Πολιτικά Ενότητα 16

Πολιτικά Ενότητα 16

Μετάφραση σε αντιστοίχιση

οἰκεῖν, μέτοικοι, οἰκήσεως: αποικία, αποικισμός, αποικιστικός, διοίκηση, διοικητής, ενοίκιο, ένοικος, ιδιοκατοίκηση, κατοικία, κάτοικος, μετοικεσία, μετοίκηση, μέτοικος, μονοκατοικία, οίκημα, οίκηση, οικήτωρ, οικία, οικισμός, οικιστικός, οικογένεια, οικοδεσπότης, οικοδόμος, οικολογία οικολόγος, οικονομία, οικονόμος, οικόπεδο, οίκος, οικόσημο, οικόσιτος, οικοσκευή, οικοσύστημα, οικότροφος, οικουμένη, παροικία, πάροικος, περίοικος, πολυκατοικία, συγκατοίκηση, συγκάτοικος, συνένοικος, συνοικία.

δοῦλοι: αδούλευτος, αδούλωτος, δουλειά, δουλεία, δουλεμπορία, δουλεμπόριο, δουλέμπορος, δουλευτής, δουλικός, δουλικότητα, δουλοκτήμονας, δουλοκτητικός, δουλοπαροικία, δουλοπάροικος, δουλοπρέπεια, δουλοπρεπής, δουλοφροσύνη, εθελοδουλία, εκδούλευση, υπόδουλος, υποδούλωση.

κοινωνοῦσι, κοινωνεῖν: ακοινώνητος, αξιοκοινώνητος, επικοινωνία, κοινό (το), κοινόβιο, κοινοβούλιο, κοινοκτημοσύνη, κοινοποίηση, κοινοπολιτεία, κοινοπραξία, κοινότητα, κοινοτικός, κοινοτοπία, κοινόχρηστος, κοινώνημα, κοινωνία, κοινωνικός, κοινωνικότητα, κοινωνιολογία, κοινωνιολόγος, κοινωνός, κοινωφελής, συγκοινωνία, συγκοινωνιολόγος.

δικαίων, δίκην, δικάζεσθαι: αδικαίωτος αδίκαστος, αδικία, άδικος, αντιδικία, αντίδικος, διαδικασία, διάδικος, διεκδίκηση, διεκδικητικός, δικαιικός, δίκαιο (το), δικαιοδοσία, δικαιολογία, δίκαιος, δικαιοσύνη, δικαίωμα, δικαιωματικός, δικαίωση, δικανικός, δικάσιμος, δικαστήριο, δικαστής, δικαστικός, δίκη, δικηγορία, δικηγορικός, δικηγόρος, δικογραφία, δικόγραφο, δικολάβος, δικονομία, εκδίκαση, εκδίκηση, εκδικητικός, καταδίκη, κατάδικος, στρεψοδικία, στρεψόδικος, συνδικαλιστής, τελεσίδικος, υπόδικος, φιλοδικία, φιλόδικος, φυγοδικία, φυγόδικος, χειροδικία.

μετέχοντες, ὑπέχειν: ακάθεκτος, αλληλουχία, αμέτοχος, ανακωχή, ανεκτικός, ανέχεια, ανοχή, αποχή, άσχετος, δικαιούχος, διπλωματούχος, ενοχικός, ένοχος, έξη, εξής, εξοχή, εποχή, εσοχή, ευεξία, ευωχία, εφεκτικός, εχεμύθεια, εχέμυθος, ζαχαρούχος, ηνίοχος, κατοχή, καχεκτικός, καχεξία, κληρουχία, κληρούχος, μέθεξη, μειονέκτημα, μειονεκτικός, μειονεξία, μετοχή, μετοχικός, μέτοχος, οχυρός, οχύρωση, παροχή, πάροχος, περιέκτης, περιεκτικός, περιοχή, πλεονέκτημα, πλεονεκτικός, πλεονεξία, προεξοχή, προνομιούχος, προσεκτικός, πτυχιούχος, ραβδούχος, σκηπτούχος, σοκολατούχος, συμβασιούχος, συνέχεια, συνοχή, συνταξιούχος, σχεδία, σχεδιαστήριο, σχεδιαστής, σχέδιο, σχεδόν, σχέση, σχετικός, σχήμα, σχηματικός, σχολαστικός, σχολείο, σχολή, τροπαιούχος.

ὑπάρχει < ὑπὸ + ἄρχω: αναρχία, αναρχικός, ανύπαρκτος, ανυπαρξία, απαρχή, αρχαϊκός, αρχαίος, αρχαιότητα, αρχάριος, αρχέγονος, αρχείο, αρχέτυπος, αρχή, αρχηγείο, αρχηγία, αρχηγός, αρχίατρος, αρχικός, αρχιμάγειρας, αρχιτέκτονας, αρχομανής, αρχομανία, αρχονταρίκι, άρχοντας, αρχοντικός, αυθύπαρκτος, αυθυπαρξία, γυμνασιάρχης, δασαρχείο, δασάρχης, δυαρχία, εναρκτήριος, έναρξη, επαρχία, έπαρχος, εργοστασιάρχης, ίππαρχος, ληξίαρχος, λήσταρχος, λυκειάρχης, μεραρχία, μοίραρχος, ναύαρχος, νομάρχης, πατριαρχείο, πατριάρχης, πειθαρχία, πλοίαρχος, σταθμάρχης, στρατάρχης, συνύπαρξη, ταξιαρχία, ταξίαρχος, υπαρκτικός, υπαρκτός, ύπαρξη, υπαρχηγός, ύπαρχος, φεουδαρχία, φεουδαρχικός.

συμβόλων < σὺν + βάλλω: αδιάβλητος, αμφιβολία, αναβλητικός, αναβολή, ανυπέρβλητος, απόβλητος, απρόσβλητος, βαλβίδα, βαλλιστικός, βαλτός, βεληνεκές, βελόνα, βέλος, βλήμα, βολή, βολίδα, βόλος, διαβλητός, διαβολή, έμβλημα, έμβολο, επιβλητικός, ευμετάβολος, καταβολή, κεραυνοβόλος, λιθοβολισμός, παράβολο, περιβάλλον, πρόβλημα, προβολή, προσβλητικός, προσβολή, πυροβολισμός, συμβολή, σύμβολο, σφαιροβολία, υπερβολή, υποβλητικός.

ἁπλῶς: απλά, απλογραφία, απλοέπεια, απλοϊκός, απλοϊκότητα, απλοποίηση, απλός, απλούστευση, απλουστευτικός, απλώς (= μόνο).

ὁρίζεται: αδιόριστος, ακαθόριστος, αοριστία, αοριστολογία, αοριστολογικός, αόριστος, αφορισμός, αφοριστικός, διορισμός, εξορία, εξόριστος, καθορισμένος, καθοριστικός, μεθόριος, οριακός, ορίζοντας, οριζόντιος, οριζοντίωση, όριο, οριοθέτηση, ορισμός, οριστική, οριστικοποιημένος, οριστικός, παραμεθόριος, περιορισμός, περιοριστικός, προκαθορισμός, προορισμός, προσδιορισμός, προσδιοριστικός, συνοριακός, σύνορο.

κρίσεως, κριτικῆς: αδιακρισία, αδιευκρίνιστος, ανάκριση, ανακριτικός, ανταπόκριση, ανταποκριτής, απόκριση, αποκριτικός, διάκριση, διακριτικός, διακριτικότητα, διευκρίνιση, έγκριση, έγκριτος, έκκριση, επίκριση, επικριτικός, ευκρίνεια, ευκρινής, κρίμα (το), κρίνω, κρίση, κρίσιμος, κρισιμότητα, κριτήριο, κριτής, κριτική, κριτικός, προκριματικός, πρόκριση, πρόκριτος, σύγκριση, συγκριτικός, υποκρισία, υποκριτής, υποκριτικός.

ἐστίν, ἐξουσία, εἶναι: ανούσιος, απουσία, εξουσιαστικός, επουσιώδης, εσθλός, ετυμολογία, ετυμολογικός, έτυμον, ομοούσιος, ον (το), οντολογία, οντολογικός, οντολογικός, όντως, ουσία, ουσιαστικός, ουσιώδης, παρόν, παροντικός, παρουσία, παρουσιαστικό, πεμπτουσία, περιουσία, περιουσιακός, περιούσιος.

φανερὸν: αφάνεια, αφανής, άφαντος, διαφάνεια, διαφανής, εμφανής, έμφαση, επιφάνεια, επιφανής, επίφαση, καταφανής, περιφανής, συκοφάντης, συκοφαντικός, υπερηφάνεια, υπερήφανος, φαεινός, φαινομενικός, φαινόμενο, φανάρι, φανερός, φανός, φαντασία, φαντασιόπληκτος, φαντασίωση, φάντασμα, φαντασμαγορικός, φανταστικός, φάσμα, φως.

λέγομεν, εἰπεῖν: αναλογία, αναλογικός, αναντίλεκτος, ανείπωτος, απολογητικός, απολογία, απόρρητος, αρηματικός, άρρητος, δασολογία, διάλεκτος, διάλεξη, διαλογή, διαλογικός, διάλογος, δυσλεκτικός, δυσλεξία, έλλογος, επικός, επιλεκτικός, επίλεκτος, επιλογή, επιλογικός, επίλογος, επίρρημα, έπος, επύλλιο, θεολόγος, ιδιόλεκτος, κατάλογος, κυριολεκτικός, κυριολεξία, λεκτικός, λέξη, λέξημα, λεξικό, λεξικογράφος, λεξιλόγιο, λεξιπενία, λογική, λογικός, λόγος, μετεωρολογία, μετεωρολογικός, μονολεκτικός, μονόλογος, ομολογία, παράλογος, παρρησία, πολυλογάς, πρόλογος, ρήμα, ρήση, ρητό (το), ρήτορας, ρητορικός, ρητός, ρήτρα, συλλογή, συλλογικός, σύλλογος, συνδιάλεξη, υπόλογος.

ἱκανὸν: ανέφικτος, ανίχνευση, άφιξη, εξιχνίαση, εφικτός, ικανοποίηση, ικανοποιητικός, ικανός, ικανότητα, ικεσία, ικετευτικός, ικέτης, ιχνηλάτης, ίχνος, καθήκον, προίκα.

αὐτάρκειαν: αρκετός, αυτάρκεια, αυτάρκης, ολιγάρκεια, ολιγαρκής, ανεπάρκεια, ανεπαρκής, διάρκεια, διαρκής, επάρκεια, επαρκής.

ζωῆς: αναζωογόνηση, αναζωογονητικός, ευζωία, ζήση, ζωγραφιά, ζωγραφική, ζωγραφιστός, ζωγράφος, ζωδιακός, ζώδιο, ζωή, ζωηράδα, ζωηρός, ζωηρότητα, ζωικός, ζωντάνια, ζωντανός, ζώο, ζωογόνος, ζωοδότης, ζωολογία, ζωολογικός, ζωοποιός, ζωτικός, ζωτικότητα, ζωύφιο, ζωώδης, φιλόζωος.

Πηγή

1. οὐδ’ οἱ τῶν δικαίων μετέχοντες οὕτως ὥστε…: Αφού πρώτα προσέξεις ότι η λέξη δικαίων είναι σε πληθυντικό αριθμό και ότι μετά το μετέχοντες δεν υπάρχει κόμμα, προσπάθησε να εξηγήσεις γιατί σου δόθηκε παραπάνω η συγκεκριμένη μετάφραση για τη φράση αυτή.

Αν μετά το μετέχοντες υπήρχε κόμμα, τότε το υποκείμενο της μετοχής θα μετείχε σε όλα (έτσι, σε πληθυντικό αριθμό) τα δίκαια (= τα δικαιώματα) κι αυτό θα είχε ως (φυσική) συνέπεια τη συμμετοχή των ατόμων αυτών και στο δικαίωμα εμφάνισης στα δικαστήρια (με αυτό, βέβαια, το νόημα η λέξη οὕτως θα ήταν περιττή)· τώρα: α) με την έλλειψη του κόμματος, β) με την παρουσία της λέξης οὕτως, γ) με την παρατήρηση ότι στη φράση οὕτως ὥστε καὶ δίκην ὑπέχειν καὶ δικάζεσθαι δεν έχουμε έναν επιδοτικό καὶ (τον πρώτο) και ύστερα ένα καθαρά συμπλεκτικό καὶ (τον δεύτερο), αλλά μια εμφατική συμπλοκή του τύπου και… και, γίνεται φανερό ότι η γενική τῶν δικαίων δεν είναι απλώς αντικείμενο της μετοχής μετέχοντες, αλλά συγχρόνως και γενική διαιρετική (= «οι μετέχοντες σε ένα από τα δικαιώματα του πολίτη, στο δικαίωμα δηλαδή να εμφανίζονται στα δικαστήρια και ως εναγόμενοι και ως ενάγοντες»).

2. Γράψε ένα μικρό δοκίμιο (δύο περίπου σελίδων) για τη σημασία που έ­χει το να μπορεί ο πολίτης να προσφεύγει στα δικαστήρια ως κατήγορος ή κατηγορούμενος προκειμένου να υπερασπιστεί τον εαυτό του, το δίκιο του ή τα συμφέροντά του.

Οι παρακάτω ερωτήσεις προέρχονται από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας (ΚΕΕ) και καλύπτουν το σύνολο της ερμηνευτικής προσέγγισης του συγκεκριμένου αποσπάσματος.

1. Ο Αριστοτέλης προσδιορίζει με σαφήνεια τα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία μπορούσε κάποιος να αποκαλείται πολίτης. Ποια ήταν αυτά;

2. α) Ποιοι (ποιες κοινωνικές ομάδες) δεν είναι πολίτες σύμφωνα με τον Αριστοτέλη και με ποια κριτήρια αποκλείονται, αν και μετέχουν στην οικονομική και κοινωνική ζωή της πόλης (κράτους); β) Γιατί τα κριτήρια με τα οποία θα μπορούσε κάποιος να τους θεωρήσει πολίτες δεν είναι ικανοποιητικά κατά τον φιλόσοφο;

3. πολίτες δ’ ἁπλῶς … ἀρχῆς: Να συσχετίσετε το χωρίο με τον ορισμό της πολιτείας και της πόλεως από τις προηγούμενες Ενότητες, με σκοπό να αναζητήσετε τη σχέση πόλης, πολίτη και πολιτείας, ώστε να δείξετε πώς προκύπτει από αυτή τη σχέση ο ορισμός του πολίτη.

4. Γιατί μια πόλη-κράτος του 4ου αι. π.Χ. θεωρεί απαραίτητη τη συμμετοχή του πολίτη στη δικαστική εξουσία; Τι φανερώνει, κατά τη γνώμη σας, η θέση αυτή για το επίπεδο του πολιτισμού της;

5. Να συγκρίνετε τον ορισμό της πόλεως που δίνεται στην Ενότητα αυτή με όσους έχουν δοθεί στις προηγούμενες και να συνθέσετε ένα κείμενο, όπου θα αναλύετε τι είναι πόλις σύμφωνα με τον Αριστοτέλη.

6. Ποια είναι η γνώμη σας για την πολιτείαν (πολίτευμα), όπου ο πολίτης έχει το δικαίωμα να απευθύνεται στη δικαστική αρχή, για να δικαιωθεί;

7. Ποιες αρχές ή αξίες καλλιεργούνται στην προσωπικότητα του πολίτη της κλασικής Αθήνας, όταν αυτός μπορεί να επιλύσει τα οικονομικά του προβλήματα με κανόνες δικαίου που διασφαλίζουν τις εμπορικές συναλλαγές;

8. Τόσο ο Αριστοτέλης όσο και ο Πλάτων θεωρούν ουσιώδες στοιχείο για τον ορισμό του πολίτη τη συμμετοχή στη δικαστική εξουσία. Τι κατά τη γνώμη σας φανερώνει αυτή η ταύτιση απόψεων για την κοινωνία της εποχής τους;

9. Πώς μπορούσε ο πολίτης να λάβει μέρος στην πολιτική εξουσία στα πλαίσια της κλασικής πόλης και τι σήμαινε αυτό για την κοινωνική του υπόσταση; Να διατυπώσετε τις απόψεις σας αξιοποιώντας στοιχεία α­πό την Ιστορία.

1. τὸ οἰκεῖν: α) Ποια είναι η συντακτική ονομασία της έκφρασης; Να αποδώ­σετε τη σημασία της και να γράψετε το ουσιαστικό που της αντιστοιχεί. β) Να γράψετε τα ομόρριζα ουσιαστικά που ισοδυναμούν με τις επόμε­νες εκφράσεις: τὸ οἰκεῖν, τὸ λακωνίζειν, τὸ φιλοσοφεῖν, τὸ κοινωνεῖν, τὸ μετέχειν, τὸ λέγειν, τὸ εἶναι, τὸ εἰπεῖν.
2. μέτοικος: Να εξηγήσετε ετυμολογικά τη λέξη και να αποδώσετε τη σημασία της. Να τη συγκρίνετε ως προς τη σημασία της με τις λέξεις: άποικος, έποικος, κάτοικος, πάροικος.
3. ὑπέχειν: Να εξηγήσετε ετυμολογικά τη λέξη και να ανασυνθέσετε το ρηματικό τύπο στο α’ ενικό πρόσωπο του ενεστώτα (ενεργητικής ή μέ­σης φωνής) με τις προθέσεις, που ακολουθούν: ανά, αντί, κατά, παρά, επί, περί, από.
4. Να σχηματίσετε ρήματα και ουσιαστικά ή επίθετα (στην αρχαία ελλη­νική) συγγενή ετυμολογικά προς τις επόμενες λέξεις του κειμένου: ἀρχῆς, κρίσεως, πολίτης, δοῦλοι, δικαίων, συμβόλων.
5. Να βρείτε στο κείμενο λέξεις ετυμολογικά συγγενείς με τις παρακάτω: άφιξη, υπερηφάνεια, αδιευκρίνιστος, ευεξία, προσδιορισμός, βολίδα.
6. Να δημιουργήσετε πέντε ονοματικά σύνολα με παράγωγα (απλά ή σύνθετα) του θέματος της λέξης «δικαίων».
7. Να δώσετε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων στην αρχαία ελληνική: δικαίων, μετέχοντες, μᾶλλον, ἱκανόν, ζωῆς.
8. Να δοθεί η ετυμολογία των παρακάτω λέξεων του κειμένου: μέτοικοι, ὑπέχειν, ὑπάρχει, συμβόλων, ἱκανόν, αὐτάρκειαν.
9. Αφού επισημάνετε τους λεκτικούς τύπους του διδαγμένου κειμένου με τους οποίους συγγενεύουν ετυμολογικά οι επόμενες λέξεις, να σχηματίσετε με αυτές ισάριθμες περιόδους λόγου στη νεοελληνική γλώσσα, με την αναφορική ή ποιητική λειτουργία τους: 1. Περίοικος, 2. Κληρουχία, 3. Εναρκτήριος, 4. Πρόβλημα, 5. Επύλλιο, 6. Ανέφικτος, 7. Ανεπαρκής, 8. Επάλληλος.
10. δικάζεσθαι: Να σχηματίσετε περιόδους λόγου της νεοελληνικής με παράγωγα του παραπάνω ρηματικού τύπου. Οι παραγόμενες λέξεις (απλές ή σύνθετες) να δηλώνουν:
    1. το πρόσωπο που ενεργεί
    2. την ενέργεια
    3. το αποτέλεσμα της ενέργειας
    4. τον τόπο όπου γίνεται η ενέργεια
    5. ικανότητα σ’ αυτό που δηλώνει το ρήμα

Οι παραπάνω λεξιλογικές ασκήσεις έχουν αντληθεί από τις ιστοσελίδες ΚΕΕ και study4exams.gr 

Για να μεταφερθείτε στην Ενότητα που επιθυμείτε απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα. Εναλλακτικά για την πλοήγηση σας μπορείτε να επιλέξετε και το βοηθητικό menu στην αριστερή στήλη της σελίδας.

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.