Ενότητες 18-19 & Αδίδακτο Κείμενο Κριτήριο Αξιολόγησης (Φάκελος Υλικού)

Διδακτικές Ενότητες 18-19

Ἀριστοτέλους, Πολιτικά, Γ 6,3-4 + Δ 4, 2-3

Περὶ μὲν οὖν τῶν ἄλλων ἔστω τις ἕτερος λόγος· ὅτι δὲ δεῖ κύριον εἶναι μᾶλλον τὸ πλῆθος ἢ τοὺς ἀρίστους μὲν ὀλίγους δέ, δόξειεν ἂν λέγεσθαι καί τιν’ ἔχειν ἀπορίαν τάχα δὲ κἂν ἀλήθειαν. Τοὺς γὰρ πολλούς, ὧν ἕκαστός ἐστιν οὐ σπουδαῖος ἀνήρ, ὅμως ἐνδέχεται συνελθόντας εἶναι βελτίους ἐκείνων, οὐχ ὡς ἕκαστον ἀλλ’ ὡς σύμπαντας, οἷον τὰ συμφορητὰ δεῖπνα τῶν ἐκ μιᾶς δαπάνης χορηγηθέντων· πολλῶν γὰρ ὄντων ἕκαστον μόριον ἔχειν ἀρετῆς καὶ φρονήσεως, καὶ γίνεσθαι συνελθόντων, ὥσπερ ἕνα ἄνθρωπον τὸ πλῆθος, πολύποδα καὶ πολύχειρα καὶ πολλὰς ἔχοντ’ αἰσθήσεις, οὕτω καὶ περὶ τὰ ἤθη καὶ τὴν διάνοιαν. Διὸ καὶ κρίνουσιν ἄμεινον οἱ πολλοὶ καὶ τὰ τῆς μουσικῆς ἔργα καὶ τὰ τῶν ποιητῶν· ἄλλοι γὰρ ἄλλο τι μόριον, πάντα δὲ πάντες.

[…]

Δημοκρατία μὲν οὖν ἐστι πρώτη μὲν ἡ λεγομένη μάλιστα κατὰ τὸ ἴσον. Ἴσον γάρ φησιν ὁ νόμος ὁ τῆς τοιαύτης δημοκρατίας τὸ μηδὲν μᾶλλον ὑπερέχειν τοὺς ἀπόρους ἢ τοὺς εὐπόρους, μηδὲ κυρίους εἶναι ὁποτερουσοῦν, ἀλλ’ὁμοίους ἀμφοτέρους. Εἴπερ γὰρ ἐλευθερία μάλιστ’ ἔστιν ἐν δημοκρατίᾳ, καθάπερ ὑπολαμβάνουσί τινες, καὶ ἰσότης, οὕτως ἂν εἴη μάλιστα, κοινωνούντων ἁπάντων μάλιστα τῆς πολιτείας ὁμοίως. Ἐπεὶ δὲ πλείων ὁ δῆμος, κύριον δὲ τὸ δόξαν τοῖς πλείοσιν, ἀνάγκη δημοκρατίαν εἶναι ταύτην. Ἓν μὲν οὖν εἶδος δημοκρατίας τοῦτο.

Α. Να δηλωθεί η ορθότητα των παρακάτω φράσεων και να αιτιολογηθεί η απάντησή σας με αναφορές από το κείμενο :

• Ο κάθε πολίτης ατομικά είναι κάτι το αξιόλογο.
• Η κριτική στην τέχνη θέλει κατάρτιση.
• Το πλήθος μπορεί να ασκήσει την εξουσία καλύτερα από τους αρίστους.
• Η δημοκρατία ευνοεί τους αδυνάτους οικονομικά.
• Η δημοκρατία έχει θεμέλιο την ισότητα και ελευθερία.

Μονάδες 10

B1. “Περὶ μὲν οὖν τῶν ἄλλων …..πάντα δὲ πάντες.” : Να εξηγήσετε από πού απορρέουν τα πλεονεκτήματα της συλλογικής εξουσίας, έτσι όπως τά στοιχειοθετεί ο Αριστοτέλης στο συγκεκριμένο απόσπασμα.

Μονάδες 15

Β2. “Δημοκρατία μὲν οὖν ἐστι πρώτη …..Ἓν μὲν οὖν εἶδος δημοκρατίας τοῦτο.”. Να αναλύσετε τα θετικά που εντοπίζει ο Αριστοτέλης στην δημοκρατία βάσει του συγκεκριμένου αποσπάσματος από το κείμενο. Να συγκρίνετε την άποψη του Αριστοτέλη με το παρακάτω απόσπασμα :

Ἡ δημοκρατία χρειάζεται καὶ μεταχειρίζεται ὡς ἐνεργὰ μέλη της ὅλους τοὺς πολῖτές της. Ἔτσι τὸ ἄτομο μπορεῖ νὰ ὑιοθετεῖ μιὰ σειρὰ στάσεων καὶ ἀποφάσεων, μὲ τὶς ὁποῖες ἐπηρεάζει θετικὰ ἢ ἀρνητικὰ τὴν πορεία τοῦ κοινωνικοῦ καὶ ἱστορικοῦ γίγνεσθαι. Ἀπὸ ἐδῶ ἐκπηγάζει ἕνα μεγάλο χρέος τοῦ ἐλεύθερου ἀτόμου : Νὰ μὴ δέχεται ἄκριτα καὶ ἀνεξέταστα τὸ δεδομένο πλαίσιο ζωῆς του. Καὶ ἂν ἀκόμη συμφωνεῖ μὲ αὐτὸ τὸ πλαίσιο, διακρίνει ὡστόσο περιθώρια βελτιώσεώς του. Ἄν, ἀντιθέτως, διαφωνεῖ, ὀφείλει νὰ ἀγωνισθεῖ γιὰτὴν μερικὴ ἢ ὁλικὴ ἀλλαγή του. Ἔτσι ἡ ἐλευθερία τοῦ ἀτόμου ὡς πολίτη τοῦ ἐπιτρέπει νὰ γίνει μοχλὸς στὴν ἐξελικτικὴ διεργασία τῆς κοινωνίας. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι εἰσέρχεται στὴν σκηνὴ τῆς ἱστορίας ὡς ἕνας ἀπὸ τοὺς σπουδαίους παῖκτες…

(Γρηγ. Φιλ. Κωσταρᾶ, δρόμοι πολιτικῆς παιδείας, δοκίμιο, Ἀθήνα 1997 : Ἡ πρόοδος ἔργο ἐλευθερίας καὶ ὄχι ἀνάγκης)

Μονάδες 15

Β3. Να δηλωθεί η ορθότητα ή όχι των παρακάτω φράσεων :

– Ο Αριστοτέλης ήταν Αθηναίος.
– Ο Αριστοτέλης φοίτησε στην Ακαδημία του Πλάτωνος.
– Η ιδιοσυγκρασία του Αριστοτέλη ήταν κατά βάση ποιητική.
– Ο Αριστοτέλης ήταν ο δάσκαλος του Φιλίππου.
– Ο Αριστοτέλης απεβίωσε στην Χαλκίδα.

Μονάδες 10

Β4α. Να γράψετε μία ομόρριζη λέξη της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας, απλή ή σύνθετη, για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου : δόξειεν, ἀλήθειαν, κρίνουσιν, ὑπερέχειν, ὑπολαμβάνουσί.

Μονάδες 5

Β4β. Να δώσετε την σημασία των παρακάτω λέξεων του κειμένου και ύστερα να τις χρησιμοποιήσετε με διάφορη σημασία στα νέα ελληνικά (σε όποιο γένος, αριθμό, πτώση, φωνή ή άλλη μορφή γραμματική) : αἰσθήσεις, ἔργα, νόμος, ἀπόρους, κοινωνούντων.

Μονάδες 5

Τις απαντήσεις μπορείτε να τις βρείτε στο βιβλίο του Δημήτρη Νάτση:

Φάκελος Υλικού: Υλικό για τα Αρχαία Ελληνικά Γ Λυκείου Εκδόσεις Γρηγόρη

Πλάτωνος, Γοργίας 526b-d

Στο έργο αυτό του Πλάτωνος έχουμε κυρίως τρεις συνομιλητές, τον σωκράτη, τον Γοργία και τον Καλλικλή. Ο Γοργίας ισχυρίζεται πως είναι επιστήμονας της ρητορικής τέχνης και ότι η ρητορική είναι στην ουσία «πειθοῦς δημιουργὸς». Στο απόσπασμα αυτό ο Σωκράτης αναφέρεται στην μεταθανάτιο ζωή, καταδεικνύοντας αφενός πώς ο Ραδάμανθυς, ο Αιακός και ο Μίνως, οι τρεις
δικαστές του Άδη, τιμωρούν τους αδίκους και επαινούν τους δικαίους, αφετέρου ότι η δικαιοσύνη είναι συνυφασμένη με το “τὰ αὑτοῦ πράττειν”.

Οἱ δὲ πολλοί, ὦ ἄριστε, κακοὶ γίγνονται τῶν δυναστῶν. Ὅπερ οὖν ἔλεγον, ἐπειδὰν ὁ Ῥαδάμανθυς ἐκεῖνος τοιοῦτόν τινα λάβῃ, ἄλλο μὲν περὶ αὐτοῦ οὐκ οἶδεν οὐδέν, οὔθ’ ὅστις οὔθ’ ὧντινων, ὅτι δὲ πονηρός τις∙ καὶ τοῦτο κατιδὼν ἀπέπεμψεν εἰς Τάρταρον, ἐπισημηνάμενος, ἐάντε ἰάσιμος ἐάντε ἀνίατος δοκῇ εἶναι∙ ὁ δὲ ἐκεῖσε ἀφικόμενος τὰ προσήκοντα πάσχει. Ἐνίοτε δ’ ἄλλην εἰσιδὼν
ὁσίως βεβιωκυῖαν καὶ μετ’ ἀληθείας, ἀνδρὸς ἰδιώτου ἢ ἄλλου τινός, μάλιστα μέν, ἔγωγέ φημι, ὦ Καλλίκλεις, φιλοσόφου τὰ αὑτοῦ πράξαντος καὶ οὐ πολυπραγμονήσαντος ἐν τῷ βίῳ, ἠγάσθη τε καὶ ἐς μακάρων νήσους ἀπέπεμψε. Ταὐτὰ δὲ ταῦτα καὶ ὁ Αἰακός ―ἑκάτερος τούτων ῥάβδον ἔχων δικάζει― ὁ δὲ Μίνως ἐπισκοπῶν κάθηται, μόνος ἔχων χρυσοῦν σκῆπτρον, ὥς φησιν Ὀδυσσεὺς ὁ Ὁμήρου ἰδεῖν αὐτὸν―χρύσεον σκῆπτρον ἔχοντα, θεμιστεύοντα νέκυσσιν.

• ἐπισημαίνομαί τινα: ξεχωρίζω, διακρίνω κάποιον με σημάδι.
• θεμιστεύοντα νέκυσσιν (ομηρική φράση): δικάζοντας νεκρούς.

Γ1. Να μεταφραστεί από το παραπάνω κείμενο το απόσπασμα : « Οἱ δὲ πολλοί, ὦ ἄριστε, κακοὶ γίγνονται τῶν δυναστῶν ……… ὁ δὲ ἐκεῖσε ἀφικόμενος τὰ  προσήκοντα πάσχει. »

 Μονάδες 10

Γ2. Ποιά η αντιμετώπιση των αδίκων και ποιά των δικαίων από τους δικαστές του Άδη βάσει του κειμένου;

 Μονάδες 10

Γ3α. Να μεταφέρετε τους παρακάτω ρηματικούς τύπους στο γ΄ πληθυντικό οριστικής και β΄ ενικό υποτακτικής του αορίστου, διατηρώντας την φωνή στην οποία βρίσκονται : λάβῃ, πάσχει, εἰσιδὼν, βεβιωκυῖαν, ἔχων.

Μονάδες 5

Γ3β. Να μεταφερθούν τα πτωτικά στον άλλο αριθμό, διατηρώντας την πτώση και γένος τους : τινα, ὧντινων, τὰ προσήκοντα, ἀνδρὸς, χρυσοῦν

Μονάδες 5

Γ4α. Να χαρακτηριστούν οι παρακάτω λέξεις του κειμένου συντακτικά : τῶν δυναστῶν, τοῦτο, τὰ προσήκοντα, βεβιωκυῖαν, τινός, ἐν τῷ βίῳ.

Μονάδες 6

Γ4β. Να αναγνωριστούν και να αναλυθούν οι μετοχές : κατιδὼν, εἰσιδὼν.

Μονάδες 4

Τις απαντήσεις μπορείτε να τις βρείτε στο βιβλίο του Δημήτρη Νάτση:

Εκδόσεις Γρηγόρης: Θεματογραφία Αρχαίας Ελληνικής Β’ και Γ’ Λυκείου

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε προετοίμασε ο εκλεκτός συνάδελφος Δημήτρης Νάτσης, ο οποίος στη συνέχεια το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.

Για να μεταβείτε σε κάποιο Κριτήριο Αξιολόγησης  επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα: 

Για να μεταβείτε σε κάποιο  Άγνωστο Κείμενο ή για να δείτε τις Απαντήσεις επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα: 

Για ολοκληρωμένη προετοιμασία για τις Πανελλαδικές εξετάσεις δείτε το υλικό μας για το Γνωστό Κείμενο στους παρακάτω πίνακες: 

Πλάτωνος Πρωταγόρας 

Πλάτωνος Πολιτεία

Αριστοτέλους Ηθικά Νικομάχεια

Αριστοτέλους Πολιτικά

Η ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.