Οδηγός Προσέγγισης Λογοτεχνικών Κειμένων

Οι μαθητές το τελευταίο διάστημα έχουν συγκεντρώσει στο μυαλό τους πλήθος πληροφοριών και υλικού, σε βαθμό που αυτό να λειτουργεί αντίστροφα προς τον επιδιωκόμενο στόχο μας, δηλαδή την ορθή προσέγγιση και απάντηση των ερωτημάτων του θέματος Γ, λόγω της σύγχυσης που τους δημιουργείται. Έτσι, καλό θα ήταν να ξεκαθαρίσουμε πολύ βασικά σημεία, στα οποία οφείλουν να δώσουν τη δέουσα προσοχή, ώστε να κερδίσουν χρόνο και να δώσουν ουσία στις απαντήσεις τους.

ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

1. ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΜΕ ΝΑ ΕΝΤΟΠΙΣΟΥΜΕ ΤΟ ΘΕΜΑ

2. Μήπως υπάρχει εισαγωγικό σημείωμα που αποκαλύπτει πληροφορίες σχετικά με τον τόπο, τον χρόνο και τους πρωταγωνιστές ή και το θέμα, για να αξιοποιηθεί στη θεματική πρόταση της απάντησης;

3. ΤΙΤΛΟΣ ⇒ Μήπως αποκαλύπτει το θέμα, έστω κι έμμεσα;

• ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΤΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ
• ΑΦΗΓΗΣΗ : Ξετυλίγει την ιστορία / παρουσιάζει την εξέλιξη των γεγονότων

              Γ’ πρόσωπο ⇒ Παντογνώστης αφηγητής – Εξωτερικός παρατηρητής

Α’ πρόσωπο ⇒ Δραματοποιημένος – Συμμετέχει στην ιστορία

ΔΙΑΛΟΓΟΣ

⇒ Ανακαλύπτει σκέψεις και συναισθήματα των ηρώων

⇒ Ζωντάνια και Αμεσότητα

⇒  Θεατρικότητα

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ (πιθανή η ύπαρξη πολλών επιθέτων που διανθίζουν το λόγο)

⇒ Εικόνες (οπτικές / Ακουστικές / οσφρητικές / ρεαλιστικές)

⇒ Γλαφυρότητα / Ζωντανεύει τα γεγονότα

⇒ Αισθητοποιεί την ιστορία στον αναγνώστη

ΠΟΙΗΣΗ / ΘΕΑΤΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

1. ΔΙΑΒΑΖΟΥΜΕ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΜΕ ΝΑ ΕΝΤΟΠΙΣΟΥΜΕ ΤΟ ΘΕΜΑ

2. Μήπως υπάρχει εισαγωγικό σημείωμα που αποκαλύπτει πληροφορίες σχετικά με τον τόπο, τον χρόνο και τους πρωταγωνιστές ή και το θέμα, για να αξιοποιηθεί στη θεματική πρόταση της απάντησης;

3. ΤΙΤΛΟΣ: Μήπως αποκαλύπτει το θέμα, έστω κι έμμεσα;

4. Προσδιορισμός κατηγορίας: Μοντέρνο ή παραδοσιακό

Παραδοσιακό 

⇒  Αποφεύγω να σχολιάσω πως είναι παραδοσιακό.

⇒  Εστιάζω στον σχολιασμό ως δείκτη της ΟΜΟΙΟΚΑΤΑΛΗΞΙΑΣ που προσφέρει μουσικότητα και ρυθμό.

Μοντέρνο

Σχολιάζω: Μέσα από μια μοντέρνα αντίληψη για την ποίηση, ο (όνομα ποιητή)….

5. Ρημ. πρόσωπα

Α’ εν. ⇒ Βιωματικό τόνο / Το ποιητικό υποκείμενο εξομολογείται

Β’ εν. ⇒ Απευθυνόμενος στον αναγνώστη με οικείο και άμεσο τόνο ο συγγραφέας…

6. Εγκλίσεις : Υποτακτική ⇒ Προτρεπτικό / συμβουλευτικό τόνο

       Προστακτική ⇒  Έντονα προτρεπτικό

7. Χρόνοι: Η εναλλαγή χρόνων (όπως και των ρημ. προσώπων) δίνει ποικιλία στο ύφος

Βασικά Σχήματα Λόγου

• Μεταφορές (καλό είναι να τις αποφεύγουμε – επιλέγουμε μόνο τις πολύ χαρακτηριστικές)
• Παρομοιώσεις
• Προσωποποιήσεις
• Αντιθέσεις
• Επαναλήψεις
• Ασύνδετο (συναισθηματική φόρτιση)
• Κύκλος (Αρχίζει και τελειώνει με την ίδια φράση – έμφαση – αίσθηση νοηματικής πληρότητας)
• Ρητορικά ερωτήματα
• Κλιμάκωση με διαδοχικά ερωτήματα
• Αναφώνηση (Μάνα!)
• Ειρωνεία
• Συμβολισμοί (κόκκινο = θάνατος)
• Πλήρης απουσία σημείων στίξης (Αίσθημα κενού / θλίψης)

Για ολοκληρωμένη προσέγγιση των σχημάτων λόγου επισκεφθείτε την παρακάτω σελίδα:

Σχήματα Λόγου

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ – ΟΔΗΓΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΞΕΤΑΣΗ

1. Διαβάζουμε ΠΟΛΥ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΑ την εκφώνηση. Στα θέματα του 2020 το δεύτερο ερώτημα της εκφώνησης ουσιαστικά απαντούσε το πρώτο. Πόσοι το αντιλήφθηκαν άραγε;

2. Αφού ξεκαθαρίσουμε Δεδομένα – Ζητούμενα, πηγαίνουμε στο κείμενο και το διαβάζουμε ΠΟΛΥ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΑ ΠΟΛΛΕΣ ΦΟΡΕΣ.

3. Δεν πιεζόμαστε να βγάλουμε το θέμα. Μπορεί να βγει μέσα από την ανάλυση, εάν δεν είναι εμφανές. Το θέμα είναι συνήθως ΓΕΝΙΚΟ και σχετίζεται με τις ενότητες της έκθεσης (π.χ. Ρατσισμός)

4. Ξεκινάμε τις δύο πρώτες περιόδους της απάντησής μας ΣΤΟ ΠΡΟΧΕΙΡΟ ώστε, εάν μετανιώσουμε για κάτι, να το διορθώσουμε χωρίς να βλάψουμε την εικόνα του γραπτού.

5. ΣΤΟΧΟΣ μας αρχικά είναι να κατανοήσει το νόημα / την ιστορία ο αναγνώστης, αφού η άσκηση είναι ερμηνευτικού σχολιασμού. Γι’ αυτό , δεν υπερ-προβάλλουμε τους δείκτες. Εκείνοι, αν και απαραίτητοι, λειτουργούν ενισχυτικά, βοηθητικά.

6. Εάν χρειάζεται β’ παράγραφος, προσέχουμε να έχει ΣΥΝΟΧΗ με την προηγούμενη.

7. Γράφουμε απλά και κατανοητά, με μικρές προτάσεις και απλή σύνταξη (Υ –Ρ – Α)

8. Ξαναδιαβάζουμε αυτά που γράψαμε.

Τον οδηγό προσέγγισης που μόλις διαβάσατε συνέταξε ο συνάδελφος Παναγιώτης Καραβάς, ο οποίος στη συνέχεια τον παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.

Για να μεταβείτε σε κάποια άλλη από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την εκπαίδευση ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.