Ενότητα 1-3 & Αδίδακτο Κείμενο Κριτήριο Αξιολόγησης Απαντήσεις (Φάκελος Υλικού)

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

ΘΕΜΑ Α

Α1.α. Να αποδώσετε τον χαρακτηρισμό Σωστό- Λάθος σε κάθε μία από τις διατυπώσεις που ακολουθούν και να τεκμηριώσετε με απόσπασμα του κειμένου 1

1) Ο άνθρωπος που νιώθει απορία και θαυμασμό δεν αντιλαμβάνεται το μέγεθος της άγνοιάς του. Λάθος (Ὁ δ’ ἀπορῶν καὶ θαυμάζων οἴεται ἀγνοεῖν)

2) Η ενασχόληση με τη φιλοσοφία σχετίζεται με την προσπάθεια του ανθρώπου να ξεφύγει από την άγνοιά και όχι με την αναζήτηση κάποιας χρησιμότητας. Σωστό (Δῆλον οὖν ὡς δι’ οὐδεμίαν αὐτὴν ζητοῦμεν χρείαν ἑτέραν)

β. Να αποδώσετε τον χαρακτηρισμό Σωστό- Λάθος σε κάθε μία από τις διατυπώσεις που ακολουθούν και να τεκμηριώσετε με απόσπασμα του κειμένου 2

1) Όταν μας λείπει η ευτυχία κάνουμε τα πάντα για να την έχουμε. Σωστό (ἀπούσης δὲ πάντα πράττομεν εἰς τὸ ταύτην ἔχειν.)

2) Οι νέοι πρέπει να αποφεύγουν τη φιλοσοφική δραστηριότητα μέχρι να αποκτήσουν τις απαιτούμενες γνώσεις. Λάθος (οὔτε γὰρ ἄωρος οὐδείς ἐστιν)

3) Ο γέρος που φιλοσοφεί μένει νέος καθώς ανατρέχει στα περασμένα. Σωστό (γέροντι, τῷ μὲν ὅπως γηράσκων νεάζῃ τοῖς ἀγαθοῖς διὰ τὴν χάριν τῶν γεγονότων)

ΘΕΜΑ Β

Β1. Ο άνθρωπος αντιλαμβανόμενος την άγνοιά του οδηγείται σταδιακά στην αποφυγή αυτής προσπαθώντας να προσεγγίσει την τεκμηριωμένη γνώση, γεγονός που αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της φιλοσοφίας. Έτσι λοιπόν, από τον θαυμασμό, την έκπληξη, την περιέργεια (Διὰ γὰρ τὸ θαυμάζειν οἱ ἄνθρωποι καὶ νῦν καὶ τὸ πρῶτον ἤρξαντο φιλοσοφεῖν), το άτομο συνειδητοποιεί την άγνοιά του (Ὁ δ’ ἀπορῶν καὶ θαυμάζων οἴεται ἀγνοεῖν) και αποπειράται να διαφύγει από αυτή μέσω της φιλοσοφίας (διὰ τὸ φεύγειν τὴν ἄγνοιαν ἐφιλοσόφησαν). Η φιλοσοφική δραστηριότητα αφορμάται από τον θαυμασμό του ανθρώπου για τα φαινόμενα, ο οποίος χρησιμοποιώντας τη λογική του, τα επεξεργάζεται και αναζητά να κατανοήσει τις αρχές που διέπουν τον φυσικό κόσμο.

β) Ο Επίκουρος στο κείμενο αναφοράς παρακινεί έναν μαθητή του -και, κατ’ επέκταση, κάθε άνθρωπο- να στραφεί στη φιλοσοφία, χωρίς ενδοιασμούς για το κατάλληλο της ηλικίας. Πιο συγκεκριμένα, προβάλλει το επιχείρημα ότι για τη φιλοσοφία δεν υπάρχει κατάλληλη χρονική περίοδος, κατάλληλη ηλικία, καθώς ποτέ δεν είναι πολύ αργά ή πολύ νωρίς για να φροντίσει κανείς την υγεία της ψυχής του (οὔτε γὰρ ἄωρος οὐδείς ἐστιν οὔτε πάρωρος πρὸς τὸ κατὰ ψυχὴν ὑγιαῖνον) και να επιδιώξει την ευδαιμονία (ἢ μήπω τοῦ φιλοσοφεῖν ὑπάρχειν ὥραν ἢ παρεληλυθέναι τὴν ὥραν, ὅμοιός ἐστιν τῷ λέγοντι πρὸς εὐδαιμονίαν). Η φιλοσοφία κατά τον Επίκουρο διασφαλίζει «τὸ κατὰ ψυχὴν ὑγιαῖνον», δηλαδή την ψυχική και πνευματική υγεία, και γι’ αυτό οδηγεί τον άνθρωπο στην «εὐδαιμονίαν», η οποία βρίσκεται στην κατάσταση της απόλυτης ανεξαρτησίας από καθετί που διαταράσσει την ηρεμία της ψυχής. Έτσι η φιλοσοφική ενασχόληση λειτουργεί ιαματικά.

Για να ενισχύσει την πειθώ του ο Επίκουρος ταυτίζει τη φιλοσοφία με την ευτυχία, υποστηρίζοντας πως αυτός που θεωρεί πως έχει παρέλθει η ώρα να φιλοσοφήσει ή αυτή η ώρα δεν έχει έρθει ακόμα είναι σαν να λέει πως πλέον είναι αργά για την ευτυχία ή πολύ νωρίς γι’ αυτήν (ὅμοιός ἐστιν τῷ λέγοντι πρὸς εὐδαιμονίαν ἢ μήπω παρεῖναι τὴν ὥραν ἢ μηκέτι εἶναι). Η αναλογία αυτή ενισχύει το βασικό του επιχείρημα πως ποτέ δεν είναι πολύ νωρίς ή πολύ αργά για να αφιερωθεί ο άνθρωπος στο φιλοσοφικό βίο.

Β2.Ο Μάρκος Αυρήλιος στο απόσπασμα από τα «Εις Εαυτόν» εμμένει στη συντομία και τη φθαρτότητα την ανθρώπινης ζωής. Υποστηρίζει ότι η μόνη σύντροφός μας στο σύντομο αυτό ταξίδι είναι η φιλοσοφία. Η φιλοσοφία ανεπηρέαστη από τα παιχνίδια της μοίρας, την τυχαιότητα της ύπαρξης και το ευμετάβλητο της ανθρώπινης ζωής συμπαραστέκεται στον άνθρωπο, αναπτύσσει την αταραξία της ψυχής και του μαθαίνει να υπομένει τον πόνο. Τον απομακρύνει από τον φόβο του θανάτου, καθώς του διδάσκει πως ο θάνατος είναι μεταβολή φυσικής κατάστασης σύμφωνα με τους κανόνες της φύσης και πως ό,τι γίνεται σύμφωνα με τη φύση είναι θεμιτό. Αυτές είναι βασικές αρχές της στωικής φιλοσοφίας, εκπρόσωπος της οποίας είναι ο Μάρκος Αυρήλιος, αλλά και της επικούρειας, γεγονός που μαρτυρείται και από την «επιστολή στον Μενοικέα».

Ο Επίκουρος συμφωνεί με τον Μάρκο Αυρήλιο στην υιοθέτηση και αποδοχή ενός φιλοσοφικού βίου σύμφωνα με τις φυσικές αρχές και συμβουλεύει τον αναγνώστη να ασκεί τη σκέψη του καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Η προτροπή του προς τη φιλοσοφία αφορά τόσο τους νέους όσο και τους γέρους. Οι νέοι, καθώς θα οδηγούνται προς τα γηρατειά, θα τείνουν να διασώσουν τη νεότητά τους, μέσα από τη ευγνωμοσύνη για όσα ζουν. Οι ηλικιωμένοι, θα νοιώθουν νέοι μέσα στα γηρατειά τους, καθώς θα αναπτύσσουν την έλλειψη φόβου για το μέλλον. Τόσο η ευγνωμοσύνη για τη ζωή, όσο και η αφοβία για τα μελλοντικά δεινά ή τον θάνατο αποτελούν μια φιλοσοφική στάση ζωής, όπως άλλωστε αποτείνεται και ο Μάρκος Αυρήλιος στο παρατιθέμενο απόσπασμα.

Β3. φιλοσοφεῖν: φιλέω-ω + σοφία = αγάπη για τη σοφία, στη σκέψη

φιλότεχνος, φιλόζωος, φιλόλογος

σοφός, σοφιστής, Σοφοκλής

Β4.

1. Ο Σωκράτης ήταν άθεος, δεν ήταν όμως είρωνας. Λάθος
2. Η σωκρατική διαλεκτική στηρίζεται στη σταδιακή, βήμα – βήμα, αναίρεση των θέσεων του συνομιλητή Σωστό
3. Τη σχολή του Πλάτωνα θα κλείσει ο Ιουλιανός. Λάθος
4. Ο Σωκράτης αντιπρότεινε ως ποινή στους δικαστές την ισόβια σίτισή του στο Πρυτανείο. Σωστό
5. Η περίφημη πλατωνική σχολή θα λειτουργήσει για εννέα αιώνες μέχρι το 592 μ.Χ. Σωστό

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Γ1. Γιατί μου φαίνεται πως είναι καλύτερο να μιλήσω γι’ αυτά, βλέπω ωστόσο πως εσείς οργίζεστε περισσότερο μ’ αυτούς που σας κατακρίνουν παρά μ’ αυτούς που έγιναν αίτιοι συμφορών.

Θα ντρεπόμουν βέβαια, αν φαινόμουν πως φροντίζω περισσότερο για τη δική μου υπόληψη παρά για τη σωτηρία του λαού. Χρέος δικό μου και αυτών που ενδιαφέρονται για την πόλη είναι να προτιμούμε λόγους όχι ευχάριστους αλλά ωφέλιμους. Και εσείς πρέπει να γνωρίζετε πρώτα το εξής, ότι για τις αρρώστιες που έχουν σχέση με το σώμα οι γιατροί έχουν βρει πολλές και κάθε είδους θεραπείες, για την ψυχή όμως, που δε γνωρίζει τι είναι ορθό και που είναι γεμάτη από πονηρές επιθυμίες, άλλο φάρμακο δεν υπάρχει παρά ο λόγος που τολμά να επικρίνει τα σφάλματα.

Ύστερα ότι είναι γελοίο να υπομένει κανείς τις καυτηριάσεις και τις εγχειρήσεις των γιατρών, με τη σκέψη πως θα γλυτώσει από περισσοτέρους πόνους, ν’ απορρίπτει όμως τους λόγους, προτού μάθει καλά αν έχουν τέτοια δύναμη, που θα μπορούσαν να ωφελήσουν τους ακροατές.

Γ2. Ο Ισοκράτης στο ρητορικό αυτό λόγο «Περί Ειρήνης» κατακρίνει τη συμπεριφορά αυτών των πολιτών οι οποίοι οργίζονται με εκείνους που τους επιδεικνύουν τα λάθη τους. Το ακροατήριο δεν αποδέχεται την αρνητική κριτική και ο Ισοκράτης θίγει αυτή τη στάση με τον λόγου του. Συμβουλεύει τους ακροατές να δέχονται και να σέβονται την κριτική, να αναγνωρίζουν τα λάθη τους και για ενισχύσει τη πειθώ του καταφεύγει στη χρήση μιας αναλογίας. Πιο συγκεκριμένα υποστηρίζει, πως όπως κάποιος αποδέχεται τη γνώμη και τις συμβουλές των γιατρών όταν πρόκειται για κάποια ασθένεια ή αρρώστια του σώματος, έτσι θα πρέπει και να αποδέχεται τη γνώμη των ειδικών -εδώ των ρητόρων- όταν πρόκειται για ζητήματα της ψυχής, της στάσης ζωής και της συμπεριφοράς. Τους προτρέπει να αποδέχονται τις συμβουλές των ειδικών, να αντιλαμβάνονται τα σφάλματά τους καθώς έτσι επωφελούνται και βελτιώνονται.

Γ3.

δοκεῖ: ἐδόκουν

διαλεχθῆναι: διαλέχθητι

ὁρῶ: ἰδέ

ὑμᾶς: ὑμεῑς

ἐπιτιμῶντας: ἐπιτιμ̄αν

γιγνώσκειν: ἔγνων

εἰδέναι: ̓ίσασιν

ἔχουσιν: έσχον

δύναμιν: ταῖς δυνάμεσι(ν)

ἀκούοντας: ἤκουον

Γ4α. 

διαλεχθῆναι: υποκείμενο στην απρ. εκφρ. «βέλτιον εἶναι» και τελικό απαρέμφατο

ἐμαυτοῦ: επιθετικός προσδιορισμός στο «δόξης»

προαιρεῖσθαι: υποκ. στην απρ. εκφρ. «ἔργον ἐστί» και τελικό απαρέμφατο

τῶν λόγων: γενική διαιρετική στο «ἡδίστους», «ὠφελιμωτάτους»

τῶν νοσημάτων: γενική αντικειμενική στο «θεραπεῖαι»

Γ4β

Υπόθεση: εἰ φανείην μᾶλλον φροντίζων τῆς ἐμαυτοῦ δόξης ἢ τῆς κοινῆς σωτηρίας, Ευκτική

Απόδοση: Οὐ μὴν ἀλλ’ αἰσχυνθείην ἄν, Δυνητική ευκτική

Είδος: Απλή σκέψη του λέγοντος

Γ4γ 

Δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση ως επεξήγηση στο «τοῦτο» της προηγούμενης πρότασης. Εκφέρεται με οριστική γιατί δηλώνει το πραγματικό.

Τις εκφωτήσεις του Κριτηρίου μπορείτε να βρείτε στο σύνδεσμο:

Ενότητα 1-3 & Αδίδακτο Κείμενο Κριτήριο Αξιολόγησης (Φάκελος Υλικού)

Το κριτήριο αξιολόγησης καθώς και τις απαντήσεις που το συνοδεύουν προετοίμασε ο εκλεκτός συνάδελφος Λαβασίδης Δημήτρης,  ο οποίος στη συνέχεια το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.

Για να μεταβείτε σε κάποιο Κριτήριο Αξιολόγησης  επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα: 

Για να μεταβείτε σε κάποιο  Άγνωστο Κείμενο ή για να δείτε τις Απαντήσεις επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα: 

Για ολοκληρωμένη προετοιμασία για τις Πανελλαδικές εξετάσεις δείτε το υλικό μας για το Γνωστό Κείμενο στους παρακάτω πίνακες: 

Πλάτωνος Πρωταγόρας 

Πλάτωνος Πολιτεία

Αριστοτέλους Ηθικά Νικομάχεια

Αριστοτέλους Πολιτικά

Η ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.