Ενότητα 1-3 & Αδίδακτο Κείμενο Κριτήριο Αξιολόγησης (Φάκελος Υλικού)

Ἀριστοτέλους, Μετὰ τὰ Φυσικὰ Α, 2, 98b12-28

Διὰ γὰρ τὸ θαυμάζειν οἱ ἄνθρωποι καὶ νῦν καὶ τὸ πρῶτον ἤρξαντο φιλοσοφεῖν, ἐξ ἀρχῆς μὲν τὰ πρόχειρα τῶν ἀτόπων θαυμάσαντες, εἶτα κατὰ μικρὸν οὕτω προϊόντες καὶ περὶ τῶν μειζόνων διαπορήσαντες, οἷον περί τε τῶν τῆς σελήνης παθημάτων καὶ τῶν περὶ τὸν ἥλιον καὶ τὰ ἄστρα καὶ περὶ τῆς τοῦ παντὸς γενέσεως. Ὁ δ’ ἀπορῶν καὶ θαυμάζων οἴεται ἀγνοεῖν (διὸ καὶ ὁ φιλόμυθος φιλόσοφός πώς ἐστιν· ὁ γὰρ μῦθος σύγκειται ἐκ θαυμασίων)· ὥστ’ εἴπερ διὰ τὸ φεύγειν τὴν ἄγνοιαν ἐφιλοσόφησαν, φανερὸν ὅτι διὰ τὸ εἰδέναι τὸ ἐπίστασθαι ἐδίωκον καὶ οὐ χρήσεώς τινος ἕνεκεν. Μαρτυρεῖ δὲ αὐτὸ τὸ συμβεβηκός· σχεδὸν γὰρ πάντων ὑπαρχόντων τῶν ἀναγκαίων καὶ τῶν πρὸς ῥᾳστώνην καὶ διαγωγὴν ἡ τοιαύτη φρόνησις ἤρξατο ζητεῖσθαι. Δῆλον οὖν ὡς δι’ οὐδεμίαν αὐτὴν ζητοῦμεν χρείαν ἑτέραν, ἀλλ’ ὥσπερ ἄνθρωπος, φαμέν, ἐλεύθερος ὁ αὑτοῦ ἕνεκα καὶ μὴ ἄλλου ὤν, οὕτω καὶ αὐτὴν ὡς μόνην οὖσαν ἐλευθέραν τῶν ἐπιστημῶν· μόνη γὰρ αὕτη αὑτῆς ἕνεκέν ἐστιν.

Επίκουρος, Επιστολή στον Μενοικέα, 122

Μήτε νέος τις ὢν μελλέτω φιλοσοφεῖν, μήτε γέρων ὑπάρχων κοπιάτω φιλοσοφῶν· οὔτε γὰρ ἄωρος οὐδείς ἐστιν οὔτε πάρωρος πρὸς τὸ κατὰ ψυχὴν ὑγιαῖνον. Ὁ δὲ λέγων ἢ μήπω τοῦ φιλοσοφεῖν ὑπάρχειν ὥραν ἢ παρεληλυθέναι τὴν ὥραν, ὅμοιός ἐστιν τῷ λέγοντι πρὸς εὐδαιμονίαν ἢ μήπω παρεῖναι τὴν ὥραν ἢ μηκέτι εἶναι. Ὥστε φιλοσοφητέον καὶ νέῳ καὶ γέροντι, τῷ μὲν ὅπως γηράσκων νεάζῃ τοῖς ἀγαθοῖς διὰ τὴν χάριν τῶν γεγονότων, τῷ δὲ ὅπως νέος ἅμα καὶ παλαιὸς ᾖ διὰ τὴν ἀφοβίαν τῶν μελλόντων. Μελετᾶν οὖν χρὴ τὰ ποιοῦντα τὴν εὐδαιμονίαν, εἴπερ παρούσης μὲν αὐτῆς πάντα ἔχομεν, ἀπούσης δὲ πάντα πράττομεν εἰς τὸ ταύτην ἔχειν.

Α1.α. Να αποδώσετε τον χαρακτηρισμό Σωστό- Λάθος σε κάθε μία από τις διατυπώσεις που ακολουθούν και να τον τεκμηριώσετε με απόσπασμα του κειμένου 1

1) Ο άνθρωπος που νιώθει απορία και θαυμασμό δεν αντιλαμβάνεται το μέγεθος της άγνοιάς του

2) Η ενασχόληση με τη φιλοσοφία σχετίζεται με την προσπάθεια του ανθρώπου να ξεφύγει από την άγνοιά και όχι με την αναζήτηση κάποιας χρησιμότητας.

β. Να αποδώσετε τον χαρακτηρισμό Σωστό- Λάθος σε κάθε μία από τις διατυπώσεις που ακολουθούν και να τον τεκμηριώσετε με απόσπασμα του κειμένου 2

1) Όταν μας λείπει η ευτυχία κάνουμε τα πάντα για να την έχουμε

2) Οι νέοι πρέπει να αποφεύγουν τη φιλοσοφική δραστηριότητα μέχρι να αποκτήσουν τις απαιτούμενες γνώσεις.

3) Ο γέρος που φιλοσοφεί μένει νέος καθώς ανατρέχει στα περασμένα.

Μονάδες 10

Β1.α. Να περιγράψετε την πορεία του ανθρώπου προς τη φιλοσοφική σκέψη σύμφωνα με τον Αριστοτέλη στο Κείμενο 1.

Μονάδες 5

β. Ποια επιχειρήματα χρησιμοποιεί ο Επίκουρος στο Κείμενο 2 για να πείσει τον αναγνώστη να ασχοληθεί με τη φιλοσοφία;

Μονάδες 5

Β2. Αφού μελετήσετε το παρακάτω  παράλληλο κείμενο, να συγκρίνετε τον τρόπο που αντιμετωπίζει ο Μάρκος Αυρήλιος τη φιλοσοφία στο απόσπασμα από «Τα Εις Εαυτόν» με τον τρόπο που την παρουσιάζει ο Επίκουρος στο κείμενο αναφοράς. Να γίνει αναφορά στη σχέση μεταξύ των κειμένων.

Μάρκος Αυρήλιος, Τα Εις Εαυτόν

Της ανθρώπινης ζωής ο χρόνος είναι μια στιγμή, η ουσία της ρευστή, οι αισθήσεις αμυδρές, του κορμιού η σύσταση φθαρτή, η ψυχή μια σβούρα, η τύχη ανεξιχνίαστη κι η φήμη προϊόν ακρισίας. Με δυο λόγια, όλα του σώματος είναι ρευστά σαν ποταμός, ενώ της ψυχής είναι όνειρο και ψευδαίσθηση· η ίδια η ζωή είναι πόλεμος και ταξίδι σε ξένο τόπο, κι η υστεροφημία είναι λήθη. Ποιος μπορεί να μας παρασταθεί στο δρόμο; Η φιλοσοφία και μόνον αυτή. Και φιλοσοφία θα πει, να διατηρείς τον δαίμονα που ’χεις μέσα σου απρόσβλητο, σώο και αβλαβή, υπεράνω πόνων και ηδονών· τίποτα να μην κάνεις στα κουτουρού, τίποτα στα ψεύτικα και με υποκρισία· φιλοσοφία θα πει να μην έχεις ανάγκη από το τι κάνει ή δεν κάνει ο άλλος· κι ακόμη, ό,τι σου προκύψει και ό,τι σου στέλνει η μοίρα ο δαίμονάς σου να τα δέχεται, ως προερχόμενα κάπου από κει, απ’ όπου προέρχεται κι αυτός. Και πάνω απ’ όλα, να περιμένεις το θάνατο με γαλήνιο νου, ως κάτι που δεν είναι παρά μια ακόμα διάλυση στοιχείων που συνθέτουν κάθε έμβιο ον. Μεταβάλλονται αυτά τα στοιχεία, το καθένα σε κάτι άλλο, και δεν είναι διόλου τρομερό αυτό. Αν είναι έτσι, τι σου κακοφαίνεται αυτή η μεταβολή και διάλυση των πάντων; Αφού γίνεται σύμφωνα με τη Φύση. Και ό,τι είναι σύμφωνο με τη Φύση δεν είναι κακό.

Μτφρ. Γιάννης Αβραμίδης

Μονάδες 10

Β3. φιλοσοφεῖν: Αφού ετυμολογήσετε τη λέξη, να γράψετε τρία ομόρριζα (απλά ή σύνθετα) στα Νέα Ελληνικά με το α’ συνθετικό και δύο με το β’.

 Μονάδες 10

Β4. Να γράψετε δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε καθεμία από τις παρακάτω θέσεις, τη λέξη Σωστό, αν είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν είναι λανθασμένη:

1. Ο Σωκράτης ήταν άθεος, δεν ήταν όμως είρωνας.
2. Η σωκρατική διαλεκτική στηρίζεται στη σταδιακή, βήμα – βήμα, αναίρεση των θέσεων του συνομιλητή.
3. Τη σχολή του Πλάτωνα θα κλείσει ο Ιουλιανός.
4. Ο Σωκράτης αντιπρότεινε ως ποινή στους δικαστές την ισόβια σίτισή του στο Πρυτανείο.
5. Η περίφημη πλατωνική σχολή θα λειτουργήσει για εννέα αιώνες μέχρι το 592 μ.Χ.

Μονάδες 10

Ισοκράτους, Περί Ειρήνης, 38-40

Δοκεῖ μὲν γάρ μοι βέλτιον εἶναι διαλεχθῆναι περὶ αὐτῶν, ὁρῶ δ’ ὑμᾶς χαλεπώτερον διατιθεμένους πρὸς τοὺς ἐπιτιμῶντας ἢ πρὸς τοὺς αἰτίους τῶν κακῶν γεγενημένους. Οὐ μὴν ἀλλ’ αἰσχυνθείην ἄν, εἰ φανείην μᾶλλον φροντίζων τῆς ἐμαυτοῦ δόξης ἢ τῆς κοινῆς σωτηρίας. Εμὸν μὲν οὖν ἔργον ἐστί, καὶ τῶν ἄλλων τῶν κηδομένων τῆς πόλεως, προαιρεῖσθαι τῶν λόγων μὴ τοὺς ἡδίστους, ἀλλὰ τοὺς ὠφελιμωτάτους· ὑμᾶς δὲ χρὴ πρῶτον μὲν τοῦτο γιγνώσκειν, ὅτι τῶν μὲν περὶ τὸ σῶμα νοσημάτων πολλαὶ θεραπεῖαι καὶ παντοδαπαὶ τοῖς ἰατροῖς εὕρηνται, ταῖς δὲ ψυχαῖς ταῖς ἀγνοούσαις καὶ γεμούσαις πονηρῶν ἐπιθυμιῶν οὐδέν ἐστιν ἄλλο φάρμακον πλὴν λόγος ὁ τολμῶν τοῖς ἁμαρτανομένοις ἐπιπλήττειν, ἔπειθ’ ὅτι καταγέλαστόν ἐστιν τὰς μὲν καύσεις καὶ τὰς τομὰς τῶν ἰατρῶν ὑπομένειν ἵνα πλειόνων ἀλγηδόνων ἀπαλλαγῶμεν, τοὺς δὲ λόγους ἀποδοκιμάζειν πρὶν εἰδέναι σαφῶς εἰ τοιαύτην ἔχουσιν τὴν δύναμιν ὥστ’ ὠφελῆσαι τοὺς ἀκούοντας.

• Οὐ μὴν ἀλλ’: αλλά όμως
• Κήδομαι: φροντίζω, ενδιαφέρομαι
• Αλγηδών: πόνος

Γ1. Να γράψετε τη μετάφραση του παραπάνω αποσπάσματος.

Μονάδες 20

Γ2. Ποιους επικρίνει ο Ισοκράτης και για ποιον λόγο. Να εντοπίσετε την αναλογία που χρησιμοποιεί και να τη σχολιάσετε.

Μονάδες 10

Γ3. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται

δοκεῖ: α’ ενικό οριστικής παρατατικού ενεργητικής φωνής

διαλεχθῆναι: β’ ενικό προστακτικής στον χρόνο και τη φωνή που βρίσκεται

ὁρῶ: β’ ενικό προστακτικής αορίστου β΄

ὑμᾶς: ονομαστική πληθυντικού

ἐπιτιμῶντας: απαρέμφατο ενεστώτα ενεργητικής φωνής

γιγνώσκειν: α’ ενικό οριστικής αορίστου

εἰδέναι: γ’ πληθυντικό οριστικής ενεστώτα

ἔχουσιν: α’ ενικό οριστικής αορίστου β΄ ενεργητικής φωνής

δύναμιν: δοτική πληθυντικού

ἀκούοντας: α’ ενικό οριστικής παρατατικού ενεργητικής φωνής

Μονάδες 10

Γ4. α. Να αναγνωριστούν συντακτικά οι επιτονισμένοι όροι του κειμένου.

διαλεχθῆναι

ἐμαυτοῦ

προαιρεῖσθαι

τῶν λόγων

τῶν νοσημάτων

Μονάδες 5

β. Οὐ μὴν ἀλλ’ αἰσχυνθείην ἄν, εἰ φανείην μᾶλλον φροντίζων τῆς ἐμαυτοῦ δόξης ἢ τῆς κοινῆς σωτηρίας. Να αναγνωριστεί το είδος του υποθετικού λόγου (Υπόθεση, Απόδοση, Εγκλίσεις).

γ. ὅτι τῶν μὲν περὶ τὸ σῶμα νοσημάτων πολλαὶ θεραπεῖαι καὶ παντοδαπαὶ τοῖς ἰατροῖς εὕρηνται. Να αναγνωριστεί το είδος της δευτερεύουσας πρότασης, η εκφορά και ο συντακτικός της ρόλος.

Μονάδες 5

Απαντήσεις στις ερωτήσεις του Κριτηρίου μπορείτε να βρείτε στο σύνδεσμο:

Ενότητα 1-3 & Αδίδακτο Κείμενο Κριτήριο Αξιολόγησης (Φάκελος Υλικού) Απαντήσεις

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε προετοίμασε ο εκλεκτός συνάδελφος Λαβασίδης Δημήτρης,  ο οποίος στη συνέχεια το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.

Για να μεταβείτε σε κάποιο Κριτήριο Αξιολόγησης  επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα: 

Για να μεταβείτε σε κάποιο  Άγνωστο Κείμενο ή για να δείτε τις Απαντήσεις επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα: 

Για ολοκληρωμένη προετοιμασία για τις Πανελλαδικές εξετάσεις δείτε το υλικό μας για το Γνωστό Κείμενο στους παρακάτω πίνακες: 

Πλάτωνος Πρωταγόρας 

Πλάτωνος Πολιτεία

Αριστοτέλους Ηθικά Νικομάχεια

Αριστοτέλους Πολιτικά

Η ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.