Ενότητα 7-17 & Αδίδακτο Κείμενο Κριτήριο Αξιολόγησης Απαντήσεις (Φάκελος Υλικού)

Διδακτικές Ενότητες 7-17

Διδαγμένο κείμενο:

A1.α

1. Σωστό «ἡ μὲν οὖν φωνή… σημαίνειν ἀλλήλοις»
2. Λάθος «ὁ δὲ ἄνθρωπος… ἀρετῇς»
3. Σωστό «Ὥσπερ τελειωθείς… ἐστίν»

β.1 ἀγαθοῦ, κακοῦ, δικαίου, ἀδίκου καὶ τῶν ἄλλων.

2. ὅπλα

Β.1. Ο Αριστοτέλης αναφέρεται στη μεγάλη σημασία που έχει η δικαιοσύνη για τη συγκρότηση πολιτικής κοινωνίας. Για να τονίσει τη σπουδαιότητά της χρησιμοποιεί εμφατικά την επανάληψη λέξεων ή εκφράσεων που έχουν το ίδιο νόημα: δικαιοσύνη, δίκη, δικαιοσύνη, δικαίου.  Αποτελεί, κατά τη γνώμη του, συστατικό στοιχείο της πόλης, επειδή είναι σε θέση να εξασφαλίσει την τάξη και την οργάνωση μέσα στην πολιτική κοινωνία. Έτσι, λοιπόν, η δικαιοσύνη νοείται ως:
α) αρετή: είναι η ιδιότητα του ανθρώπου να πράττει με γνώμονα τους γραπτούς νόμους της πολιτείας και δείχνοντας τον απαιτούμενο σεβασμό στους άγραφους νόμους,
β) θεσμός της πολιτείας: είναι το σύνολο των κανόνων που εξασφαλίζουν την τάξη και την αρμονική συμβίωση μέσα στην πόλη,
γ) κοινωνική αρετή: η ιδιότητα του ατόμου να ζει σύμφωνα με την κοινωνική ηθική της πόλης. Η ύπαρξη της δικαιοσύνης αποτελεί την προϋπόθεση για την ύπαρξη και όλων των άλλων αρετών.
Η δικαιοσύνη ως θεσμός της πολιτείας και ως κοινωνική αρετή έχει σαφή πολιτική διάσταση, αφού αυτός που την ασκεί δεν την επιδιώκει μόνο για τον εαυτό του αλλά για το σύνολο της κοινωνίας. Στο σημείο αυτό ο Αριστοτέλης συσχετίζοντας τη δικαιοσύνη με την πολιτική κοινωνία, καταξιώνει το πνεύμα του αλτρουισμού και της κοινωνικής αλληλεγγύης, αλλά και θεσμικά κατοχυρώνει την τήρηση και την απόδοση του Δικαίου, ως θεμέλιο συνοχής της πολιτικής κοινωνίας. (πηγή: study4exams)

Β2. Ο Αριστοτέλης αναπτύσσει την επιχειρηματολογία του μέσω ενός παραγωγικού συλλογισμού και αποδεικνύει ότι ο άνθρωπος είναι «φύσει ζῷον πολιτικόν». Ο συλλογισμός αυτός έχει ως εξής:

1η προκείμενη: η φύση δεν κάνει τίποτε δίχως λόγο και αιτία.
2η προκείμενη: η φύση έδωσε στον άνθρωπο ως εργαλείο τον λόγο (εργαλείο ανώτερο από την απλή φωνή που έδωσε στα ζώα), για να μπορεί να αντιλαμβάνεται και να κάνει φανερό το ωφέλιμο και το βλαβερό, το καλό και το κακό, το δίκαιο και το άδικο, βασικά στοιχεία για τη συγκρότηση πολιτικής κοινωνίας.
Συμπέρασμα: συνεπώς, αφού η φύση έδωσε, όχι τυχαία, στον άνθρωπο τον λόγο, δηλαδή το εργαλείο με το οποίο μπορεί να ζει σε πολιτικές κοινωνίες, συνάγεται ότι ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως «ζῷον πολιτικόν». (πηγή: study4exams)

B3 1-β

2-β

3-α

4-α

5-α

Β4α

φύσις -φυτώριο

αἴσθησιν-διαίσθηση

ἡδέος-δυόσμος

συμφέρον-διηνεκής

ἐδωδήν-ἐδώδιμος

φαμέν-φημολογία.

Β4β. Δεν μπορούσε να καταλάβει τη  μεγάλη σημασία που είχε η πράξη τους.

Σήμερα στην τάξη -στο μάθημα της φιλοσοφίας- συζητήσαμε για την αριστοτελική τελεολογία.

Β5 Παράλληλο κείμενο

Oμοιότητα: Και οι δύο συμφωνούν ότι ο λόγος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εξυπηρετήσει και αρνητικούς σκοπούς.

Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη,  όταν ο άνθρωπος χρησιμοποιήσει αυτό το όπλο που διαθέτει από τη φύση για κακούς σκοπούς,  μεταμορφώνεται στο χειρότερο από όλα τα όντα, – και στις απολαύσεις του φαγητού και στις ρητορικές απολαύσεις. «ὁ δὲ ἄνθρωπος ὅπλα ἔχων φύεται φρονήσει καὶ ἀρετῇ, οἷς ἐπὶ τἀναντία ἔστι χρῆσθαι μάλιστα. Διὸ ἀνοσιώτατον καὶ ἀγριώτατον ἄνευ ἀρετῆς, καὶ πρὸς ἀφροδίσια καὶ ἐδωδὴν χείριστον.»

Σύμφωνα με το Γοργία,  η απάτη είναι βασική λειτoυργία τoυ πoιητικoύ και ρητoρικoύ λόγoυ. O απατηλός λόγoς έχει τέτοια γoητεία, ώστε μεταβάλλει την ψυχή και τo νoυ. «Πόσοι δεν έχουν πείσει ή δεν πείθουν τόσους και τόσους για τόσα πράγματα, πλάθοντας έναν ψευδή λόγο!»  Μάλιστα, στo τέλoς τoυ κειμένoυ τoυ o Γoργίας περνά από τoν πειστικό στoν πειθαναγκαστικό λόγo. Πειθαναγκασμός είναι o εξαναγκασμός κάπoιoυ σε συγκεκριμένη ενέργεια, με χρήση απειλής ή ψυχoλoγικής βίας. «Αφού η επίδραση της πειθούς, αν και δεν έχει του εξαναγκασμού τη μορφή, έχει την ίδια με αυτόν δύναμη.»

Διαφορά:

Στον Αριστοτέλη:  λόγος: H λέξη λόγος χρησιμοποιείται συχνά για να δηλωθούν αξεχώριστες μεταξύ τους η λογική (ως  ιδιαίτερο γνώρισμα του ανθρώπου και ως διανοητική δραστηριότητα) και η γλώσσα (ως σύστημα σημείων  και ως συγκεκριμένη έκφραση). Στο συγκεκριμένο χωρίο ο λόγος αντιδιαστέλλεται προς την φωνήν, και,  συνεπώς, έχει ενισχυμένη τη σημασία της γλώσσας (χωρίς να χάνεται βέβαια η σημασία της ανθρώπινης λογικής)

Στον Γοργία: ο λόγος χρησιμοποιείται περισσότερο με την έννοια της πειθούς. Η πιο γνωστή φράση στo Ελένης Eγκώμιoν τoυ Γoργία είναι «Ο λόγoς είναι μεγάλoς δυνάστης», με την οποία  διατυπώνεται επιγραμματικά η άπoψή του για τη δύναμη της ρητoρικής τέχνης.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

Μετάφραση

Γ.1. Και όμως άπειρες φορές έχω κάμει πάρα πολλούς λόγους για την αρετή και μπροστά σε πολλούς, και πολύ καλά μάλιστα, όπως νόμιζα. Μα τώρα δεν μπορώ να πω, ούτε το παραμικρό, τι είναι. Καλά σκέπτεσαι, νομίζω, που δεν ταξιδεύεις και δεν απομακρύνεσαι αποδώ· γιατί αν ξένος σε άλλη πόλη κάνης τέτοια πράγματα, γρήγορα θα σε έπιαναν ως μάγο. ΣΩ. Είσαι παμπόνηρος, Μένων, και παρά λίγο να με ξεγελούσες. (μτφρ. Β.Ν.Τατάκης)

Γ.2. Ο Μένων στην προσπάθειά του να ορίσει την αρετή βρίσκεται αντιμέτωπος με τον έλεγχο του Σωκράτη. Στην προσπάθεια του να αντιδράσει χρησιμοποιεί μια αναλογία. Παρομοιάζει το Σωκράτη με τη θαλάσσια μέδουσα « καὶ δοκεῖς μοι παντελῶς ὁμοιότατος εἶναι τό τε εἶδος καὶ τἆλλα ταύτῃ τῇ πλατείᾳ νάρκῃ τῇ θαλαττίᾳ·» Όπως η μέδουσα μουδιάζει όποιον την πλησιάζει και την αγγίζει έτσι και ο Σωκράτης προκαλεί μούδιασμα καθώς μαγεύει όποιον τον πλησιάζει ώστε να μην μπορεί ο τελευταίος να αντιδράσει. « καὶ γὰρ αὕτη τὸν ἀεὶ πλησιάζοντα καὶ ἁπτόμενον ναρκᾶν ποιεῖ, καὶ σὺ δοκεῖς μοι νῦν ἐμὲ τοιοῦτόν τι πεποιηκέναι,» Ο ίδιος ο Μένων όπως δηλώνει νιώθει μουδιασμένος και στην ψυχή και στο στόμα και δεν μπορεί να αντιδράσει για να απαντήσει στο Σωκράτη. «ἀληθῶς γὰρ ἔγωγε καὶ [80b] τὴν ψυχὴν καὶ τὸ στόμα ναρκῶ, καὶ οὐκ ἔχω ὅτι ἀποκρίνωμαί σοι.»

Γ3α. τούτων τῶν πλατειῶν ναρκῶν τῶν θαλαττιῶν.

Γ.3.β. ἀληθῶς, ἀληθέστερον.

Τὸ στόμα, τᾥ στόματι, τοῖς στόμασι

Γ.3.γ ἤκουον, ἤκουσται

ἀπορεῖς, ἠπόρεις.

Γ.3.δ ἔσχον λέγειν

Γ.4.α ἀπορίας: ονοματικός, ετερόπτωτος προσδιορισμός και συγκεκριμένα γενική αντικειμενική στο μεστόν.

Τὸ εἶδος: αιτιατική της αναφοράς στο ὁμοιότατος.

Λόγους: σύστοιχο αντικείμενο στο εἴρηκα.

Μοι: δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου στο δοκεῖς

Γ.4.β.  ειδική πρόταση: Σωκράτης ᾒδει ὅτι ὁ Μένων εἴη πανοῦργος καὶ ὀλίγου ἐξαπατήσαι/ἐξαπατήσειεν τοῦτον/αὐτόν.

Κατηγορηματική μετοχή: Σωκράτης ᾒδει Μένωνα ὄντα πανοῦργον καὶ ὀλίγου ἐξαπατήσαντα τοῦτον/αὐτόν.

Ειδικό απαρέμφατο: Σωκράτης ᾒδει  Μένωνα εἶναι  πανοῦργον καὶ ὀλίγου ἐξαπατῆσαι τοῦτον/αὐτόν.

Γ.4.γ. Υπόθεση: εἰ +ευκτική  εἰ ποιοῖς

Απόδοση: δυνητική ευκτική  ἄν ἀπαχθείης

Είδος: απλή σκέψη

Μη πραγματικό: εἴ ἐποίεις- ἄν ἀπήχθης

Απαντήσεις στις ερωτήσεις του Κριτηρίου μπορείτε να βρείτε στο σύνδεσμο:

Ενότητα 7-17 & Αδίδακτο Κείμενο Κριτήριο Αξιολόγησης (Φάκελος Υλικού)

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε προετοίμασε η συνάδελφος Ειρήνη Αρχοντίδου,  η οποία στη συνέχεια το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταβείτε σε κάποιο Κριτήριο Αξιολόγησης  επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα: 

Για να μεταβείτε σε κάποιο  Άγνωστο Κείμενο ή για να δείτε τις Απαντήσεις επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα: 

Για ολοκληρωμένη προετοιμασία για τις Πανελλαδικές εξετάσεις δείτε το υλικό μας για το Γνωστό Κείμενο στους παρακάτω πίνακες: 

Πλάτωνος Πρωταγόρας 

Πλάτωνος Πολιτεία

Αριστοτέλους Ηθικά Νικομάχεια

Αριστοτέλους Πολιτικά

Η ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.