
Ηθικά Νικομάχεια 3-5: Πλήρες Κριτήριο Αξιολόγησης & Άγνωστο (Νέα Μορφή)
Για να μεταφερθείτε σε κάποια άλλη ενότητα των Αρχαίων Ελληνικών Προσανατολισμού της Γ’ Λυκείου επιλέξτε την αντίστοιχη σελίδα από το παρακάτω μενού:
Ηθικά Νικομάχεια Ενότητες 3-5
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΗ ΓΡΑΠΤΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ
Α. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Μαρτυρεῖ δὲ καὶ τὸ γινόμενον ἐν ταῖς πόλεσιν· οἱ γὰρ νομοθέται τοὺς πολίτας ἐθίζοντες ποιοῦσιν ἀγαθούς, καὶ τὸ μὲν βούλημα παντὸς νομοθέτου τοῦτ’ ἐστίν, ὅσοι δὲ μὴ εὖ αὐτὸ ποιοῦσιν ἁμαρτάνουσιν, καὶ διαφέρει τούτῳ πολιτεία πολιτείας ἀγαθὴ φαύλης. Ἔτι ἐκ τῶν αὐτῶν καὶ διὰ τῶν αὐτῶν καὶ γίνεται πᾶσα ἀρετὴ καὶ φθείρεται, ὁμοίως δὲ καὶ τέχνη· ἐκ γὰρ τοῦ κιθαρίζειν καὶ οἱ ἀγαθοὶ καὶ κακοὶ γίνονται κιθαρισταί. Ἀνάλογον δὲ καὶ οἰκοδόμοι καὶ οἱ λοιποὶ πάντες· ἐκ μὲν γὰρ τοῦ εὖ οἰκοδομεῖν ἀγαθοὶ οἰκοδόμοι ἔσονται, ἐκ δὲ τοῦ κακῶς κακοί. Εἰ γὰρ μὴ οὕτως εἶχεν, οὐδὲν ἂν ἔδει τοῦ διδάξοντος, ἀλλὰ πάντες ἂν ἐγίνοντο ἀγαθοὶ ἢ κακοί.
Οὕτω δὴ καὶ ἐπὶ τῶν ἀρετῶν ἔχει· πράττοντες γὰρ τὰ ἐν τοῖς συναλλάγμασι τοῖς πρὸς τοὺς ἀνθρώπους γινόμεθα οἳ μὲν δίκαιοι οἳ δὲ ἄδικοι, πράττοντες δὲ τὰ ἐν τοῖς δεινοῖς καὶ ἐθιζόμενοι φοβεῖσθαι ἢ θαρρεῖν οἳ μὲν ἀνδρεῖοι οἳ δὲ δειλοί.
Καὶ ἑνὶ δὴ λόγῳ ἐκ τῶν ὁμοίων ἐνεργειῶν αἱ ἕξεις γίνονται. Διὸ δεῖ τὰς ἐνεργείας ποιὰς ἀποδιδόναι· κατὰ γὰρ τὰς τούτων διαφορὰς ἀκολουθοῦσιν αἱ ἕξεις. Οὐ μικρὸν οὖν διαφέρει τὸ οὕτως ἢ οὕτως εὐθὺς ἐκ νέων ἐθίζεσθαι, ἀλλὰ πάμπολυ, μᾶλλον δὲ τὸ πᾶν.
Σημεῖον δὲ δεῖ ποιεῖσθαι τῶν ἕξεων τὴν ἐπιγινομένην ἡδονὴν ἢ λύπην τοῖς ἔργοις· ὁ μὲν γὰρ ἀπεχόμενος τῶν σωματικῶν ἡδονῶν καὶ αὐτῷ τούτῳ χαίρων σώφρων, ὁ δ’ ἀχθόμενος ἀκόλαστος, καὶ ὁ μὲν ὑπομένων τὰ δεινὰ καὶ χαίρων ἢ μὴ λυπούμενός γε ἀνδρεῖος, ὁ δὲ λυπούμενος δειλός. Περὶ ἡδονὰς γὰρ καὶ λύπας ἐστὶν ἡ ἠθικὴ ἀρετή· διὰ μὲν γὰρ τὴν ἡδονὴν τὰ φαῦλα πράττομεν, διὰ δὲ τὴν λύπην τῶν καλῶν ἀπεχόμεθα. Διὸ δεῖ ἦχθαί πως εὐθὺς ἐκ νέων, ὡς ὁ Πλάτων φησίν, ὥστε χαίρειν τε καὶ λυπεῖσθαι οἷς δεῖ· ἡ γὰρ ὀρθὴ παιδεία αὕτη ἐστίν.
Παρατηρήσεις
i. Να χαρακτηρίσετε με Σωστό ή Λάθος τις παρακάτω προτάσεις.
α. Αποτυχημένος είναι εκείνος ο νομοθέτης που δεν καταφέρνει να διδάξει στους πολίτες την αρετή.
β. Η απόκτηση των ηθικών αρετών είναι θέμα σωστού εθισμού ή σωστού δασκάλου.
γ. Η ηθικοποίησή μας βασίζεται στην εξάλειψη της τυχαίας ηθικής συμπεριφοράς.
δ. Ο σώφρων άνθρωπος μένει μακριά από τις ηδονές, αν και του είναι πολύ δύσκολο.
ε. Ο Πλάτωνας πιστεύει ότι σωστή ανατροφή είναι η πρόκληση των κατάλληλων συναισθημάτων απέναντι στο σωστό και το λάθος.
Μονάδες 10
ii.α. Πώς σχετίζονται οι φιλοσοφικές έννοιες «τέλος» και «δύναμις – ενέργεια» με το ρόλο της νομοθεσίας στο κείμενο;
Μονάδες 6
ii.β. Ποιος είναι ο ρόλος των συναισθημάτων στην κατάκτηση της αρετής σύμφωνα με το κείμενο;
Μονάδες 4
iii. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις σχετικά με τον Αριστοτέλη με τον κατάλληλο όρο:
α. Δεκαεπτά ετών ήρθε ο Αριστοτέλης να σπουδάσει στη σχολή του Πλάτωνα, την περίφημη __________ .
β. Ο Πλάτωνας απουσίαζε τότε καθώς είχε αναχωρήσει για τη ____________ .
γ. Ο Πλάτωνας είχε αναθέσει τη διεύθυνση της σχολής στο μαθηματικό και αστρονόμο, __________ από την ____________.
δ. Δύο παρατσούκλια είχε δώσει ο Πλάτωνας στον μαθητή Αριστοτέλη, ________ και ________________.
ε. Όταν πέθανε ο Αλέξανδρος, ο Αριστοτέλης κατηγορήθηκε για ____________ , συνηθισμένη κατηγορία στην Αθήνα , με αφορμή έναν ____________, που έγραψε για το φίλο του __________, που βρήκε μαρτυρικό θάνατο.
στ. Σύμφωνα με τον Ηράκλειτο: « ἦθος ἀνθρώπῳ ______».
Μονάδες 10
iv. α. Να γράψετε ένα παράγωγο της νέας ελληνικής για κάθε λέξη του πρωτότυπου κειμένου που σας δίνεται, χρησιμοποιώντας την προσφερόμενη παραγωγική κατάληξη:
γινόμενον: ____ -ση, εἶχεν: ____-ση, ἐθίζεσθαι: _______-ικός, ἦχθαί: _____-ή
β. Να βρείτε στο πρωτότυπο κείμενο μία τουλάχιστον λέξη με την αντίθετη σημασία από αυτή των παρακάτω της νέας ελληνικής.
κακώς, άλλος, πολύ, ανάξιος, συμμετέχω .
Μονάδες 10
v. Αφού διαβάσετε το παρακάτω κείμενο που περιγράφει το μοντεσοριανό σύστημα εκπαίδευσης να καταγράψετε τις διαφορές τους στόχους της εκπαίδευσης, όπως τους αντιλαμβάνονται Αριστοτέλης και Πλάτωνας.
(Το παράλληλο κείμενο είναι μέρος μιας ευρύτερης παρουσίασης την οποία μπορείτε να βρείτε εδώ)
Τα οφέλη και τα πλεονεκτήματα της μοντεσοριανής εκπαίδευσης για τα παιδιά και την ευρύτερη κοινωνία και η σχέση της έρευνας με τη συνεχή εξέλιξη της θεωρίας και των στόχων της Δρ. Μοντεσόρι
Όσον αφορά τα οφέλη για τα παιδιά, η μοντεσοριανή εκπαίδευση είναι παιδοκεντρική εκπαίδευση. Οι επιδιώξεις και οι στόχοι ενός μοντεσοριανού σχολείου βασίζονται στην ανθρωπολογία. Ο πιο σημαντικός στόχος της εκπαίδευσης είναι να βοηθήσει το παιδί να είναι αυτόνομο, που σημαίνει να γίνει ανεξάρτητο από τους ενήλικες, το οποίο απαιτεί βαθιά εμπιστοσύνη στο δυναμικό του παιδιού. Επίσης, αυτό το είδος εκπαίδευσης εγγυάται την ελευθερία που χρειάζεται το παιδί για να εξερευνήσει. Το παιδί είναι ελεύθερο να επιλέξει τα δικά του εργαλεία μάθησης και ν’ αποφασίσει πότε, πού, πόσο χρόνο και με ποιον θα εργαστεί. Φυσικά, το όριο αυτής της ελευθερίας είναι η ελευθερία των άλλων, γι’ αυτό το λόγο ζητείται από τα παιδιά μία εσωτερική αυτοπειθαρχία. Το έργο της δασκάλας είναι να παρατηρεί το παιδί και να προετοιμάζει το περιβάλλον με τα κατάλληλα εργαλεία για τις ανάγκες του κάθε παιδιού. Αυτό σημαίνει μια μετατόπιση από την αυθεντία του προσώπου στην αυθεντία του περιβάλλοντος. Γενικά, η ανάπτυξη κάθε παιδιού ξεχωριστά είναι στο κέντρο της μοντεσοριανής εκπαίδευσης. Όσον αφορά τα οφέλη στην κοινωνία, το μοντεσοριανό ιδεώδες του ‘δραστήριου ανθρώπου’ αποτελεί τη βάση της ανάπτυξης της προσωπικότητας μέσα από την εκπαίδευση. Η ιδέα του μοντεσοριανού παιδαγωγικού συστήματος είναι να επιτρέψει το ανώτατο όριο της ατομικότητας, ενώ παράλληλα απαιτεί ευθύνη για την κοινωνία. Εμπειρικές μελέτες έχουν δείξει τις ιδιαίτερες ικανότητες που έχουν μοντεσοριανά εκπαιδευμένα παιδιά στα μαθηματικά και τις επιστήμες, και ιδιαίτερα στην κοινωνική συμπεριφορά. Αυτά τα παιδιά είναι ανοιχτόμυαλα, ενδιαφέρονται για τους άλλους και ξέρουν πώς να παίρνουν αποφάσεις – σημαντικές σε μια δημοκρατική κοινωνία. Με λίγα λόγια, συμμετέχουν στην κοινωνία, και είναι ικανά να αλλάξουν την κοινωνία, όπου είναι απαραίτητο. Η βάση γι’αυτό είναι η προσωπικότητα που είναι το αποτέλεσμα μιας παιδοκεντρικής εκπαίδευσης που ενισχύει την αυτοεκτίμηση. Όλ’ αυτά οδηγούν στην ανάπτυξη μιας μοναδικής προσωπικότητας που είναι ελεύθερη, αυτενεργός και υπεύθυνη απέναντι τον εαυτό της.
Μονάδες 10
Β. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Αριστοτέλης, Ήθικά Νικομάχεια 1162a34–1163b28
Ο Αριστοτέλης προσδιόρισε τα αίτια της φιλίας, που οδηγούν σε ισάριθμες μορφές της (φιλία που στηρίζεται στο συμφέρον, την ηδονή ή την αρετή) και εξέτασε τόσο τις φιλικές σχέσεις που στηρίζονται στην ισότητα όσο και αυτές που βασίζονται στην υπεροχή του ενός μέρους. Συνεχίζει, λοιπόν, με τους κανόνες που διέπουν τις φιλικές σχέσεις:
Τριττῶν δ’ οὐσῶν φιλιῶν, καθάπερ ἐν ἀρχῇ εἴρηται, ἐπ’ ὠφελείᾳ γὰρ χρώμενοι ἀλλήλοις ἀεὶ τοῦ πλείονος δέονται, καὶ ἔλαττον ἔχειν οἴονται τοῦ προσήκοντος, καὶ μέμφονται ὅτι οὐχ ὅσων δέονται τοσούτων τυγχάνουσιν ἄξιοι ὄντες (καὶ γὰρ ὁμοίως ἀγαθοὶ φίλοι γίνονται καὶ ἀμείνων χείρονι, ὁμοίως δὲ καὶ ἡδεῖς καὶ διὰ τὸ χρήσιμον, ἰσάζοντες ταῖς ὠφελείαις καὶ διαφέροντες), τοὺς ἴσους μὲν κατ’ ἰσότητα δεῖ τῷ φιλεῖν καὶ τοῖς λοιποῖς ἰσάζειν, τοὺς δ’ ἀνίσους τὸ ἀνάλογον ταῖς ὑπεροχαῖς ἀποδιδόναι. γίνεται δὲ τὰ ἐγκλήματα καὶ αἱ μέμψεις ἐν τῇ κατὰ τὸ χρήσιμον φιλίᾳ ἢ μόνῃ ἢ μάλιστα, εὐλόγως. οἱ μὲν γὰρ δι’ ἀρετὴν φίλοι ὄντες εὖ δρᾶν ἀλλήλους προθυμοῦνται (τοῦτο γὰρ ἀρετῆς καὶ φιλίας), πρὸς τοῦτο δ’ ἁμιλλωμένων οὐκ ἔστιν ἐγκλήματα οὐδὲ μάχαι· τὸν γὰρ φιλοῦντα καὶ εὖ ποιοῦντα οὐδεὶς δυσχεραίνει, ἀλλ’ ἂν ᾖ χαρίεις, ἀμύνεται εὖ δρῶν. ὁ δ’ ὑπερβάλλων, τυγχάνων οὗ ἐφίεται, οὐκ ἂν ἐγκαλοίη τῷ φίλῳ· ἕκαστος γὰρ τοῦ ἀγαθοῦ ὀρέγεται. οὐ πάνυ δ’ οὐδ’ ἐν τοῖς δι’ ἡδονήν· ἅμα γὰρ ἀμφοῖν γίνεται οὗ ὀρέγονται, εἰ τῷ συνδιάγειν χαίρουσιν· γελοῖος δ’ ἂν φαίνοιτο καὶ ὁ ἐγκαλῶν τῷ μὴ τέρποντι, ἐξὸν μὴ συνημερεύειν. ἡ δὲ διὰ τὸ χρήσιμον ἐγκληματική· ἐπ’ ὠφελείᾳ γὰρ χρώμενοι ἀλλήλοις ἀεὶ τοῦ πλείονος δέονται, καὶ ἔλαττον ἔχειν οἴονται τοῦ προσήκοντος, καὶ μέμφονται ὅτι οὐχ ὅσων δέονται τοσούτων τυγχάνουσιν ἄξιοι ὄντες.
Το κείμενο προέρχεται από την ΠΥΛΗ για την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ.
Παρατηρήσεις
- Να μεταφραστεί το απόσπασμα « οἱ μὲν γὰρ δι’ ἀρετὴν φίλοι .. χαίρουσιν»
Μονάδες 10
- Να γράψετε πόσα είναι τα είδη φιλίας, σύμφωνα με το απόσπασμα και με ποια κριτήρια έγινε η διαίρεση.
Μονάδες 10
- α. Να επιλέξετε τρεις τριτόκλιτες μετοχές και να γράψετε το θηλυκό τους γένος διατηρώντας αριθμό και πτώση.
Μονάδες 3
β. ἡδεῖς, ἁμιλλωμένων, χαρίεις: Να γράψετε το συγκριτικό βαθμό των τύπων.
Μονάδες 3
γ. Να επιλέξετε δύο ρηματικούς μη ονοματικούς τύπους του αποσπάσματος «ἐπ’ ὠφελείᾳ … ὄντες» και να γράψετε το δεύτερο ενικό οριστικής του παρατατικού τους και το απαρέμφατο του αορίστου τους.
Μονάδες 4
- α. Να γράψετε την υποθετική πρόταση του κειμένου που εκφέρεται με υποτακτική, την απόδοσή της (2 μονάδες) , το είδος του υποθετικού λόγου (2μονάδες) και να τον μετατρέψετε σε αόριστη επανάληψη στο παρελθόν.
Μονάδες 6
β. Να μεταφερθεί με όλους τους δυνατούς τρόπους στον πλάγιο λόγο το απόσπασμα «ὁ δ’ ὑπερβάλλων, τυγχάνων οὗ ἐφίεται, οὐκ ἂν ἐγκαλοίη τῷ φίλῳ», αφού εξαρτηθεί από «Αριστοτέλης εἶπε».
Μονάδες 4
Ενδεικτικές απαντήσεις για το παραπάνω κριτήριο μπορείτε να βρείτε εδώ.
Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε προετοίμασε ο εκλεκτός συνάδελφος Παναγιώτης Παλτζής, ο οποίος, στη συνέχεια, το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.
Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.
Για να μεταβείτε σε κάποιο άλλο Κριτήριο Αξιολόγησης επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:
Για να μεταβείτε σε κάποιο Άγνωστο Κείμενο ή για να δείτε τις Απαντήσεις επιλέξτε τον κατάλληλο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:
Για ολοκληρωμένη προετοιμασία για τις Πανελλαδικές εξετάσεις δείτε το υλικό μας για το Γνωστό Κείμενο στους παρακάτω πίνακες:
Πλάτωνος Πρωταγόρας
Πρωταγόρας Ενότητα 1 | Πρωταγόρας Ενότητα 2 |
Πρωταγόρας Ενότητα 3 | Πρωταγόρας Ενότητα 4 |
Πρωταγόρας Ενότητα 5 | Πρωταγόρας Ενότητα 6 |
Πρωταγόρας Ενότητα 7 |
Πλάτωνος Πολιτεία
Πολιτεία Ενότητα 11 | Πολιτεία Ενότητα 12 | Πολιτεία Ενότητα 13 |
---|
Αριστοτέλους Ηθικά Νικομάχεια
Αριστοτέλους Πολιτικά
Πολιτικά Ενότητα 11 | Πολιτικά Ενότητα 12 |
Πολιτικά Ενότητα 13 | Πολιτικά Ενότητα 14 |
Πολιτικά Ενότητα 15 | Πολιτικά Ενότητα 16 |
Πολιτικά Ενότητα 17 | Πολιτικά Ενότητα 18 |
Πολιτικά Ενότητα 19 | Πολιτικά Ενότητα 20 |
Η ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.