Συνηρημένα Ρήματα σε -άω

Συνηρημένα Ρήματα  Α΄ Τάξης σε -άω, -ῶ

Γενικά Χαρακτηριστικά

• Συνηρημένα είναι τα φωνηεντόληκτα ρήματα, των οποίων ο χαρακτήρας –α-, -ε- ή -ο- συγχωνεύεται (συναιρείται) με το ακόλουθό του φωνήεν της κατάληξης. Αυτή η συγχώνευση ονομάζεται συναίρεση (πβ. ν.ε.: αγαπάει, αγαπά). Αλλιώς αποκαλούνται περισπώμενα, γιατί στο α΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής ενεστώτα Ε.Φ. παίρνουν περισπωμένη.

• Οι συναιρέσεις αφορούν μόνο τον Ενεστώτα και τον Παρατατικό σε όλες τις εγκλίσεις τους. Ορισμένοι Μέλλοντες σχηματίζονται επίσης κατά τα συνηρημένα (σε -έω) .
• Κλίνουμε την ασυναίρετη μορφή ακολουθώντας πλήρως τα βαρύτονα ρήματα.
• Κατόπιν συναιρούμε το θεματικό φωνήεν με το φωνήεν ή τη δίφθογγο που ακολουθεί αμέσως μετά σύμφωνα με τον Οδηγό Συναιρέσεων που ακολουθεί:

Ενεστώτας

Παρατατικός

Ενεστώτας

Παρατατικός

• Προσοχή στο σχηματισμό του απαρεμφάτου ενεργητικού ενεστώτα· σχηματίζεται με την αρχαιότερη κατάληξη –εν και όχι με την -ειν!
• Αποφασίζουμε τη θέση του τόνου ως εξής:

1. i) Αν στο ασυναίρετο ο τόνος βρισκόταν έξω από τα συναιρούμενα, μένει εκεί που ήταν και όποιος ήταν (π.χ. ἐτίμαον > ἐτίμων).
2. ii) Αν στο ασυναίρετο ο τόνος βρισκόταν πάνω σε ένα από τα συναιρούμενα, τώρα τίθεται στο αποτέλεσμα της συναίρεσης (π.χ. τιμάω > τιμῶ).

• Αποφασίζουμε το είδος του τόνου ως εξής:

1. i) Αν η τονούμενη συναίρεση είναι λήγουσα, περισπάται.
2. ii) Αν η τονούμενη συναίρεση είναι προπαραλήγουσα, οξύνεται.

iii) Αν η τονούμενη συναίρεση είναι παραλήγουσα, ακολουθούμε το γνωστό κανόνα.

• Προκειμένου να σχηματίσουν τους υπόλοιπους χρόνους τους (πλην Ενεστώτα και Παρατατικού), τα συνηρημένα τρέπουν το χαρακτήρα τους σε η (-άω,-έω) και ω (-όω) [π.χ. τιμήσω, ποιήσω, δηλώσω]. Εξαίρεση αποτελούν τα συνηρημένα σε -άω που έχουν ε, ι ή ρ πριν από το -άω, τα οποία διατηρούν το α (αλλά μακρό) σε όλους τους χρόνους (π.χ. θηρῶ, ἐθήρων, θηράσω, ἐθήρασα, τεθήρακα, ἐτεθηράκειν).

• Τα ρήματα ζῶ, πεινῶ, διψῶ και χρῶμαι είναι συνηρημένα σε –ήω, –ῶ.
• Ακολουθούν τα –άω, –ῶ, αλλά σχηματίζουν κατάληξη–η και –ῃ, όπου τα υπόλοιπα σχηματίζουν κατάληξη –α και –ᾳ αντίστοιχα (π.χ. πεινῶ, πεινῇς, πεινῇ, πεινῶμεν, πεινῆτε, πεινῶσιν).

Στη συνέχεια ακολουθούν υποδείγματα κλίσης στην ενεργητική και παθητική φωνή.

Ενεργητική Φωνή

Ενεστώτας

Παρατατικός

Μέση Φωνή

Ενεστώτας

Παρατατικός

1. Να συμπληρώσεις τον παρακάτω πίνακα με τους κατάλληλους ρηματικούς τύπους: σιωπάω–ῶ: γ’ ενικ., έρωτάω-ῶ: β’ ενικ., ἡττάομαι – ῶμαι: β’  πληθ., ἐξαπατάομαι-ῶμαι: γ’ πληθ.

Στις παρακάτω φράσεις να εντοπίσετε τους τύπους συνηρημένων ρημάτων α’ τάξεως, να τους αναγνωρίσετε γραμματικά και να τους μεταφέρετε στον άλλο αριθμό:

α. Ἀλλά͵ φίλοι γὰρ οἱ παρόντες ἐν λόγῳ͵ τί ταῦτα τοὺς Λάκωνας αἰτιώμεθα;

β. Οὐδὲ διψῶσιν οὐδὲ πεινῶσιν ἄνθρωποι͵ πρὶν σοφοὶ γενέσθαι; Διψῶντες οὖν ὕδατος οὐκ ἔχουσι χρείαν οὐδ΄ ἄρτου πεινῶντες.

γ. Ἡ μὲν φαρμακευτικὴ διὰ φαρμάκων ἰᾶται τὰς ἀρρωστίας͵ ἡ δὲ νοσογνωμονικὴ (= επιστήμη του γιατρού, διαγνωστική) διὰ τοῦ γνῶναι τὸ ἀρρώστημα.

δ. Μὴ βοᾶτε· καὶ γὰρ τυγχάνει οὗτος πρόσθεν καθεύδων (= να κοιμάται).

3. Να συμπληρώσετε τις φράσεις με τους σωστούς τύπους των συνηρημένων ρημάτων που δίνονται στις παρενθέσεις:

α. Tῷ δὲ στρατιώτῃ ζημία πληγαὶ καὶ τὸ………………. (πεινῶ).

β. Ἀλλὰ λέγε εἰ δοκεῖ τίς σοι ἰατρός͵ ὑγιᾶ (= υγιή) τινα ποιῶν͵ ὠφέλιμα καὶ ἑαυτῷ ποιεῖν καὶ ἐκείνῳ ὃν …………………………. (ἰῶμαι);

γ. ………………………… (ἀποδειλιῶ) καὶ σύ͵ ὦ Ἀδείμαντε͵ πλησίον τοῦ κινδύνου γενόμενος;

δ. Οὗτος Μυκηναῖος μὲν …………………………… (αὐδῶμαι = μιλώ) γένος͵ Ἱππομέδων ἄναξ (= άρχοντας).

ε. Οὔκουν οἴεσθε τὸ ξυμφέρον μὲν μετ΄ ἀσφαλείας εἶναι͵ τὸ δὲ δίκαιον καὶ καλὸν μετὰ κινδύνου ………………………….. (δρῶμαι);

4. Να συμπληρώσετε τους τύπους που σας ζητούνται στον παρακάτω πίνακα.

5. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α΄ με τη γραμματική αναγνώρισή τους στη στήλη Β΄ (ένα στοιχείο της στήλης Β΄ περισσεύει):

Για να μεταβείτε σε άλλες Ενότητες Γραμματικής, επιλέξτε την αντίστοιχη ενότητα από τον παρακάτω πίνακα:

Η Ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν τα Φιλολογικά μαθήματα ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.