Ηθικά Νικομάχεια 8-10: Πλήρες Κριτήριο Αξιολόγησης (Νέα Μορφή)

Ηθικά Νικομάχεια Ενότητες 8-10

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΓΡΑΠΤΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ  Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ

Ἀριστοτέλους Ἠθικὰ Νικομάχεια Β6, 9-13

Εἰ δὴ π᾵σα ἐπιστήμη οὕτω τὸ ἔργον εὖ ἐπιτελεῖ, πρὸς τὸ μέσον βλέπουσα καὶ εἰς τοῦτο ἄγουσα τὰ ἔργα (ὅθεν εἰώθασιν ἐπιλέγειν τοῖς εὖ ἔχουσιν ἔργοις ὅτι οὔτ’ ἀφελεῖν ἔστιν οὔτε προσθεῖναι, ὡς τῆς μὲν ὑπερβολῆς καὶ τῆς ἐλλείψεως φθειρούσης τὸ εὖ, τῆς δὲ μεσότητος σῳζούσης, οἱ δ’ ἀγαθοί τεχνῖται, ὡς λέγομεν, πρὸς τοῦτο βλέποντες ἐργάζονται)· ἡ δ’ ἀρετή πάσης τέχνης ἀκριβεστέρα καὶ ἀμείνων ἐστίν ὥσπερ καὶ ἡ φύσις, τοῦ μέσου ἂν εἴη στοχαστική. λέγω δὲ τὴν ἠθικήν· αὕτη γάρ ἐστι περὶ πάθη καὶ πράξεις, ἐν δὲ τούτοις ἔστιν ὑπερβολὴ καὶ ἔλλειψις καὶ τὸ μέσον. οἷον καὶ φοβηθῆναι καὶ θαρρῆσαι καὶ ἐπιθυμῆσαι καὶ ὀργισθῆναι καὶ ἐλεῆσαι καὶ ὅλως ἡσθῆναι καὶ λυπηθῆναι ἔστι καὶ μ᾵λλον καὶ ἧττον, καὶ ἀμφότερα οὐκ εὖ· τὸ δ’ ὅτε δεῖ καὶ ἐφ’ οἷς καὶ πρὸς οὓς καὶ οὗ ἕνεκα καὶ ὡς δεῖ, μέσον τε καὶ ἄριστον, ὅπερ ἐστί τῆς ἀρετῆς. ὁμοίως δὲ καὶ περὶ τὰς πράξεις ἔστιν ὑπερβολὴ καὶ ἔλλειψις καὶ τὸ μέσον. ἡ δ’ ἀρετὴ περὶ πάθη καὶ πράξεις ἐστίν, ἐν οἷς ἡ μὲν ὑπερβολὴ ἁμαρτάνεται καὶ ἡ ἔλλειψις [ψέγεται], τὸ δὲ μέσον ἐπαινεῖται καὶ κατορθοῦται· ταῦτα δ’ ἄμφω τῆς ἀρετῆς. μεσότης τις ἄρα ἐστὶν ἡ ἀρετή, στοχαστική γε οὖσα τοῦ μέσου. Ἔτι τὸ μὲν ἁμαρτάνειν πολλαχῶς ἔστιν (τὸ γὰρ κακὸν τοῦ ἀπείρου, ὡς οἱ Πυθαγόρειοι εἴκαζον, τὸ δ’ ἀγαθὸν τοῦ πεπερασμένου), τὸ δὲ κατορθοῦν μοναχῶς (διὸ καὶ τὸ μὲν ῥᾴδιον τὸ δὲ χαλεπόν, ῥᾴδιον μὲν τὸ ἀποτυχεῖν τοῦ σκοποῦ, χαλεπὸν δὲ τὸ ἐπιτυχεῖν)· καὶ διὰ ταῦτ’ οὖν τῆς μὲν κακίας ἡ ὑπερβολὴ καὶ ἡ ἔλλειψις, τῆς δ’ ἀρετῆς ἡ μεσότης· ἐσθλοὶ μὲν γὰρ ἁπλῶς, παντοδαπῶς δὲ κακοί.

1. Να αναλυθούν τα στάδια του συλλογισμού του Αριστοτέλη σύμφωνα με τα οποία ταυτίζει την αρετή με τo (πρὸς ἡμᾶς) μέσον.

Μονάδες 15

2. Να αναλύσετε το απόσπασμα ὅτε δεῖ καὶ ἐφ’ οἷς ……ὅπερ ἐστι τῆς ἀρετῆς. Με βάση και το παρακάτω απόσπασμα και όσα λέει ο Αριστοτέλης, το δέον (δεῖ) ποιος το ορίζει στην αρχαία ελληνική κοινωνία της κλασικής περιόδου;

ω φως, στερνή φορά να σ’ αντικρύσω
τώρα που φανερώθηκα πως είμαι
παιδί εκείνων που δεν έπρεπε να ήμουν,
πως ζω με όποιους δεν έπρεπε να ζούσα,
και είμαι αυτών που δεν έπρεπε φονιάς.
(Οἰδίπους τύραννος, 1183-85)

Μονάδες 15

3. μεσότης τις ἄρα ἐστὶν ἡ ἀρετή, στοχαστική γε οὖσα τοῦ μέσου : Ο Αριστοτέλης εδώ παρουσιάζει την διπλή φύση της αρετής. Ποια είναι αυτή;

Μονάδες 10

4. Να απαντηθεί αν οι κάτωθι ερωτήσεις είναι ορθές ή όχι:
– Ο πατέρας του Αριστοτέλη ονομαζόταν Νικόμαχος.
– Ο Αριστοτέλης φοίτησε στην ρητορική σχολή του Ισοκράτη.
– Ο Αριστοτέλης στην διδασκαλία του προς τον Μέγα Αλέξανδρο χρησιμοποίησε τις πλατωνικές διδασκαλίες.
– Ο Αριστοτέλης, όταν έφυγε από την Αθήνα, κατέκρινε τους συκοφάντες που η πόλη των Αθηνών είχε.
– Στην περίοδο που έγραψε τα Ηθικά Νικομάχεια εντάσσεται ο φιλόσοφος στους στοχαστές που διαμορφώνουν το πλαίσιο της Ηθικής και της Αγωγής.

Μονάδες 10

5. Ποια από τα παρακάτω λήμματα της νέας ελληνικής έχουν ετυμολογική συγγένεια με λέξεις του κειμένου; : ένσταση, βαλλιστικός, ηττοπάθεια, δειλός, ηδονοβλεψίας, δεόντως, ανορθόδοξος (μία λέξη περισσεύει).

Μονάδες 10

Τις απαντήσεις μπορείτε να τις βρείτε στο βιβλίο του Δημήτρη Νάτση Φιλοσοφικός  Λόγος Αριστοτέλης Γ Λυκείου.

Φιλοσοφικός  Λόγος Αριστοτέλης Γ Λυκείου: Τιμή 10 ευρώ

Στην παραπάνω τιμή δεν συμπεριλαμβάνονται τα έξοδα αποστολής.

Μπορείτε να δείτε δείγμα από το βιβλίο στον παρακάτω σύνδεσμο:

Φιλοσοφικός  Λόγος Αριστοτέλης Γ Λυκείου

Θουκυδίδου Η, 11, 1-3

Στο απόσπασμα αυτό από το έργο του Θουκυδίδου ο Νικίας, ευρισκόμενος στην Σικελία κατά την γνωστή σικελική εκστρατεία των Αθηναίων, απέστειλε γραπτή έκθεση στην Αθήνα για να κοινοποιήσει στον αθηναϊκό λαό την δυσχερή κατάσταση στην οποία πλέον βρίσκεται ο στρατός τους.

’Τὰ μὲν πρότερον πραχθέντα, ὦ Ἀθηναῖοι, ἐν ἄλλαις πολλαῖς ἐπιστολαῖς ἴστε· νῦν δὲκαιρὸς οὐχ ἧσσον μαθόντας ὑμ᾵ς ἐν ᾧ ἐσμὲν βουλεύσασθαι. Κρατησάντων γὰρ ἡμῶν μάχαις ταῖς πλέοσι Συρακοσίους ἐφ’ οὓς ἐπέμφθημεν καὶ τὰ τείχη οἰκοδομησαμένων ἐν οἷσπερ νῦν ἐσμέν, ἦλθε Γύλιππος Λακεδαιμόνιος στρατιὰν ἔχων ἔκ τε Πελοποννήσου καὶ ἀπὸ τῶν ἐν Σικελίᾳ πόλεων ἔστιν ὧν. Καὶ μάχῃ τῇ μὲν πρώτῃ νικ᾵ται ὑφ’ ἡμῶν, τῇ δ’ ὑστεραίᾳ ἱππεῦσί τε πολλοῖς καὶ ἀκοντισταῖς βιασθέντες ἀνεχωρήσαμεν ἐς τὰ τείχη. Νῦν οὖν ἡμεῖς μὲν παυσάμενοι τοῦ περιτειχισμοῦ διὰ τὸ πλῆθος τῶν ἐναντίων ἡσυχάζομεν (οὐδὲ γὰρ ξυμπάσῃ τῇ στρατιᾶ δυναίμεθ’ ἂν χρήσασθαι ἀπανηλωκυίας τῆς φυλακῆς τῶν τειχῶν μέρος τι τοῦ ὁπλιτικοῦ)·’

ἔστιν ὅς (ἔστιν ὧν) : κάποιος *στον πληθυντικό : μερικοί, κάποιοι+.
τό περιτείχισμα : το χτίσιμο ολόγυρα ενός στρατοπέδου ή πόλεως προς αποκλεισμό, ο αποκλεισμός.

Α1. Να μεταφραστεί το απόσπασμα: Κρατησάντων γὰρ ἡμῶν μάχαις ταῖς πλέοσι Συρακοσίους ἐφ’ οὓς ἐπέμφθημεν καὶ τὰ τείχη οἰκοδομησαμένων ἐν οἷσπερ νῦν ἐσμέν, ἦλθε Γύλιππος Λακεδαιμόνιος στρατιὰν ἔχων ἔκ τε Πελοποννήσου καὶ ἀπὸ τῶν ἐν Σικελίᾳ πόλεων ἔστιν ὧν.

Μονάδες 10

Α2. Να εξηγήσετε, βάσει το κειμένου, τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε ο αθηναϊκός στρατός με επικεφαλής τον Νικία.

Μονάδες 10

Β1. Να δοθούν οι ζητούμενοι τύποι των παρακάτω λέξεων :
ἴστε : γ’ πληθυντικό οριστικής παρατατικού
μαθόντας : γ’ ενικό οριστικής μέλλοντα ίδιας φωνής
ἦλθε : β’ ενικό προστακτικής ίδιου χρόνου
ἔχων : β’ ενικό οριστικής παρακειμένου ίδιας φωνής
χρήσασθαι : α’ πληθυντικό οριστικής ενεστώτα
ἧσσον : οι υπόλοιποι βαθμοί παραθέσεως
πλέοσι : τον υπερθετικό βαθμό του αντίστοιχου επιρρήματος
οἷσπερ : αιτιατική ενικού αρσενικού γένους
ἱππεῦσί : κλητική ενικού
μέρος : αιτιατική πληθυντικού.

Μονάδες 10

Β2α. Να αναγνωριστούν συντακτικά οι κάτωθι λέξεις του κειμένου (να επισημανθεί και ο τύπος που προσδιορίζουν ή εξαρτώνται) : βουλεύσασθαι, ἡμῶν, τὰ τείχη, Λακεδαιμόνιος, ἀκοντισταῖς, τῶν ἐναντίων.

Μονάδες 6

Β2β. Να αναλυθεί η μετοχή στην αντίστοιχη πρόταση:  οἰκοδομησαμένων.

Μονάδα 1

Β2γ. Τὰ μὲν πρότερον πραχθέντα, ὦ Ἀθηναῖοι, ἐν ἄλλαις πολλαῖς ἐπιστολαῖς ἴστε: η πρόταση αυτή να τραπεί σε πλάγιο λόγο με όλες τις δυνατές μορφές μπορεί αυτό να γίνει, εξαρτώμενη από την φράση Νικίας ἐδήλωσε.

Μονάδες 3

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε προετοίμασε ο εκλεκτός συνάδελφος Δημήτρης Νάτσης, ο οποίος στη συνέχεια το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.

Για να μεταβείτε σε κάποιο Κριτήριο Αξιολόγησης  επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα: 

Για να μεταβείτε σε κάποιο  Άγνωστο Κείμενο ή για να δείτε τις Απαντήσεις επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα: 

Για ολοκληρωμένη προετοιμασία για τις Πανελλαδικές εξετάσεις δείτε το υλικό μας για το Γνωστό Κείμενο στους παρακάτω πίνακες: 

Πλάτωνος Πρωταγόρας 

Πλάτωνος Πολιτεία

Αριστοτέλους Ηθικά Νικομάχεια

Αριστοτέλους Πολιτικά

Η ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.