Ενότητα 4 & Αδίδακτο Κείμενο Κριτήριο Αξιολόγησης (Φάκελος Υλικού)
Για να μεταφερθείτε σε κάποια άλλη ενότητα των Αρχαίων Ελληνικών Προσανατολισμού της Γ’ Λυκείου επιλέξτε την αντίστοιχη σελίδα από το παρακάτω μενού:
Διδακτική Ενότητα 4
Η διανομή των ιδιοτήτων στα ζώα
Α. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Πλάτωνος Πρωταγόρας 320c -32b1
Ἦν γάρ ποτε χρόνος ὅτε θεοί μέν ἦσαν, θνητά δέ γένη οὐκ ἦν. Ἐπειδή δέ καί τούτοις χρόνος ἦλθεν εἱμαρμένος γενέσεως, τυποῦσιν αὐτά θεοί γῆς ἔνδον ἐκ γῆς καί πυρός μείξαντες καί τῶν ὅσα πυρί καί γῇ κεράννυται. Ἐπειδή δ’ἄγειν αὐτά πρός φῶς ἔμελλον, προσέταξαν Προμηθεῖ καί Ἐπιμυθεῖ κοσμῆσαί τε καί νεῖμαι δυνάμεις ἑκάστοις ὡς πρέπει. Προμηθέα δε παραιτεῖται Ἐπιμηθεύς αὐτός νεῖμαι, «Νείμαντος δέ ἐμοῦ», ἔφη, «ἐπίσκεψαι»· καί οὕτω πείσας νέμει. Νέμων δέ τοῖς μέν ἰσχύν ἄνευ τάχους προσῆπτεν, τούς δέ ἀσθενεστέρους τάχει ἐκόσμει· τούς δ’ ὥπλιζε, τοῖς δέ ἄοπλον διδούς φύσιν ἄλλην τιν’ αὐτοῖς ἐμηχανᾶτο δύναμιν εἰς σωτηρίαν. Ἅ μέν γάρ αὐτῶν σμικρότητι ἤμπισχεν πτηνόν φυγήν ἤ κατάγειον οἴκησιν ἔνεμεν· ἅ δέ ηὖξε μεγέθει, τῷδε αὐτῷ αὐτά ἔσωζεν· καί τἆλλα οὕτως ἐπανισσῶν ἔνεμεν. Ταῦτα δε ἐμηχανᾶτο εὐλάβειαν ἔχων μή τι γένος ἀϊστωθείη. Ἐπειδή δέ αὐτοῖς ἀλληλοφθοριῶν διαφυγάς ἐπήρκεσε, πρός τάς ἐκ Διός ὥρας εὐμάρειαν ἐμηχανᾶτο ἀμφιεννύς αὐτά πυκναῖς τε θριξίν καί στερεοῖς δέρμασιν, ἱκανοῖς μέν ἀμῦναι χειμῶνα, δυνατοῖς δέ καί καύματα, καί εἰς εὐνάς ἰοῦσιν ὅπως ὑπάρχοι τά αὐτά ταῦτα στρωμνή οἰκεία τε καί αὐτοφυής ἑκάστῳ· καί ὑποδῶν τά μέν ὁπλαῖς, τά δέ [θριξίν καί] δέρμασιν στερεοῖς καί ἀναίμοις. Τουντεῦθεν τροφάς ἄλλοις ἄλλας ἐξεπόριζεν, τῆς μέν ἐκ γῆς βοτάνην, ἄλλοις δέ δένδρων καρπούς, τοῖς δε ρίζας· ἔστι δε οἷς ἔδωκεν εἶναι τροφήν ζώων ἄλλων βοράν· καί τοῖς μέν ὀλιγογονίαν προσῆψε, τοῖς δ’ἀναλισκομένοις ὑπό τούτων πολυγονίαν, σωτηρίαν τῷ γένει πορίζων.
Παρατηρήσεις
Α. Να γράψετε τον αριθμό που αντιστοιχεί σε καθεμία από τις παρακάτω περιόδους λόγου και δίπλα σε αυτόν τη λέξη «Σωστό» , αν είναι σωστή, ή τη λέξη «λάθος» αν είναι λανθασμένη με βάση το αρχαίο κείμενο (Μονάδες 5) . Να τεκμηριώσετε την κάθε απάντησή σας γράφοντας τις λέξεις /φράσεις του αρχαίου κειμένου που την επιβεβαιώνουν (Μονάδες 5)
1. Τα θνητά γένη δημιουργήθηκαν από τα εξής υλικά: γη, φωτιά και όσα αναμειγνύονται με αυτά.
2. Ο Προμηθέας συμφώνησε με τον Επιμηθέα να κάνει ο ίδιος την κατανομή των επιμέρους ιδιοτήτων και στη συνέχεια ο Επιμηθέας να τα επιθεωρήσει.
3. Βασική μέριμνα του Επιμηθέα κατά την κατανομή των επιμέρους ιδιοτήτων σα ζώα ήταν η επιβίωση του είδους τους.
4. Υπήρξε πρόνοια εκ μέρους του Επιμηθέα για την προστασία των ζώων από τα καιρικά φαινόμενα.
5. Τα σαρκοφάγα ζώα γεννούν πολλούς απογόνους.
Μονάδες 10
Β1 . «ταῦτα δ’ἐμηχανᾶτο εὐλάβειαν ἔχων μη τι γένος ἀϊστωθείη» Για ποιο λόγο, κατά τον Πρωταγόρα, πρέπει να υπάρξει μέριμνα να μη χαθεί κάποιο γένος. Να δείξετε πώς ο μύθος του Πρωταγόρα εξηγεί τελεολογικά το νόμο της αναπλήρωσης και να παρουσιάσετε τρεις (3) γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα τεκμηριώνουν τη θέση αυτή.
Μονάδες 10
Β2. Αφού μελετήσετε το παρακάτω παράλληλο κείμενο, να τεκμηριώσετε τις διαπιστώσεις που υπάρχουν σε αυτό αναφορικά με τους κοσμογονικούς και ανθρωπογονικούς μύθους αντλώντας στοιχεία από το διδαγμένο κείμενο, το πρωτότυπο.
Εκδοτική Αθηνών, Ελληνική Μυθολογία, τ. 2, σελ. 58
«Μύθοι με θέμα τη δημιουργία του ανθρώπου από χώμα μας είναι γνωστοί και από άλλους λαούς (Αιγύπτιους, Βαβυλώνιους) […] Όλοι οι αρχαιοελληνικοί μύθοι, θεογονικοί και ανθρωπογονικοί, που αναφέρονται σε όντα γεννημένα από γη, χώμα, πηλό, πέτρα, ακόμα και πετρωμένο καρπό, σπόρο και αβγό με κέλυφος από πέτρωμα, όλοι βασίζονται στην πρωταρχική διαπίστωση της γεννητικής δύναμης της γης, που σε κοινωνίες με μητριαρχικά πρότυπα εκφράζεται προεπιστημονικά με την πίστη στην παμμήτειρα Γη. Ειδικά, για τον ανθρωποκεντρικό μύθο της Πανδώρας, η ανάπτυξη της κεραμεικής προϋπόθεσης: οι θεοί που πλάθουν ανθρώπινα πλάσματα κατ΄ εικόνα και καθ΄ ομοίωσή τους έχουν πρότυπο τους ανθρώπους που δίνουν τη δική τους μορφή στους ανθρώπους που δίνουν τη δική τους μορφή στους θεούς τους, όταν πάνω στον κεραμευτικό τροχό κατασκευάζουν τα λατρευτικά τους ομοιώματα. Αυτή η ιδέα λειτουργεί ακόμη και στην πρώιμη ελληνική επιστήμη. Έτσι τον 6ο αιώνα πΧ ένας φιλόσοφος με γαιοκρατική φυσική θεωρία, ο Ξενοφάνης, διδάσκει :όλοι έχουμε γίνει από χώμα και νερό. (Απόσπασμα 29DK)
Μονάδες 10
Β3. Δίπλα στον αριθμό που αντιστοιχεί σε καθέναν από τους τρεις φιλοσόφους της ελληνικής αρχαιότητας (στήλη Α) να γράψετε το γράμμα του στοιχείου ή των στοιχείων που τους αφορούν (Στήλη Β).
|
ΣΤΗΛΗ Α |
ΣΤΗΛΗ Β |
| 1. Σωκράτης
2. Πλάτωνας
3. Αριστοτέλης |
α) Έχει ειπωθεί ότι «κατέβασε τη φιλοσοφία από τα άστρα στη γη»
β) Ασκούσε πολύ συχνά σκληρή κριτική προς τους συναδέλφους του στην Ακαδημία, γεγονός που τον καθιστούσε αντιδημοφιλή γ) Κατά τη νεότητά του είχε και πολιτικές φιλοδοξίες δ) Ολοκλήρωσε το μνημειώδες πολιτικό του σύγγραμμα γύρω στο 374πΧ έπειτα από πολυετή εργασία. ε) Αναζήτησε πρώτος την αρχή κάθε ηθικής έννοιας, που δεν επηρεάζεται από τη δυνατότητα αντίληψης του κάθε ανθρώπου |
Μονάδες 10
Β4. Να γράψετε δυο ομόρριζες λέξεις σύνθετες, ένα (1) ουσιαστικό και ένα (1) επίθετο της Νέας Ελληνικής για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του διδαγμένου κειμένου: μείξαντες, ἔφη, ἔσῳζεν, δέρμασι, τροφήν.
Μονάδες 10
Β. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
(Ψευδο) Ξενοφώντος, Αθηναίων Πολιτεία, 2.19-20 -3.1-3
Η «Αθηναίων Πολιτεία» θεωρείται ότι δεν αποτελεί γνήσιο έργο του Ξενοφώντα. Πρόκειται για ένα πρώιμο δείγμα αττικού πεζού λόγου, ανεπηρέαστου από τη σοφιστική διδασκαλία, που παρέχει μια σύγχρονη μαρτυρία για την αθηναϊκή δημοκρατία από έναν ολιγαρχικό επικριτή της. Δικαίως έχει αποκληθεί ως το αντίβαρο στο-διθυραμβικό για την αθηναϊκή δημοκρατία-Επιτάφιο λόγο του Περικλή. Στις παρακάτω περικοπές από το β και γ βιβλίο του έργου ο συγγραφέας στηλιτεύει τη συνήθεια του αθηναϊκού δήμου να τιμά αυτούς που δεν πρέπει, την ίδια τη στάση των πολιτών απέναντι στο πολίτευμα, αλλά και τη δυσκολία που επιφέρει η κρατική οργάνωση στις συναλλαγές με πολίτες άλλων πόλεων.
Ἐγὼ δ’ ἀκούσας τὴν μαντείαν ἥσθην. ἐνόμιζον γὰρ τὸ ῥᾷστόν μοι αὐτὸν προστάξαντα τὴν εὐδαιμονίαν διδόναι. ἄλλους μὲν γὰρ γιγνώσκειν τοὺς μὲν οἷόν τ’ εἶναι τοὺς δ’ οὔ· ἑαυτὸν δὲ ὅστις ἐστὶ πάντα τινὰ ἐνόμιζον ἄνθρωπον εἰδέναι. καὶ τὸν μετὰ ταῦτα δὴ χρόνον, ἕως μὲν εἶχον ἡσυχίαν, οὐδὲν ἐνεκάλουν μετὰ τὸν τοῦ παιδὸς θάνατον ταῖς τύχαις· ἐπειδὴ δὲ ἀνεπείσθην ὑπὸ τοῦ Ἀσσυρίου ἐφ’ ὑμᾶς στρατεύεσθαι, εἰς πάντα κίνδυνον ἦλθον· ἐσώθην μέντοι οὐδὲν κακὸν λαβών. οὐκ αἰτιῶμαι δὲ οὐδὲ τάδε τὸν θεόν. ἐπεὶ γὰρ ἔγνων ἐμαυτὸν μὴ ἱκανὸν ὑμῖν μάχεσθαι, ἀσφαλῶς σὺν τῷ θεῷ ἀπῆλθον καὶ αὐτὸς καὶ οἱ σὺν ἐμοί. νῦν δ’ αὖ πάλιν ὑπό τε πλούτου τοῦ παρόντος διαθρυπτόμενος καὶ ὑπὸ τῶν δεομένων μου προστάτην γενέσθαι καὶ ὑπὸ τῶν δώρων ὧν ἐδίδοσάν μοι καὶ ὑπ’ ἀνθρώπων, οἵ με κολακεύοντες ἔλεγον ὡς εἰ ἐγὼ θέλοιμι ἄρχειν, πάντες ἂν ἐμοὶ πείθοιντο καὶ μέγιστος ἂν εἴην ἀνθρώπων, ὑπὸ τοιούτων δὲ λόγων ἀναφυσώμενος, ὡς εἵλοντό με πάντες οἱ κύκλῳ βασιλεῖς προστάτην τοῦ πολέμου, ὑπεδεξάμην τὴν στρατηγίαν, ὡς ἱκανὸς ὢν μέγιστος γενέσθαι, ἀγνοῶν ἄρα ἐμαυτόν, ὅτι σοὶ ἀντιπολεμεῖν ἱκανὸς ᾤμην εἶναι, πρῶτον μὲν ἐκ θεῶν γεγονότι, ἔπειτα δὲ διὰ βασιλέων πεφυκότι, ἔπειτα δ’ ἐκ παιδὸς ἀρετὴν ἀσκοῦντι· τῶν δ’ ἐμῶν προγόνων ἀκούω τὸν πρῶτον βασιλεύσαντα ἅμα τε βασιλέα καὶ ἐλεύθερον γενέσθαι. ταῦτ’ οὖν ἀγνοήσας δικαίως, ἔφη, ἔχω τὴν δίκην.
Λεξιλόγιο
- χρηματίσαι /χρηματίσαντες: χρηματίζω: διαπραγματεύομαι εμπορικές συμφωνίες
- νεώριον: ναύσταθμος
Παρατηρήσεις
Γ1. Να μεταφράσετε το απόσπασμα από το βιβλίο ΙΙ του έργου (παρ 19-20) «φημί οὖν ἔγωγε τον δῆμον τον Ἀθήνησι …ἐν δημοκρατουμένῃ πόλει μᾶλλον ἤ ἐν ὀλιγαρχουμένῃ»
Μονάδες 20
Γ2. Να περιγράψετε τους λόγους για τους οποίους, όπως αναφέρει ο συγγραφέας, η οργάνωση της αθηναϊκής πολιτείας μπορεί να επιφέρει εμπόδια στην οικονομική δραστηριότητα μεταξύ του Αθηναϊκού δήμου και των πολιτών άλλων πόλεων.
Μονάδες 10
Γ3. Να μελετήσετε το ακόλουθο απόσπασμα του κειμένου και να απαντήσετε στα ερωτήματα:
«Καί τούτῳ Ἀθήνησι γίγνεται οὐδέν δι’ ἄλλο ἤ διά τό πλῆθος τῶν πραγμάτων οὐχ οἷοι τε πάντας ἀποπέμπειν εἰσί χρηματίσαντες. [2] Πῶς γάρ ἄν καί οἷοι τ’εἶεν, οὕστινας πρῶτον μέν δεῖ ἑορτάσαι ἑορτάς ὅσας οὐδεμία τῶν Ἑλληνίδων πόλεων (ἐν δέ ταύταις ἧττον τινα δίκαιόν ἐστί διαπράττεσθαι τῶν τῆς πόλεως)[…]
α) Να εντοπίσετε τρία (3) τριτόκλιτα ουσιαστικά:
– ένα φωνηεντόληκτο και να γράψετε τη δοτική πληθυντικού
– ένα σιγμόληκτο και να γράψετε τη δοτική του ενικού
– ένα αφωνόληκτο και να γράψετε την αιτιατική του ενικού
Μονάδες 3
β) Να εντοπίσετε ένα ρηματικό τύπο ουρανικόληκτου αφωνόληκτου ρήματος και να γράψετε τη 2ο ενικό πρόσωπο της προστακτικής και το απαρέμφατο του μέσου παρακειμένου.
Μονάδες 2
γ) Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθένα από τα παρακάτω:
πεφυκέναι: το 2ο ενικό της προστακτικής ενεστώτα της ίδιας φωνής
ἀποπέμπειν: το 1ο και 3ο ενικό της οριστικής του μέσου παρακειμένου
πᾶσιν ἀνθρώποις: κλητική ενικού της συνεκφοράς
Μονάδες 5
Γ4.
Α) Να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης «κἄν πονηροί ὦσι» και να δικαιολογήσετε την έγκλιση εκφοράς της.
Μονάδες 2
Β) «γιγνώσκοντες δε τους μέν σφίσι αὐτοῖς ἐπιτηδείους και συμφόρους φιλοῦσι, κἄν πονηροί ὦσι»: Να μεταφέρετε το παραπάνω χωρίο στον πλάγιο λόγο με εξάρτηση το «οὗτος ἔφη».
Μονάδες 2
Γ) Να αναγνωρίσετε τη συντακτική λειτουργία των παρακάτω όρων του κειμένου: γιγνώσκειν, τοῦ δήμου, μοι, μεμφομένους.
Μονάδες 4
Απαντήσεις στις ερωτήσεις του Κριτηρίου μπορείτε να βρείτε στο σύνδεσμο:
Ενότητα 4 & Αδίδακτο Κείμενο Κριτήριο Αξιολόγησης (Φάκελος Υλικού) Απαντήσεις
Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε προετοίμασε ο εκλεκτός συνάδελφος Διονύσης Κόκλας, ο οποίος στη συνέχεια το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.
Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.
Για να μεταβείτε σε κάποιο Κριτήριο Αξιολόγησης επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:
Για να μεταβείτε σε κάποιο Άγνωστο Κείμενο ή για να δείτε τις Απαντήσεις επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:
Για ολοκληρωμένη προετοιμασία για τις Πανελλαδικές εξετάσεις δείτε το υλικό μας για το Γνωστό Κείμενο στους παρακάτω πίνακες:
Πλάτωνος Πρωταγόρας
| Πρωταγόρας Ενότητα 1 | Πρωταγόρας Ενότητα 2 |
| Πρωταγόρας Ενότητα 3 | Πρωταγόρας Ενότητα 4 |
| Πρωταγόρας Ενότητα 5 | Πρωταγόρας Ενότητα 6 |
| Πρωταγόρας Ενότητα 7 |
Πλάτωνος Πολιτεία
| Πολιτεία Ενότητα 11 | Πολιτεία Ενότητα 12 | Πολιτεία Ενότητα 13 |
|---|
Αριστοτέλους Ηθικά Νικομάχεια
Αριστοτέλους Πολιτικά
| Πολιτικά Ενότητα 11 | Πολιτικά Ενότητα 12 |
| Πολιτικά Ενότητα 13 | Πολιτικά Ενότητα 14 |
| Πολιτικά Ενότητα 15 | Πολιτικά Ενότητα 16 |
| Πολιτικά Ενότητα 17 | Πολιτικά Ενότητα 18 |
| Πολιτικά Ενότητα 19 | Πολιτικά Ενότητα 20 |
Η ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.
Υλικό για ΕΠΑ.Λ.
