Πολιτεία Πλάτωνος: Ερωτήσεις Κλειστού Τύπου

Ερωτήσεις Κλειστού Τύπου

Πλάτωνος Πολιτεία

ΠΛΑΤΩΝ, Πολιτεία 514a-515c

Μετὰ ταῦτα δή, εἶπον, ἀπείκασον τοιούτῳ πάθει τὴν ἡμετέραν φύσιν παιδείας τε πέρι καὶ ἀπαιδευσίας. Ἰδὲ γὰρ ἀνθρώπους οἷον ἐν καταγείῳ οἰκήσει σπηλαιώδει, ἀναπεπταμένην πρὸς τὸ φῶς τὴν εἴσοδον ἐχούσῃ μακρὰν παρὰ πᾶν τὸ σπήλαιον, ἐν ταύτῃ ἐκ παίδων ὄντας ἐν δεσμοῖς καὶ τὰ σκέλη καὶ τοὺς αὐχένας, ὥστε μένειν τε αὐτοὺς εἴς τε τὸ πρόσθεν μόνον ὁρᾶν, κύκλῳ δὲ τὰς κεφαλὰς ὑπὸ τοῦ δεσμοῦ ἀδυνάτους περιάγειν, φῶς δὲ αὐτοῖς πυρὸς ἄνωθεν καὶ πόρρωθεν καόμενον ὄπισθεν αὐτῶν, μεταξὺ δὲ τοῦ πυρὸς καὶ τῶν δεσμωτῶν ἐπάνω ὁδόν, παρ’ ἣν ἰδὲ τειχίον παρῳκοδομημένον, ὥσπερ τοῖς θαυματοποιοῖς πρὸ τῶν ἀνθρώπων πρόκειται τὰ παραφράγματα, ὑπὲρ ὧν τὰ θαύματα δεικνύασιν.

Ὁρῶ, ἔφη.

Ὅρα τοίνυν παρὰ τοῦτο τὸ τειχίον φέροντας ἀνθρώπους σκεύη τε παντοδαπὰ ὑπερέχοντα τοῦ τειχίου καὶ ἀνδριάντας καὶ ἄλλα ζῷα λίθινά τε καὶ ξύλινα καὶ παντοῖα εἰργασμένα, οἷον εἰκὸς τοὺς μὲν φθεγγομένους, τοὺς δὲ σιγῶντας τῶν παραφερόντων.

Ἄτοπον, ἔφη, λέγεις εἰκόνα καὶ δεσμώτας ἀτόπους.

Ὁμοίους ἡμῖν, ἦν δ’ ἐγώ· τοὺς γὰρ τοιούτους πρῶτον μὲν ἑαυτῶν τε καὶ ἀλλήλων οἴει ἄν τι ἑωρακέναι ἄλλο πλὴν τὰς σκιὰς τὰς ὑπὸ τοῦ πυρὸς εἰς τὸ καταντικρὺ αὐτῶν τοῦ σπηλαίου προσπιπτούσας;

Πῶς γάρ, ἔφη, εἰ ἀκινήτους γε τὰς κεφαλὰς ἔχειν ἠναγκασμένοι εἶεν διὰ βίου;

Τί δὲ τῶν παραφερομένων; οὐ ταὐτὸν τοῦτο;

Τί μήν;

Εἰ οὖν διαλέγεσθαι οἷοί τ’ εἶεν πρὸς ἀλλήλους, οὐ ταῦτα ἡγῇ ἂν τὰ ὄντα αὐτοὺς νομίζειν ἅπερ ὁρῷεν;

Ἀνάγκη.

Τί δ’ εἰ καὶ ἠχὼ τὸ δεσμωτήριον ἐκ τοῦ καταντικρὺ ἔχοι; ὁπότε τις τῶν παριόντων φθέγξαι το, οἴει ἂν ἄλλο τι αὐτοὺς ἡγεῖσθαι τὸ φθεγγόμενον ἢ τὴν παριοῦσαν σκιάν;

Μὰ Δί’ οὐκ ἔγωγ’, ἔφη.

Παντάπασι δή, ἦν δ’ ἐγώ, οἱ τοιοῦτοι οὐκ ἂν ἄλλο τι νομίζοιεν τὸ ἀληθὲς ἢ τὰς τῶν σκευαστῶν σκιάς.

Πολλὴ ἀνάγκη, ἔφη.

Α1. Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες βάσει των ανωτέρω αποσπασμάτων:

Κείμενο 1

1. Μέσω του ρήματος «ἀπείκασον» σηματοδοτείται η έναρξη ενός αποκλειστικά αλληγορικού λόγου.
2. Μέσω προτρεπτικών υποτακτικών ο Σωκράτης παρακινεί τον Γλαύκωνα να παρακολουθήσει τον συνειρμό του.
3. Ο όρος «Ἄτοπον» αποκτά στο απόσπασμα οντολογική χροιά.
4. Η σπηλιά που περιγράφει ο Σωκράτης έχει μεγάλο μήκος.
5. Οι δεσμώτες παραμένουν συνεχώς καθηλωμένοι στη θέση τους.
6. Στον μύθο του σπηλαίου, η παιδεία αποκτά γνωσιολογικό περιεχόμενο.
7. Οι δεσμώτες πιστεύουν ότι οι σκιές απέναντί τους είναι ο πραγματικός κόσμος.
8. Έξω από τη σπηλιά, μπροστά στην είσοδο, καίει μία φωτιά.
9. Με τον όρο «ἀπαιδευσίας» ορίζεται μια πρώτη θεματική για τον μύθο του σπηλαίου.
10. Οι αισθήσεις προσφέρουν μία ασφαλή γνωσιολογικά εικόνα.

Α2. Να επιλέξετε στις ακόλουθες προτάσεις τη σωστή απάντηση μεταξύ αυτών που σας δίνονται. Μόνο μία εξ αυτών είναι σωστή.

ΠΛΑΤΩΝ, Πολιτεία 518b-519a

Δεῖ δή, εἶπον, ἡμᾶς τοιόνδε νομίσαι περὶ αὐτῶν, εἰ ταῦτ’ ἀληθῆ· τὴν παιδείαν οὐχ οἵαν τινὲς ἐπαγγελλόμενοί φασιν εἶναι τοιαύτην καὶ εἶναι. Φασὶ δέ που οὐκ ἐνούσης ἐν τῇ ψυχῇ ἐπιστήμης σφεῖς ἐντιθέναι, οἷον τυφλοῖς ὀφθαλμοῖς ὄψιν ἐντιθέντες.

Φασὶ γὰρ οὖν, ἔφη.

Ὁ δέ γε νῦν λόγος, ἦν δ’ ἐγώ, σημαίνει ταύτην τὴν ἐνοῦσαν ἑκάστου δύναμιν ἐν τῇ ψυχῇ καὶ τὸ ὄργανον ᾧ καταμανθάνει ἕκαστος, οἷον εἰ ὄμμα μὴ δυνατὸν ἦν ἄλλως ἢ σὺν ὅλῳ τῷ σώματι στρέφειν πρὸς τὸ φανὸν ἐκ τοῦ σκοτώδους, οὕτω σὺν ὅλῃ τῇ ψυχῇ ἐκ τοῦ γιγνομένου περιακτέον εἶναι, ἕως ἂν εἰς τὸ ὂν καὶ τοῦ ὄντος τὸ φανότατον δυνατὴ γένηται ἀνασχέσθαι θεωμένη· τοῦτο δ’ εἶναί φαμεν τἀγαθόν. Ἦ γάρ;

Ναί.

Τούτου τοίνυν, ἦν δ’ ἐγώ, αὐτοῦ τέχνη ἂν εἴη, τῆς περιαγωγῆς, τίνα τρόπον ὡς ῥᾷστά τε καὶ ἀνυσιμώτατα μεταστραφήσεται, οὐ τοῦ ἐμποιῆσαι αὐτῷ τὸ ὁρᾶν, ἀλλ’ ὡς ἔχοντι μὲν αὐτό, οὐκ ὀρθῶς δὲ τετραμμένῳ οὐδὲ βλέποντι οἷ ἔδει, τοῦτο διαμηχανήσασθαι.

Ἔοικεν γάρ, ἔφη.

Αἱ μὲν τοίνυν ἄλλαι ἀρεταὶ καλούμεναι ψυχῆς κινδυνεύουσιν ἐγγύς τι εἶναι τῶν τοῦ σώματος—τῷ ὄντι γὰρ οὐκ ἐνοῦσαι πρότερον ὕστερον ἐμποιεῖσθαι ἔθεσι καὶ ἀσκήσεσιν—ἡ δὲ τοῦ φρονῆσαι παντὸς μᾶλλον θειοτέρου τινὸς τυγχάνει, ὡς ἔοικεν, οὖσα, ὃ τὴν μὲν δύναμιν οὐδέποτε ἀπόλλυσιν, ὑπὸ δὲ τῆς περιαγωγῆς χρήσιμόν τε καὶ ὠφέλιμον καὶ ἄχρηστον αὖ καὶ βλαβερὸν γίγνεται.

Κείμενο 2

1. Η αντίθεση ανάμεσα στην παιδεία και την απαιδευσία συνήθως συμβολίζεται στον Πλάτωνα με την αντίστοιχη αντίθεση γιγνομένου και όντος.
2. Ανάμνηση ονομάζεται η έντονα βιωματική γνωστική διαδικασία κατά την οποία ο άνθρωπος αποκτά τη γνώση ως πληροφορία που λαμβάνει χώρα έξωθεν.
3. Ο Γλαύκωνας δέχεται τη σύγκριση στην οποία προβαίνει ο Σωκράτης μεταξύ φιλοσόφων και σοφιστών.
4. Για να συνεχιστεί η αφήγηση της αλληγορίας, υπάρχει η προϋπόθεση να θεωρηθούν ορθά όσα προηγήθηκαν γύρω από το σπήλαιο.
5. Υπάρχει σοβαρή πιθανότητα, υπό προϋποθέσεις, η διαδικασία της περιαγωγής να καταστεί βλαβερή για τον άνθρωπο.
6. Οι αρετές της ψυχής δεν προϋπάρχουν μέσα μας αλλά γεννιούνται μέσω του εθισμού και της άσκησης.
7. Η αποτελεσματική έκβαση της διαδικασίας της περιαγωγής θα οδηγήσει τον άνθρωπο στην ορθότερη αντίληψη και χρήση των αρετών της ψυχής.
8. Το πιο φωτεινό από τα όντα ταυτίζεται με την Ιδέα του Αγαθού.
9. Το «ὄργανον ᾧ καταμανθάνει ἕκαστος» αναφέρεται στο μάτι που περιστρέφεται για να αντικρίσει την Ιδέα του Αγαθού.
10. Μέγα οντολογικό ερώτημα που απασχολεί τη φιλοσοφία είναι η αναζήτηση του αληθινά υπαρκτού.

ΠΛΑΤΩΝ, Πολιτεία 519b-520a

Τί δέ; Τόδε οὐκ εἰκός, ἦν δ’ ἐγώ, καὶ ἀνάγκη ἐκ τῶν προειρημένων, μήτε τοὺς ἀπαιδεύτους καὶ ἀληθείας ἀπείρους ἱκανῶς ἄν ποτε πόλιν ἐπιτροπεῦσαι, μήτε τοὺς ἐν παιδείᾳ ἐωμένους διατρίβειν διὰ τέλους, τοὺς μὲν ὅτι σκοπὸν ἐν τῷ βίῳ οὐκ ἔχουσιν ἕνα, οὗ στοχαζομένους δεῖ ἅπαντα πράττειν ἃ ἂν πράττωσιν ἰδίᾳ τε καὶ δημοσίᾳ, τοὺς δὲ ὅτι ἑκόντες εἶναι οὐ πράξουσιν, ἡγούμενοι ἐν μακάρων νήσοις ζῶντες ἔτι ἀπῳκίσθαι;

Ἀληθῆ, ἔφη.

Ἡμέτερον δὴ ἔργον, ἦν δ’ ἐγώ, τῶν οἰκιστῶν τάς τε βελτίστας φύσεις ἀναγκάσαι ἀφικέσθαι πρὸς τὸ μάθημα ὃ ἐν τῷ πρόσθεν ἔφαμεν εἶναι μέγιστον, ἰδεῖν τε τὸ ἀγαθὸν καὶ ἀναβῆναι ἐκείνην τὴν ἀνάβασιν, καὶ ἐπειδὰν ἀναβάντες ἱκανῶς ἴδωσι, μὴ ἐπιτρέπειν αὐτοῖς ὃ νῦν ἐπιτρέπεται.

Τὸ ποῖον δή;

Τὸ αὐτοῦ, ἦν δ’ ἐγώ, καταμένειν καὶ μὴ ἐθέλειν πάλιν καταβαίνειν παρ’ ἐκείνους τοὺς δεσμώτας μηδὲ μετέχειν τῶν παρ’ ἐκείνοις πόνων τε καὶ τιμῶν, εἴτε φαυλότεραι εἴτε σπουδαιότεραι.

Ἔπειτ’, ἔφη, ἀδικήσομεν αὐτούς, καὶ ποιήσομεν χεῖρον ζῆν, δυνατὸν αὐτοῖς ὂν ἄμεινον;

Ἐπελάθου, ἦν δ’ ἐγώ, πάλιν, ὦ φίλε, ὅτι νόμῳ οὐ τοῦτο μέλει, ὅπως ἕν τι γένος ἐν πόλει διαφερόντως εὖ πράξει, ἀλλ’ ἐν ὅλῃ τῇ πόλει τοῦτο μηχανᾶται ἐγγενέσθαι, συναρμόττων τοὺς πολίτας πειθοῖ τε καὶ ἀνάγκῃ, ποιῶν μεταδιδόναι ἀλλήλοις τῆς ὠφελίας ἣν ἂν ἕκαστοι τὸ κοινὸν δυνατοὶ ὦσιν ὠφελεῖν καὶ αὐτὸς ἐμποιῶν τοιούτους ἄνδρας ἐν τῇ πόλει, οὐχ ἵνα ἀφιῇ τρέπεσθαι ὅπῃ ἕκαστος βούλεται, ἀλλ’ ἵνα καταχρῆται αὐτὸς αὐτοῖς ἐπὶ τὸν σύνδεσμον τῆς πόλεως.

Ἀληθῆ, ἔφη· ἐπελαθόμην γάρ.

Κείμενο 3

1. Στη φράση «ἀληθείας ἀπείρους», το επίθετο «ἀπείρους» αναφέρεται σε αυτούς που αρνούνται να διαμοιράσουν την αλήθεια στο υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο.
2. Το ουσιαστικό «κατάβασις» χρησιμοποιείται από τον Πλάτωνα συμβολικά για να δείξει την πορεία του ανθρώπου προς τη γνώση.
3. Στο απόσπασμα «Ἔπειτ’, ἔφη, ἀδικήσομεν αὐτούς, καὶ ποιήσομεν χεῖρον ζῆν» η αντωνυμία «αὐτούς» αναφέρεται στους πεπαιδευμένους πολίτες.
4. Στο απόσπασμα «μὴ ἐπιτρέπειν αὐτοῖς ὃ νῦν ἐπιτρέπεται» η αντωνυμία «ὃ» αναφέρεται στο έναρθρο επίρρημα «Τὸ αὐτοῦ».
5. Το έργο των οικιστών της ιδανικής πολιτείας περιγράφεται μέσω του απαρεμφάτου «ἀναγκάσαι».
6. Η πλατωνική Πολιτεία αποτελεί ένα ενιαίο οργανικό σύνολο.
7. Η μετοχή «συναρμόττων» συνδέεται με τρόπο λειτουργίας της αιδούς και της δίκης του πρωταγόρειου μύθου.
8. Ο Γλαύκωνας παραδέχεται το σφάλμα του σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας του νόμου.
9. Οι φύλακες και οι απαίδευτοι έχουν χρέος να επιστρέψουν στην καθημερινότητα και από ηγετική θέση να προσφέρουν στο σύνολο των πολιτών όσα έμαθαν και είδαν στην πορεία τους προς το Αγαθό.
10. Οι μελλοντικοί φύλακες θα ακολουθήσουν μία μακρόχρονη και κοπιώδη εκπαίδευση.

Για να δείτε τις απαντήσεις στις παραπάνω ερωτήσεις επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο: 

Πολιτεία Πλάτωνος: Ερωτήσεις Κλειστού Τύπου-Απαντήσεις

Για να μεταβείτε σε κάποιο Κριτήριο Αξιολόγησης  ή σε άλλες Ερωτήσεις σχετικά με τη διδακτέα ύλη επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα: 

Για να μεταβείτε σε κάποιο  Άγνωστο Κείμενο ή για να δείτε τις Απαντήσεις επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα: 

Για ολοκληρωμένη προετοιμασία για τις Πανελλαδικές εξετάσεις δείτε το υλικό μας για το Γνωστό Κείμενο στους παρακάτω πίνακες: 

Πλάτωνος Πρωταγόρας 

Πλάτωνος Πολιτεία

Αριστοτέλους Ηθικά Νικομάχεια

Αριστοτέλους Πολιτικά

Τις ερωτήσεις κλειστού τύπου που μόλις διαβάσατε προετοίμασε συνάδελφος Γιώργος Γκουράνης, ο οποίος στη συνέχεια τις παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.

Η ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.