Πρωταγόρας 6: Κριτήριο Αξιολόγησης

Πρωταγόρας Ενότητα 6

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΓΡΑΠΤΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ  Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ

Π λ ά τ ω ν ο ς, Π ρ ω τ α γ ό ρ α ς 324 A-C

ἔνθα δὴ πᾶς παντὶ θυμοῦται καὶ νουθετεῖ, δῆλον ὅτι ὡς ἐξ ἐπιμελείας καὶ μαθήσεως κτητῆς οὔσης. εἰ γὰρ ἐθέλεις ἐννοῆσαι τὸ κολάζειν, ὦ Σώκρατες, τοὺς ἀδικοῦντας τί ποτε δύναται, αὐτό σε διδάξει ὅτι οἵ γε ἄνθρωποι ἡγοῦνται παρασκευαστὸν εἶναι ἀρετήν. οὐδεὶς γὰρ κολάζει τοὺς ἀδικοῦντας πρὸς τούτῳ τὸν νοῦν ἔχων καὶ τούτου ἕνεκα, ὅτι ἠδίκησεν, ὅστις [324b] μὴ ὥσπερ θηρίον ἀλογίστως τιμωρεῖται· ὁ δὲ μετὰ λόγου ἐπιχειρῶν κολάζειν οὐ τοῦ παρεληλυθότος ἕνεκα ἀδικήματος τιμωρεῖται ―οὐ γὰρ ἂν τό γε πραχθὲν ἀγένητον θείη― ἀλλὰ τοῦ μέλλοντος χάριν, ἵνα μὴ αὖθις ἀδικήσῃ μήτε αὐτὸς οὗτος μήτε ἄλλος ὁ τοῦτον ἰδὼν κολασθέντα. καὶ τοιαύτην διάνοιαν ἔχων διανοεῖται παιδευτὴν εἶναι ἀρετήν· ἀποτροπῆς γοῦν ἕνεκα κολάζει. ταύτην οὖν τὴν δόξαν πάντες ἔχουσιν ὅσοιπερ [324c] τιμωροῦνται καὶ ἰδίᾳ καὶ δημοσίᾳ. τιμωροῦνται δὲ καὶ κολάζονται οἵ τε ἄλλοι ἄνθρωποι οὓς ἂν οἴωνται ἀδικεῖν, καὶ οὐχ ἥκιστα Ἀθηναῖοι οἱ σοὶ πολῖται· ὥστε κατὰ τοῦτον τὸν λόγον καὶ Ἀθηναῖοί εἰσι τῶν ἡγουμένων παρασκευαστὸν εἶναι καὶ διδακτὸν ἀρετήν. ὡς μὲν οὖν εἰκότως ἀποδέχονται οἱ σοὶ πολῖται καὶ χαλκέως καὶ σκυτοτόμου συμβουλεύοντος τὰ πολιτικά, καὶ ὅτι διδακτὸν καὶ παρασκευαστὸν ἡγοῦνται ἀρετήν, ἀποδέδεικταί σοι, ὦ Σώκρατες, ἱκανῶς, ὥς γέ μοι [324d] φαίνεται.

 Παρατηρήσεις

Α1. Από το παραπάνω κείμενο να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του αποσπάσματος: « οὐδείς γὰρ κολάζει τοὺς ἀδικοῦντας…. οἱ σοὶ πολῖται·»

Μονάδες 10

Β1. «ὁ δὲ μετὰ λόγου ἐπιχειρῶν κολάζειν οὐ τοῦ παρεληλυθότος ἕνεκα ἀδικήματος τιμωρεῖται – οὐ γὰρ ἂν τὸ πραχθὲν ἀγένητον θείη – ἀλλὰ τοῦ μέλλοντος χάριν, ἵνα μὴ αὖθις ἀδικήσῃ μήτε αὐτὸς οὗτος μήτε ἄλλος ὁ τοῦτον ἰδὼν κολασθέντα»: Ποιος είναι ο σκοπός της ποινής, σύμφωνα με τον Πρωταγόρα, στο χωρίο που σας δίνεται; (μονάδες 5)  Πώς αξιοποιεί ο Σοφιστής τη σημασιολογική διαφορά των ρημάτων τιμωροῦμαι και κολάζω για να τεκμηριώσει την άποψή του ότι η αρετή μπορεί να διδαχτεί; (μονάδες 5)

Μονάδες 10

Β2. «ὡς μὲν οὖν εἰκότως ἀποδέχονται οἱ σοὶ πολῖται καὶ χαλκέως καὶ σκυτοτόμου συμβουλεύοντος τὰ πολιτικά, καὶ ὅτι διδακτὸν καὶ παρασκευαστὸν ἡγοῦνται ἀρετήν, ἀποδέδεικταί σοι, ὦ Σώκρατες, ἱκανῶς, ὥς γέ μοι φαίνεται.»:  Θεωρείτε ότι ο Πρωταγόρας έχει αποδείξει ικανοποιητικά στον Σωκράτη ότι η πολιτική αρετή διδάσκεται; (μονάδες 6) Ποια συναισθήματα νομίζετε ότι διακατέχουν τον Πρωταγόρα στο τέλος της ενότητας αυτής; (μονάδες 4)

Μονάδες 10

Β3. Με βάση το κείμενο που σας δίνεται και το παρακάτω μεταφρασμένο απόσπασμα, να δείξετε ότι κατά τον Πρωταγόρα ο ρόλος της πόλης είναι και παιδαγωγικός.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Πλάτωνος Πρωταγόρας 326C-E

«Και όταν πια φύγουν αυτοί [δηλ. οι νέοι άνδρες] από τους δασκάλους, η πόλη, με τη σειρά της, τους αναγκάζει να μάθουν τους νόμους και να ζουν σύμφωνα με αυτούς, ώστε να μην ενεργούν από μόνοι τους και όπως νομίζουν οι ίδιοι […]. Έτσι, και η πόλη, υπογραμμίζοντας τους νόμους, αυτά τα επινοήματα των καλών, παλαιῶν νομοθετῶν, αναγκάζει και όσους ασκούν ένα αξίωμα και όσους άρχονται να συμμορφώνονται με αυτούς. Εκείνος δε ο οποίος τους παραβαίνει, υφίσταται κυρώσεις και οι κυρώσεις αυτές ονομάζονται, και σε σας εδώ [δηλ. στην Αθήνα] και σε πολλά άλλα μέρη, εὐθύνες, λες και η δικαιοσύνη ξαναβάζει [τον παραβάτη] στην ευθεία.»

Μονάδες 10

Β3. Να γράψετε στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε καθεμία από τις παρακάτω θέσεις, τη λέξη Σωστό, αν είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν είναι λανθασμένη:

α. Οι ἐπακτικοί λόγοι οδηγούν στο ὁρίζεσθαι καθόλου.

β. Στην περίπτωση του Σωκράτη οι πολιτικοί λόγοι ήταν το πρόσχημα για τη δίωξή του.

γ. Ο Ιππίας παρουσιάζεται από τον Πρωταγόρα ως επιδεικτικά πολυμαθής.

δ. Κατά τον Πρωταγόρα, όλοι οι άνθρωποι μπορούν να διδαχτούν την αρετή αρκεί να είναι αριστοκρατικής καταγωγής.

ε. Δευτερεύον θέμα του διαλόγου Πρωταγόρας είναι αν οι σοφιστές είναι τα κατάλληλα πρόσωπα για να αναλάβουν τη διδασκαλία της αρετής.

Μονάδες 10

Β4. α) παρεληλυθότος, ἔχουσιν, θείη: Να γράψετε μία ομόρριζη λέξη της νέας ελληνικής γλώσσας, απλή ή σύνθετη, για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου. ( Μονάδες 3)

β) Να αντιστοιχίσετε στο τετράδιό σας τις αρχαίες ελληνικές λέξεις της στήλης Α με τις ετυμολογικά συγγενείς νεοελληνικές λέξεις της στήλης Β. (μονάδες 5)

γ) κολάζω : Να γράψετε δύο παράγωγα του ρήματος στη νέα ελληνική και να σχηματίσετε με αυτά αντίστοιχες προτάσεις. (μονάδες 2)

Μονάδες 10

Δημοσθένους Κατά Φιλίππου Δ’ 49.1-51.4

Ὄντων δ΄͵ ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι͵ τῶν παρόντων πραγμάτων πᾶσιν͵ ὡς ἐγὼ κρίνω͵ φοβερῶν͵ οὐδένες ἐν μείζονι κινδύνῳ τῶν πάντων εἰσὶν ὑμῶν͵ οὐ μόνον τῷ μάλισθ΄ ὑμῖν ἐπιβουλεύειν Φίλιππον͵ ἀλλὰ καὶ τῷ πάντων ἀργότατ΄ αὐτοὶ διακεῖσθαι. Εἰ τοίνυν τὸ τῶν ὠνίων πλῆθος ὁρῶντες καὶ τὴν εὐετηρίαν τὴν κατὰ τὴν ἀγοράν͵ τούτοις κεκήλησθ΄ ὡς ἐν οὐδενὶ δεινῷ τῆς πόλεως οὔσης͵ οὔτε προσηκόντως οὔτ΄ ὀρθῶς τὸ πρᾶγμα κρίνετε· ἀγορὰν μὲν γὰρ ἄν τις καὶ πανήγυριν ἐκ τούτων ἢ φαύλως ἢ καλῶς παρεσκευάσθαι κρίνοι· πόλιν δ΄ ἣν ὑπείληφεν͵ ὃς ἂν τῶν Ἑλλήνων ἄρχειν ἀεὶ βούληται͵ μόνην ἂν ἐναντιωθῆναι καὶ τῆς πάντων ἐλευθερίας προστῆναι͵ οὐ μὰ Δί΄ ἐκ τῶν ὠνίων͵ εἰ καλῶς ἔχει͵ δοκιμάζειν δεῖ͵ ἀλλ΄ εἰ συμμάχων εὐνοίᾳ πιστεύει͵ εἰ τοῖς ὅπλοις ἰσχύει͵ ταῦθ΄ ὑπὲρ τῆς πόλεως δεῖ σκοπεῖν· ἃ σφαλερῶς ὑμῖν καὶ οὐδαμῶς ἅπαντ΄ ἔχει. Γνοίητε δ΄ ἄν͵ εἰ σκέψαισθ΄ ἐκείνως. Πότε μάλιστ΄ ἐν ταραχῇ τὰ τῶν Ἑλλήνων γέγονε πράγματα; Οὐδένα γὰρ χρόνον ἄλλον ἢ τὸν νυνὶ παρόντ΄ οὐδ΄ ἂν εἷς εἴποι.

• ὤνια = ψώνια// εμπορεύματα αγοράς.
• εὐετηρία = καλή χρονιά// καλή σοδεία.
• κηλέω-ῶ = γοητεύω, θέλγω// απατώ, αποπλανώ, ξελογιάζω.

Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του κειμένου.

Μονάδες 20 

Γ2.α. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον τύπο που ζητείται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:

μείζονι: την αιτιατική του αρσενικού γένους στο θετικό βαθμό.

ὀρθῶς: τον υπερθετικό βαθμό του επιρρήματος

εὐετηρίαν: την δοτική ενικού αριθμού

πανήγυριν: την δοτική πληθυντικού αριθμού

ἅπαντ΄: τη γενική πληθυντικού του θηλυκού γένους

ἐπιβουλεύειν: το β’ ενικό πρόσωπο ευκτικής μέλλοντα ενεργητικής φωνής

γνοίητε: το α’ πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής

οὔσης: το β’ ενικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα ενεργητικής φωνής

γέγονε: το β’ πληθυντικό πρόσωπο προστακτικής παρακειμένου στη φωνή που βρίσκεται.

εἴποι: το β’ πληθυντικό πρόσωπο προστακτικής αορίστου β’ ενεργητικής φωνής

Μονάδες 10

Γ3.α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω τύπων: ἅπαντας, δοκοῦντας, τῶν δεόντων, ἤδη, τὰ πράγματα, τῇ πόλει, τοῖς Ἕλλησιν, πράξεσιν, πρῶτον,  ὡς δεινά

(μονάδες 5)

Γ3.β. Πότε μάλιστ΄ ἐν ταραχῇ τὰ τῶν Ἑλλήνων γέγονε πράγματα;: Να εξαρτηθεί από τη φράση Δημοσθένης ἠρώτα…

(μονάδες 2)

Γ3.γ. Γνοίητε δ΄ ἄν͵ εἰ σκέψαισθ΄ ἐκείνως: Να αναγνωριστεί το είδος του υποθετικού λόγου και να μετατραπεί ώστε να δηλώνει αόριστη επανάληψη στο παρόν και μέλλον.

(μονάδες 3)

Μονάδες 10

Για να μεταβείτε σε κάποιο άλλο Κριτήριο Αξιολόγησης  επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα: 

Για να μεταβείτε σε κάποιο  Άγνωστο Κείμενο ή για να δείτε τις Απαντήσεις επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα: 

Για ολοκληρωμένη προετοιμασία για τις Πανελλαδικές εξετάσεις δείτε το υλικό μας για το Γνωστό Κείμενο στους παρακάτω πίνακες: 

Πλάτωνος Πρωταγόρας 

Πλάτωνος Πολιτεία

Αριστοτέλους Ηθικά Νικομάχεια

Αριστοτέλους Πολιτικά

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε προετοίμασαν οι εκλεκτοί συνάδελφοι Άννα Μαρία Πανταζή (annmariapant@gmail.com) και Μπικάκης Μιχάλης, οι οποίοι στη συνέχεια το παραχώρησαν στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Τους ευχαριστούμε από καρδιάς και τους ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική τους ζωή.

Η ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.