Ενότητα 9: Πλήρες Κριτήριο Αξιολόγησης & Άγνωστο (Φάκελος Υλικού)
Για να μεταφερθείτε σε κάποια άλλη ενότητα των Αρχαίων Ελληνικών Προσανατολισμού της Γ’ Λυκείου επιλέξτε την αντίστοιχη σελίδα από το παρακάτω μενού:
Διδακτική Ενότητα 9
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΓΡΑΠΤΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ
Α. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Δεῖ δή, εἶπον, ἡμᾶς τοιόνδε νομίσαι περὶ αὐτῶν, εἰ ταῦτ’ ἀληθῆ· τὴν παιδείαν οὐχ οἵαν τινὲς ἐπαγγελλόμενοί φασιν εἶναι τοιαύτην καὶ εἶναι. Φασὶ δέ που οὐκ ἐνούσης ἐν τῇ ψυχῇ ἐπιστήμης σφεῖς ἐντιθέναι, οἷον τυφλοῖς ὀφθαλμοῖς ὄψιν ἐντιθέντες.
Φασὶ γὰρ οὖν, ἔφη.
Ὁ δέ γε νῦν λόγος, ἦν δ’ ἐγώ, σημαίνει ταύτην τὴν ἐνοῦσαν ἑκάστου δύναμιν ἐν τῇ ψυχῇ καὶ τὸ ὄργανον ᾧ καταμανθάνει ἕκαστος, οἷον εἰ ὄμμα μὴ δυνατὸν ἦν ἄλλως ἢ σὺν ὅλῳ τῷ σώματι στρέφειν πρὸς τὸ φανὸν ἐκ τοῦ σκοτώδους, οὕτω σὺν ὅλῃ τῇ ψυχῇ ἐκ τοῦ γιγνομένου περιακτέον εἶναι, ἕως ἂν εἰς τὸ ὂν καὶ τοῦ ὄντος τὸ φανότατον δυνατὴ γένηται ἀνασχέσθαι θεωμένη· τοῦτο δ’ εἶναί φαμεν τἀγαθόν. Ἦ γάρ;
Ναί.
Τούτου τοίνυν, ἦν δ’ ἐγώ, αὐτοῦ τέχνη ἂν εἴη, τῆς περιαγωγῆς, τίνα τρόπον ὡς ῥᾷστά τε καὶ ἀνυσιμώτατα μεταστραφήσεται, οὐ τοῦ ἐμποιῆσαι αὐτῷ τὸ ὁρᾶν, ἀλλ’ ὡς ἔχοντι μὲν αὐτό, οὐκ ὀρθῶς δὲ τετραμμένῳ οὐδὲ βλέποντι οἷ ἔδει, τοῦτο διαμηχανήσασθαι.
Ἔοικεν γάρ, ἔφη.
Αἱ μὲν τοίνυν ἄλλαι ἀρεταὶ καλούμεναι ψυχῆς κινδυνεύουσιν ἐγγύς τι εἶναι τῶν τοῦ σώματος—τῷ ὄντι γὰρ οὐκ ἐνοῦσαι πρότερον ὕστερον ἐμποιεῖσθαι ἔθεσι καὶ ἀσκήσεσιν—ἡ δὲ τοῦ φρονῆσαι παντὸς μᾶλλον θειοτέρου τινὸς τυγχάνει, ὡς ἔοικεν, οὖσα, ὃ τὴν μὲν δύναμιν οὐδέποτε ἀπόλλυσιν, ὑπὸ δὲ τῆς περιαγωγῆς χρήσιμόν τε καὶ ὠφέλιμον καὶ ἄχρηστον αὖ καὶ βλαβερὸν γίγνεται.
Παρατηρήσεις
Α. Να δοθεί η ορθότητα των κάτωθι προτάσεων και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με αποσπάσματα από το κείμενο:
- Η γνώση είναι κάτι που εμφυτεύεται στον άνθρωπο κατά τον Σωκράτη.
- Η όραση ενεργοποιείται απλώς με τα μάτια.
- Η παιδεία για τον Σωκράτη είναι η μεταστροφή όλης της ψυχής προς την θέαση του Αγαθού και του κόσμου των Ιδεών.
- Όλες οι ψυχικές δυνάμεις μας είναι εκ φύσεως κατά τον Σωκράτη.
- Η φρόνηση είναι μία αρετή με θεϊκή καταγωγή κατά τον Σωκράτη.
Μονάδες 10
Β1. Ποιος ο ορισμός της γνώσης και της παιδείας κατά τον πλατωνικό Σωκράτη στο κείμενο; Ποια αρετή βοηθάει στην ανύψωση του ανθρώπου από την ύλη στον κόσμο των Ιδεών; Για την απάντησή σας να λάβετε υπ’ όψιν το παρακάτω παράλληλο κείμενο:
«Άρα, αυτό το μέρος της ψυχής μοιάζει με τον Θεό και κάποιος αν στρέψει την προσοχή του σε αυτό και γνωρίσει κάθε μέρος της ψυχής, δηλαδή τον Θεό και την φρόνηση, θα μπορέσει να γνωρίσει περισσότερο και τον εαυτό του.»
Πλάτωνος, Ἀλκιβιάδης Α΄ 133 C
Μονάδες 15
Β2. Ποια η διαφορά του πλατωνικού Σωκράτη με τους σοφιστές βάσει του αποσπάσματος του κειμένου «τὴν παιδείαν οὐχ οἵαν τινὲς ἐπαγγελλόμενοί φασιν εἶναι τοιαύτην καὶ εἶναι. Φασὶ δέ που οὐκ ἐνούσης ἐν τῇ ψυχῇ ἐπιστήμης σφεῖς ἐντιθέναι, οἷον τυφλοῖς ὀφθαλμοῖς ὄψιν ἐντιθέντες.» και του παρακάτω παράλληλου κειμένου;
«Γιατί ο καθένας από αυτούς (σοφιστές), Αθηναίοι, επισκεπτόμενος κάθε πόλη, μπορεί να πείθει τους νέους, οι οποίοι είχαν την δυνατότητα να διδάσκονται δωρεάν από όποιον συμπολίτη τους ήθελαν · λέω, λοιπόν, ότι πείθουν τους νέους να εγκαταλείψουν τις μαθητείες με τους συμπολίτες τους και να μαθητεύσουν κοντά στους ίδιους δίνοντας χρήματα και χρωστώντας τους επιπλέον και ευγνωμοσύνη. Βρίσκεται εδώ στην πόλη μας και κάποιος άλλος άντρας σοφός, πλην των προαναφερθέντων, ο οποίος πληροφορήθηκα ότι κατοικεί στην πόλη μας· γιατί έτυχε να επισκεφθώ έναν άντρα που είχε δαπανήσει για την μαθητεία κοντά στους σοφιστές περισσότερα χρήματα από οποιονδήποτε, μιλώ βέβαια για τον Καλλία τον γιο του Ιππόνικου·»
Πλάτωνος, ἀπολογία Σωκράτους 20a
Μονάδες 15
Β3. Να απαντηθεί αν οι κάτωθι ερωτήσεις είναι ορθές ή όχι:
- Ο Πρωταγόρας στο ομώνυμο έργο αφηγείται τον μύθο του Κάδμου.
- Ο Πλάτωνας καταγόταν από αριστοκρατική γενιά.
- Ο Σωκράτης με τον Πρωταγόρα στο ομώνυμο έργο εν τέλει συμφώνησαν και ταυτίστηκαν οι απόψεις τους.
- Η μητέρα του Σωκράτη τόν ενέπνευσε στις μεθόδους του κατά την φιλοσοφική αναζήτηση.
- Ο Πλάτωνας προσπάθησε να εφαρμόσει τις πολιτικές του ιδέες στα ταξίδια που έκανε στην Σικελία.
- Ο Πλάτωνας δεν ασχολήθηκε με τίποτα άλλο στην ζωή του παρά μόνο με την φιλοσοφία.
- Στο έργο “Πολιτεία” θέμα είναι η φύση της δικαιοσύνης.
- Οι Δημιουργοί ήταν το ανώτερο γένος στην ιδεατή πολιτεία.
- Ο Πλάτωνας διαίρεσε την ψυχή του ανθρώπου σε τρία μέρη.
- Για τον πλατωνικό Σωκράτη η δικαιοσύνη ταυτίζεται με την πολυπραγμοσύνη.
Μονάδες 10
Β4.
α) Με ποιες λέξεις του κειμένου έχουν ετυμολογική συγγένεια τα παρακάτω λήμματα: δέηση, καχύποπτος, θεωρία, ραθυμία, άξιος.
β) Να βρείτε στο αρχαίο κείμενο τα συνώνυμα των παρακάτω λέξεων: ὑπισχνούμενοι, ὁμιλία, παντί, ἐμβαλεῖν, λυσιτελές.
Μονάδες 10
Τις απαντήσεις μπορείτε να τις βρείτε στο βιβλίο του Δημήτρη Νάτση για τον Φάκελο Υλικού που θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις Εκδόσεις Γρηγόρη.
Β. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Δημοσθένους, Κατὰ Φιλίππου Α΄12-14
Ο Δημοσθένης στο απόσπασμα αυτό ως Αθηναίος πολίτης και πολιτικός επρόκειτο να εκθέσει ένα σαφές σχέδιο πολεμικής παρασκευής, ώστε να γίνει η πολεμική επιχείρηση με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
εἴ τι πάθοι καὶ τὰ τῆς τύχης ἡμῖν, ἥπερ ἀεὶ βέλτιον ἢ ἡμεῖς ἡμῶν αὐτῶν ἐπιμελούμεθα, καὶ τοῦτ᾽ ἐξεργάσαιτο, ἴσθ᾽ ὅτι πλησίον μὲν ὄντες, ἅπασιν ἂν τοῖς πράγμασιν τεταραγμένοις ἐπιστάντες ὅπως βούλεσθε διοικήσαισθε, ὡς δὲ νῦν ἔχετε, οὐδὲ διδόντων τῶν καιρῶν Ἀμφίπολιν δέξασθαι δύναισθ᾽ ἄν, ἀπηρτημένοι καὶ ταῖς παρασκευαῖς καὶ ταῖς γνώμαις. Ὡς μὲν οὖν δεῖ τὰ προσήκοντα ποιεῖν ἐθέλοντας ὑπάρχειν ἅπαντας ἑτοίμως, ὡς ἐγνωκότων ὑμῶν καὶ πεπεισμένων, παύομαι λέγων∙ τὸν δὲ τρόπον τῆς παρασκευῆς ἣν ἀπαλλάξαι ἂν τῶν τοιούτων πραγμάτων ὑμᾶς οἴομαι, καὶ τὸ πλῆθος ὅσον, καὶ πόρους οὕστινας χρημάτων, καὶ τἆλλα ὡς ἄν μοι βέλτιστα καὶ τάχιστα δοκεῖ παρασκευασθῆναι, καὶ δὴ πειράσομαι λέγειν, δεηθεὶς ὑμῶν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοσοῦτον. Ἐπειδὰν ἅπαντ’ ἀκούσητε κρίνατε, μὴ πρότερον προλαμβάνετε∙ μηδ’ ἂν ἐξ ἀρχῆς δοκῶ τινι καινὴν παρασκευὴν λέγειν, ἀναβάλλειν με τὰ πράγμαθ’ ἡγείσθω.
Λεξιλόγιο
ἐθέλοντας ὑπάρχειν: ἐθέλειν
καὶ δὴ (=ἤδη): αμέσως τώρα (χρονικό επίρρημα. Το καὶ επιτατικό)
Παρατηρήσεις
Γ1. Να μεταφραστεί από το παραπάνω κείμενο το απόσπασμα «Ὡς μὲν οὖν δεῖ τὰ προσήκοντα …..δεηθεὶς ὑμῶν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοσοῦτον.»
Μονάδες 10
Γ2.Τι φοβάται ο Δημοσθένης από τους Αθηναίους στις προτάσεις που έχει να κάνει;
Μονάδες 10
Γ3α. Να μεταφερθούν ο ρηματικοί τύποι στον ίδιο τύπο του μέλλοντα και αορίστου, στην ίδια φωνή: διδόντων, ἐγνωκότων, πεπεισμένων, λέγειν, ἀναβάλλειν.
Μονάδες 5
Γ3β. Να μεταφέρετε τους κάτωθι τύπους στην δοτική ενικού και αιτιατική πληθυντικού στο ίδιο γένος: παρασκευαῖς, ὑμῶν, πραγμάτων, πλῆθος, οὕστινας.
Μονάδες 5
Γ4α. Να αναγνωριστούν συντακτικά οι υπογραμμισμένες λέξεις.
Μονάδες 6
Γ4β. Να αναγνωριστούν και να αναλυθούν οι μετοχές: ὡς ἐγνωκότων ὑμῶν καὶ πεπεισμένων.
Μονάδες 2
Γ4γ. μηδ’ ἂν ἐξ ἀρχῆς δοκῶ τινι καινὴν παρασκευὴν λέγειν, ἀναβάλλειν με τὰ πράγμαθ’ ἡγείσθω: Να αναγνωριστεί ο υποθετικός λόγος και να τραπεί σε υποθετικό λόγο του μη πραγματικού.
Μονάδες 2
Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε προετοίμασε ο εκλεκτός συνάδελφος Δημήτρης Νάτσης, ο οποίος στη συνέχεια το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.
Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.
Για να μεταβείτε σε κάποιο άλλο Κριτήριο Αξιολόγησης επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:
Για να μεταβείτε σε κάποιο Άγνωστο Κείμενο ή για να δείτε τις Απαντήσεις επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:
Για ολοκληρωμένη προετοιμασία για τις Πανελλαδικές εξετάσεις δείτε το υλικό μας για το Γνωστό Κείμενο στους παρακάτω πίνακες:
Πλάτωνος Πρωταγόρας
Πρωταγόρας Ενότητα 1 | Πρωταγόρας Ενότητα 2 |
Πρωταγόρας Ενότητα 3 | Πρωταγόρας Ενότητα 4 |
Πρωταγόρας Ενότητα 5 | Πρωταγόρας Ενότητα 6 |
Πρωταγόρας Ενότητα 7 |
Πλάτωνος Πολιτεία
Πολιτεία Ενότητα 11 | Πολιτεία Ενότητα 12 | Πολιτεία Ενότητα 13 |
Αριστοτέλους Ηθικά Νικομάχεια
Αριστοτέλους Πολιτικά
Πολιτικά Ενότητα 11 | Πολιτικά Ενότητα 12 |
Πολιτικά Ενότητα 13 | Πολιτικά Ενότητα 14 |
Πολιτικά Ενότητα 15 | Πολιτικά Ενότητα 16 |
Πολιτικά Ενότητα 17 | Πολιτικά Ενότητα 18 |
Πολιτικά Ενότητα 19 | Πολιτικά Ενότητα 20 |
Η ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.