοντας οι ίδιοι την οικοδόμηση των κατοικιών τους. Στους τελευταίους παρέχονται οικόπεδα και δάνεια, ενώ το κράτος αναλαμβάνει τα έργα υποδομής. Οι περιπτώσεις της Νέας Σμύρνης, της Καλλίπολης και της Νέας Καλλικράτειας (στο νότιο άκρο της Πειραϊκής) ανήκουν σ’ αυτή την κατηγορία. Το παράδειγμα της Νέας Σμύρνης είναι χαρακτηριστικό. Σμυρναίοι πρόσφυγες από τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα στην πατρίδα τους οργανώνονται το 1923 και σε ένα χρόνο πετυχαίνουν την απαλλοτρίωση περιοχής ανατολικά της λεωφόρου Συγγρού. Το 1925 αρχίζει η οικοδόμηση σύμφωνα με το Σχέδιο Καλλιγά που προέβλεπε μεγαλύτερο πλάτος δρόμων.

(Γ. Τζεδόπουλος (επιμ.), Πέρα από την καταστροφή. Μικρασιάτες Πρόσφυγες στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου.
Υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων. Αθήνα: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, 22007, σσ. 86
-87).

ΚΕΙΜΕΝΟ Γ: [Η ΤΕΝΕΚΕΔΟΥΠΟΛΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ]: Ένα ολόκληρο χωριό, αποτελούμενο από μικροσκοπικά τενεκεδόσπιτα ξεπήδησε στα προάστεια της Θεσσαλονίκης, προσφέροντας μια πρωτόγονη στέγη σε τετρακόσιες οικογένειες, δηλαδή σε πάνω από δύο χιλιάδες άτομα. […] [Οι καλύβες] είναι […] απερίγραπτα στενάχωρες. Με τον τρόπο που έχουν κατασκευαστεί είναι αδύνατο να είναι αεροστεγείς το χειμώνα κι έτσι είναι κρύες και υγρές. Το καλοκαίρι ο καυτερός ήλιος που πέφτει στις τσίγκινες στέγες μετατρέπει τις παράγκες σε σωστούς φούρνους. Όσο θλιβερά κι αν είναι αυτά τα καταλύματα, προσφέρουν κάποιου είδους προστασία στους ενοίκους τους. […] Όμως και στην καλύτερη περίπτωση […] δεν αντιπροσωπεύουν παρά την κατώτατη βαθμίδα της πολιτισμένης ζωής.

(H. Morgenthau, H Aποστολή μου στην Αθήνα 1922-Το έπος της εγκατάστασης,
μετ. Σ. Κασεσιάν, Αθήνα:Τροχαλία, 1994, σσ. 342
-344)

Ημερ. Εσπερ. 2013

* Σ. Τζιόκας, «Η ένταξη των προσφύγων στην ελληνική κοινωνία και η ένταξη στην Καισαριανή», στο Ο ξεριζωμός και η άλλη πατρίδα. Προσφυγουπόλεις στην Ελλάδα, Αθήνα: Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, 1997, σ .123

[1] Ρεύμα: Ρέμα, κοίτη χειμάρρου

Ερωτήσεις Πανελλαδικών

  • Την αστική αποκατάσταση ανέλαβε περισσότερο η Ε.Α.Π. και λιγότερο το κράτος. (σωστό ή λάθος) (μον. 2) Εσπερ. Επαν. 2008
  • Η αστική αποκατάσταση των προσφύγων περιλάμβανε στέγαση και πρόνοια για εύρεση εργασίας. (σωστό ή λάθος) (μον. 2) Ημερ. Επαν. 2009
  • Η αστική στέγαση των προσφύγων που κατέφυγαν στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922) συνάντησε περισσότερα εμπόδια από την αγροτική. (σωστό ή λάθος) (μον. 2) Ημερ. Εσπερ. 2012
  • Ποια εμπόδια αντιμετώπισε η αστική αποκατάσταση των προσφύγων κατά τη δεκαετία του 1920; Μονάδες 12 ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΕΣΠΕΡΙΝΑ ΛΥΚΕΙΑ 2016

Για να μεταβείτε σε κάποιο άλλο Κεφάλαιο ή Ενότητα της Ιστορίας Ανθρωπιστικών Σπουδών της Γ’ Λυκείου, επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τους παρακάτω πίνακες:

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

Τα δημογραφικά δεδομέναΗ Μεγάλη Ιδέα
Το εμπόριο το 19ο αιώναΗ ελληνική ναυτιλία το 19ο αιώνα
Διανομή εθνικών κτημάτωνΕκμετάλλευση Ορυχείων
Το Τραπεζικό ΣύστημαΗ βιομηχανία
Δημόσια ΈργαΣιδηρόδρομοι
Εθνικά Δάνεια Πτώχευση 1893 -
ΔΟΕ
Εξωελλαδικό ελληνικό κεφάλαιο
Αγροτικό Ζήτημα Εργατικό Κίνημα
Οικονομικές Συνθήκες Κατά την Περίοδο 1910-1922 Α' Παγκόσμιος Πόλεμος
Οικονομική ζωή κατά την περίοδο 1922-1936 Ελληνική Οικονομία Κατά την Περίοδο του Μεσοπολέμου
Μεγάλες Επενδύσεις Τράπεζα της Ελλάδος
Κρίση του 1932

Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1936)

Σύνταγμα του 1844 Παρακμή Ξενικών Κομμάτων
Νέα Γενιά Εθνοσυνέλευση 1862-1864
Η εδραίωση του δικομματισμού Οργάνωση των Κομμάτων Κατά το Τελευταίο Τέταρτο του 19ου Αιώνα
Από τη Χρεοκοπία στο Στρατιωτικό Κίνημα στο Γουδί Το Κόμμα των Φιλελευθέρων
Αντιβενιζελικά Κόμματα Αριστερά Κόμματα
Εθνικός Διχασμός Σοσιαλιστικό κόμμα

ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1930)

Διωγμός του 1914 Άλλα Προσφυγικά Ρεύματα
Περίθαλψη (1914-1921) Παλιννόστηση
Έξοδος Πρώτο Διάστημα
Σύμβαση Λοζάνης - Ανταλλαγή Πληθυσμών Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων
Αγροτική Αποκατάσταση Αστική Αποκατάσταση
Αποζημίωση Ανταλλαξίμων Ελληνοτουρκική Προσέγγιση
Ενσωμάτωση Προσφύγων Επιπτώσεις Άφιξης Προσφύγων

ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΑΠΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ
ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ

Οργάνωση Κρητικής Πολιτείας Περίοδος Δημιουργίας
Πρώτα Νέφη Επανάσταση Θερίσου
Αρμοστεία Αλέξανδρου Ζαΐμη Κατάλυση Αρμοστείας στην Κρήτη
Γεγονότα Ετών 1909-1913 Μετάκληση Βενιζέλου στην Αθήνα
Οριστική Λύση Κρητικού Ζητήματος

 

 

Η Ομάδα του filologika.gr


Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν τα Φιλολογικά μαθήματα ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.