Πρωταγόρας 5 & 6: Κριτήριο Αξιολόγησης

Πρωταγόρας Ενότητες 5 & 6

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΓΡΑΠΤΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ  Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ

Πλάτωνος Πρωταγόρας 323c-324c

ὅτι δὲ αὐτὴν οὐ φύσει ἡγοῦνται εἶναι οὐδ’ ἀπὸ τοῦ αὐτομάτου, ἀλλὰ διδακτόν τε καὶ ἐξ ἐπιμελείας παραγίγνεσθαι ᾧ ἂν παραγίγνηται, τοῦτό σοι μετὰ τοῦτο πειράσομαι ἀποδεῖξαι. Ὅσα γὰρ ἡγοῦνται ἀλλήλους κακὰ ἔχειν ἄνθρωποι φύσει ἢ τύχῃ, οὐδεὶς θυμοῦται οὐδὲ νουθετεῖ οὐδὲ διδάσκει οὐδὲ κολάζει τοὺς ταῦτα ἔχοντας, ἵνα μὴ τοιοῦτοι ὦσιν, ἀλλ’ ἐλεοῦσιν· οἷον τοὺς αἰσχροὺς ἢ σμικροὺς ἢ ἀσθενεῖς τίς οὕτως ἀνόητος ὥστε τι τούτων έπιχειρεῖν ποιεῖν; Ταῦτα μὲν γὰρ οἶμαι ἴσασιν ὅτι φύσει τε καὶ τύχῃ τοῖς ἀνθρώποις γίγνεται, τὰ καλὰ καὶ τἀναντία τούτοις· ὅσα δὲ ἐξ ἐπιμελείας καὶ ἀσκήσεως καὶ διδαχῆς οἴονται γίγνεσθαι ἀγαθὰ ἀνθρώποις, ἐάν τις ταῦτα μὴ ἔχῃ, ἀλλὰ τἀναντία τούτων κακά, ἐπὶ τούτοις που οἵ τε θυμοὶ γίγνονται καὶ αἱ κολάσεις καὶ αἱ νουθετήσεις. Ὧν ἐστιν ἓν καὶ ἡ ἀδικία καὶ ἡ ἀσέβεια καὶ συλλήβδην πᾶν τὸ ἐναντίον τῆς πολιτικῆς ἀρετῆς.
Ἔνθα δὴ πᾶς παντὶ θυμοῦται καὶ νουθετεῖ, δῆλον ὅτι ὡς ἐξ ἐπιμελείας καὶ μαθήσεως κτητῆς οὔσης. Εἰ γὰρ ἐθέλεις ἐννοῆσαι τὸ κολάζειν, ὦ Σώκρατες, τοὺς ἀδικοῦντας τί ποτε δύναται, αὐτό σε διδάξει ὅτι οἵ γε ἄνθρωποι ἡγοῦνται παρασκευαστὸν εἶναι ἀρετήν. Οὐδεὶς γὰρ κολάζει τοὺς ἀδικοῦντας πρὸς τούτῳ τὸν νοῦν ἔχων καὶ τούτου ἕνεκα, ὅτι ἠδίκησεν, ὅστις μὴ ὥσπερ θηρίον ἀλογίστως τιμωρεῖται· ὁ δὲ μετὰ λόγου ἐπιχειρῶν κολάζειν οὐ τοῦ παρεληλυθότος ἕνεκα ἀδικήματος τιμωρεῖται—οὐ γὰρ ἂν τό γε πραχθὲν ἀγένητον θείη—ἀλλὰ τοῦ μέλλοντος χάριν, ἵνα μὴ αὖθις ἀδικήσῃ μήτε αὐτὸς οὗτος μήτε ἄλλος ὁ τοῦτον ἰδὼν κολασθέντα. Καὶ τοιαύτην διάνοιαν ἔχων διανοεῖται παιδευτὴν εἶναι ἀρετήν· ἀποτροπῆς γοῦν ἕνεκα κολάζει. Ταύτην οὖν τὴν δόξαν πάντες ἔχουσιν ὅσοιπερ τιμωροῦνται καὶ ἰδίᾳ καὶ δημοσίᾳ.

1.α) Με ποιον τρόπο αντιδρούν οι άνθρωποι σε όσα ελαττώματα προέρχονται εκ φύσεως ή από τυχαία γεγονότα και με ποιον τρόπο σε όσα οφείλονται στην απουσία της αρετής; β) Πώς εξηγείται αυτή η μεταστροφή της συμπεριφοράς τους;

Μονάδες 10

2.α) Με ποιο πνεύμα – θεωρεί ο Πρωταγόρας – ότι θα πρέπει μία κοινωνία να εφαρμόζει τον νόμο και τις ποινές στους παραβάτες;

Μονάδες 10

β) Να σχολιάσετε το δεύτερο επιχείρημα του Πρωταγόρα για την ορθή επιβολή των ποινών ως προς την αρμονία του με μια κοινωνία όπως αυτή της αρχαίας Αθήνας του 5^ου – 4^ου αιώνα π.Χ.  (περίπου 70-90 λέξεις).

Μονάδες 10

3.α) Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες.

• Ο φιλοσοφικός διάλογος Πρωταγόρας χαρακτηρίζεται από μονοτονία στην αφήγηση, αλλά και από πειστικότητα ως προς το περιεχόμενο.
• Παρόντες στο σπίτι του Καλλία είναι οι σοφιστές Θρασύμαχος και Πρόδικος.
• Το θέμα του διαλόγου σχετίζεται με τη φύση και τη διδασκαλία της αρετής.
• Ο Σωκράτης ζητά από τον Πρωταγόρα να εκθέσει τις απόψεις του με τη μέθοδο της διάλεξης.
• Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούσε ο Σωκράτης στις συζητήσεις του ήταν η διαλεκτική και η μαιευτική.

β) Για τις ακόλουθες προτάσεις να επιλέξετε τη σωστή συμπλήρωση.

• Ένας εκ των κατηγόρων του Σωκράτη ήταν ο α) Άνυτος β) Θρασύμαχος γ) Λυκίας.
• Ο Σωκράτης ήταν εξοικειωμένος με τη μαιευτική διαδικασία χάρη α) στη σύζυγό του β) στην ερωμένη του γ) στη μητέρα του.
• Κατά τη διάρκεια της ζωής του ο Πλάτων πραγματοποίησε τρία ταξίδια α) στην Αίγυπτο β) στη Σικελία γ) στην Κυρήνη.
• Η φιλοσοφική σχολή του Πλάτωνα ονομαζόταν α) Δίπυλο β) Ακαδημία γ) Λύκειο.
• Μαθητής του Πλάτωνα δεν ήταν α) ο Φαίδρος β) ο Ξενοκράτης γ) ο Σπεύσιππος.

Μονάδες 10

4. Από το β’ συνθετικό των παρακάτω λέξεων του κειμένου να γράψετε δύο παράγωγά τους στη νέα ελληνική, απλά ή σύνθετα: ἀποδέχονται, νουθετεῖ, συλλήβδην, παρασκευαστόν, ἀποδέδεικται.

Μονάδες 10

5. Στο παρακάτω απόσπασμα από το έργο Περί εγκλημάτων και ποινών του Ιταλού φιλοσόφου του 18^ου αιώνα Τσέζαρε Μπεκαρία ο φιλόσοφος κάνει λόγο για τον σκοπό της επιβολής των ποινών στον κάθε παραβάτη. Ποιες ομοιότητες εντοπίζετε μεταξύ της δικής του φιλοσοφικής σκέψης και αυτής του Πρωταγόρα σχετικά με το θέμα αυτό;

Γίνεται φανερό από τις αλήθειες που αποδείξαμε ως τώρα ότι σκοπός των ποινών δεν είναι να βασανίζουν το ευαίσθητο ανθρώπινο σώμα ούτε να προσπαθούν να καταστήσουν «ατέλεστο» ένα αδίκημα που έχει ήδη συντελεστεί. Τέτοια ανώφελη σκληρότητα, όργανο της μανίας και του πάθους ή της αδυναμίας ενός ηγεμόνα, πώς είναι δυνατόν να σταθεί σε μια πολιτική κοινωνία, η οποία πρέπει να διευθετεί με νηφαλιότητα τα ανθρώπινα πάθη και όχι να ενεργεί και η ίδια με γνώμονα το πάθος; Μήπως άραγε οι κραυγές πόνου αυτού που υφίσταται τα βασανιστήρια ως τιμωρία μπορούν να ακυρώσουν στο παρελθόν, το οποίο δε γυρίζει πίσω, ένα έγκλημα που έχει ήδη γίνει; Οι ποινές δεν επιβάλλονται για άλλο λόγο παρά για να εμποδίσουν τον ένοχο να προβεί σε νέες βλαπτικές πράξεις εις βάρος των συμπολιτών του και για να συγκρατήσουν τους άλλους από τη μίμηση των πράξεων του εγκληματία. […] Για να επιτύχει λοιπόν η ποινή τον σκοπό της πρέπει να είναι πιο ισχυρή από το κέρδος που προσδοκούσε να αποκτήσει ο εγκληματίας από την κακή του πράξη, να επιβάλλεται με σταθερότητα και να είναι αναπόφευκτη.

Μονάδες 10

Θουκυδίδου Ἱστορίαι Α’, 126.9 – 127.1

Στο ακόλουθο κείμενο ο Θουκυδίδης περιγράφει την κατάληξη ενός ιστορικού γεγονότος που έχει μείνει γνωστό ως «κυλώνειο άγος», καθώς και τις συνέπειες που είχαν για τη σκληρή συμπεριφορά τους όσοι από τους Αθηναίους ενεπλάκησαν στη θανάτωση του Κύλωνα και των οπαδών του, παρόλο που είχαν καταφύγει ως ικέτες σε κάποιο ιερό.

Οἱ δὲ μετὰ Κύλωνος ἐν τῇ ἀκροπόλει πολιορκούμενοι φλαύρως εἶχον σίτου τε και ὕδατος ἀπορίᾳ. Ὁ μὲν οὖν Κύλων καὶ ὁ ἀδελφὸς ἐκδιδράσκουσιν· οἱ δ’ ἄλλοι ὡς ἐπιέζοντο καί τινες καὶ ἀπέθνῃσκον ὑπὸ τοῦ λιμοῦ, καθίζουσιν ἐπὶ τὸν βωμὸν ἱκέται τὸν ἐν τῇ ἀκροπόλει. Ἀναστήσαντες δὲ αὐτοὺς οἱ τῶν Ἀθηναίων ἐπιτετραμμένοι τὴν φυλακήν, ὡς ἑώρων ἀποθνῄσκοντας ἐν τῷ ἱερῷ, ἐφ’ ᾧ μηδὲν κακὸν ποιήσουσιν, ἀπαγαγόντες ἀπέκτειναν· καθεζομένους δέ τινας καὶ ἐπὶ τῶν σεμνῶν θεῶν τοῖς βωμοῖς ἐν τῇ παρόδῳ ἀπεχρήσαντο. Καὶ ἀπὸ τούτου ἐναγεῖς καὶ ἀλιτήριοι τῆς θεοῦ ἐκεῖνοί τε ἐκαλοῦντο καὶ τὸ γένος τὸ ἀπ’ ἐκείνων. Ἤλασαν μὲν οὖν καὶ οἱ Ἀθηναῖοι τοὺς ἐναγεῖς τούτους, ἤλασε δὲ καὶ Κλεομένης ὁ Λακεδαιμόνιος ὕστερον μετὰ Ἀθηναίων στασιαζόντων, τούς τε ζῶντας ἐλαύνοντες καὶ τῶν τεθνεώτων τὰ ὀστᾶ ἀνελόντες ἐξέβαλον· κατῆλθον μέντοι ὕστερον καὶ τὸ γένος αὐτῶν ἔτι ἔστιν ἐν τῇ πόλει. τοῦτο δὴ τὸ ἄγος οἱ Λακεδαιμόνιοι ἐκέλευον ἐλαύνειν δῆθεν τοῖς θεοῖς πρῶτον τιμωροῦντες, εἰδότες δὲ Περικλέα τὸν Ξανθίππου προσεχόμενον αὐτῷ κατὰ τὴν μητέρα καὶ νομίζοντες ἐκπεσόντος αὐτοῦ ῥᾷον ἂν σφίσι προχωρεῖν τὰ ἀπὸ τῶν Ἀθηναίων.

• φλαύρως ἔχω: βρίσκομαι σε κακή κατάσταση (μόνο στον Θουκυδίδη)
• σεμναὶ θεαὶ: έτσι λέγονταν οι Ερινύες, όπως και οι Ευμενίδες. Το ιερό τους ήταν υπόγειο και βρισκόταν δίπλα στον Άρειο Πάγο.
• ἀποχράομαι-ῶμαι (εδώ): σκοτώνω
• ὁ ἐναγὴς: ο μιαρός
• ὁ ἀλιτήριος: ο ανόσιος, ο βέβηλος

1. Να μεταφράσετε το χωρίο του κειμένου που είναι γραμμένο με έντονα γράμματα.

Μονάδες 10

2.Ποια τύχη είχαν μετά τη θανάτωση του Κύλωνα και των ακολούθων του όσοι από τους Αθηναίους είχαν αναλάβει τη φρούρησή τους;

Μονάδες 10

3.α) τῇ ἀκροπόλει, ἀπαγαγόντες, τοὺς ἐναγεῖς, τὰ ὀστᾶ, σφίσι: να μεταφερθούν στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού.

Μονάδες 5

β) Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους.

ἀπέθνῃσκον: το ίδιο πρόσωπο στην ευκτική αορίστου β’

ἐπιτετραμμένοι: το γ’ ενικό στην οριστική παρακειμένου

ἑώρων: το β’ ενικό στην προστακτική αορίστου β’

ἤλασε: το α’ πληθυντικό στην οριστική μέλλοντα

ἐξέβαλον: το απαρέμφατο του μέλλοντα

Μονάδες 5

4. α) Να εντοπίσετε και να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις δευτερεύουσες προτάσεις που υπάρχουν στην ημιπερίοδο Ἀναστήσαντες δὲ … ἀπαγαγόντες ἀπέκτειναν·

Μονάδες 5

β) Ὁ μὲν οὖν Κύλων καὶ ὁ ἀδελφὸς ἐκδιδράσκουσιν: να μετασχηματίσετε την ημιπερίοδο σε μετοχικό σύνολο χρησιμοποιώντας ως εξάρτηση τη φράση Ἀθηναῖοι ᾔσθοντο…

Μονάδες 5

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε προετοίμασε η εκλεκτή συνάδελφος Δέσποινα Τσακμάκα, η οποία στη συνέχεια το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταβείτε σε κάποιο άλλο Κριτήριο Αξιολόγησης  επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα: 

Για να μεταβείτε σε κάποιο  Άγνωστο Κείμενο ή για να δείτε τις Απαντήσεις επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα: 

Για ολοκληρωμένη προετοιμασία για τις Πανελλαδικές εξετάσεις δείτε το υλικό μας για το Γνωστό Κείμενο στους παρακάτω πίνακες: 

Πλάτωνος Πρωταγόρας 

Πλάτωνος Πολιτεία

Αριστοτέλους Ηθικά Νικομάχεια

Αριστοτέλους Πολιτικά

Η ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.