Πόλεμος-Ειρήνη: Κριτήριο Ενιαίας Εξέτασης Γ Λυκείου

Εισαγωγικό σημείωμα: Το ακόλουθο κείμενο αποτελεί διασκευασμένο απόσπασμα από άρθρο που δημοσιεύτηκε στη www.huffingtonpost.gr στις 24/2/2023 με τίτλο «Πόλεμος στην Ουκρανία: 5 τρόποι που άλλαξε τον κόσμο».[1]

Ο πόλεμος στην Ουκρανία εξελίχθηκε σε μια καταστροφή για τη χώρα και μια κρίση για όλο τον πλανήτη: Ο κόσμος είναι πολύ πιο ασταθής, με περισσότερο φόβο, από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στις 24 Φεβρουαρίου 2022.

Έναν χρόνο αργότερα, χιλιάδες Ουκρανοί άμαχοι είναι νεκροί και αμέτρητα κτίρια έχουν καταστραφεί. Δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες είναι νεκροί ή σοβαρά τραυματίες και στις δύο πλευρές. Πέρα από τα σύνορα της Ουκρανίας, η ρωσική εισβολή διέλυσε το οικοδόμημα της ευρωπαϊκής ασφάλειας, αναδιαμόρφωσε τις σχέσεις μεταξύ κρατών και έπληξε μια στενά διασυνδεδεμένη παγκόσμια οικονομία.

{…} Παρά τον ρόλο που παίζουν οι νέες τεχνολογίες, όπως οι δορυφόροι και τα drones, o πόλεμος αυτός του 21ου αιώνα από πολλές απόψεις θυμίζει πόλεμο του 20ού αιώνα. Ο πόλεμος στο Ντονμπάς, στην ανατολική Ουκρανία, είναι μια άγρια, αργή μάχη, με λάσπη, χαρακώματα και αιματηρές επιθέσεις πεζικού, που θυμίζουν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

{…} Πριν τον πόλεμο πολλοί παρατηρητές υπέθεταν ότι οι στρατιωτικές δυνάμεις θα κινούνταν προς πιο προηγμένες τεχνολογίες και τον κυβερνοπόλεμο και θα εξαρτώνταν λιγότερο από τα άρματα μάχης ή το πυροβολικό, είπε ο Πάτρικ Μπέρι, λέκτορας σε θέματα ασφαλείας του Πανεπιστημίου του Μπαθ. Ωστόσο στην Ουκρανία τα πυροβόλα και τα πυρομαχικά είναι υψίστης σημασίας. «Επιδεικνύεται, προς το παρόν τουλάχιστον, πως στην Ουκρανία ο συμβατικός πόλεμος- κράτος εναντίον κράτους- έχει επιστρέψει» σημείωσε.

{…} Ο πόλεμος «έχει στα αλήθεια υπογραμμίσει τον εύθραυστο χαρακτήρα» ενός διασυνδεδεμένου κόσμου, όπως το είχε κάνει η πανδημία, είπε η Τζέρμαν, και οι πλήρεις οικονομικές επιπτώσεις δεν έχουν γίνει αισθητές ακόμα. Ο πόλεμος επίσης έπληξε τις προσπάθειες κατά της κλιματικής αλλαγής, οδηγώντας σε αύξηση στη χρήση του άνθρακα στην Ευρώπη. Ωστόσο η απομάκρυνση της Ευρώπης από το ρωσικό πετρέλαιο και αέριο μπορεί να επιταχύνει τη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ταχύτερα από τις αμέτρητες προειδοποιήσεις για τους κινδύνους της αύξησης της θερμοκρασίας στον κόσμο. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας λέει πως ο κόσμος θα αποκτήσει μέσα στα επόμενα 5 χρόνια όση ανανεώσιμη ενέργεια απέκτησε τα τελευταία 20.

Ο πόλεμος αποτελεί υπενθύμιση πως τα άτομα δεν έχουν παρά ελάχιστο έλεγχο πάνω στην πορεία της ιστορίας. Κανείς δεν το γνωρίζει αυτό καλύτερα από τα 8 εκατομμύρια Ουκρανούς που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους για νέες ζωές σε κοινωνίες ανά την Ευρώπη και πέρα από αυτήν. Για εκατομμύρια ανθρώπους που επηρεάστηκαν λιγότερο άμεσα, το ξαφνικό τέλος της ειρήνης στην Ευρώπη έφερε αβεβαιότητα και άγχος. Οι κεκαλυμμένες απειλές του Πούτιν για χρήση πυρηνικών όπλων αν κλιμακωθεί η σύγκρουση «ξύπνησαν» φόβους πυρηνικού πολέμου που ήταν σε «νάρκη» από τον Ψυχρό Πόλεμο.[2] Οι συγκρούσεις μαίνονταν γύρω από τον σταθμό της Ζαπορίζια, προκαλώντας ανησυχία για ένα νέο Τσέρνομπιλ.[3]

[1]  www.huffingtonpost.gr/entry/polemos-sten-oekrania-5-tropoi-poe-allaxe-ton-kosmo_gr_63f66469e4b04ff5b4877793

[2] Με τον όρο Ψυχρός Πόλεμος έμεινε γνωστός στην ιστορία ο ανταγωνισμός σε γεωπολιτικό, στρατιωτικό και οικονομικό επίπεδο ανάμεσα σε δύο κύριες ομάδες χωρών (το Δυτικό μπλοκ, με ηγέτιδα δύναμη τις ΗΠΑ και το Ανατολικό μπλοκ με ηγέτιδα δύναμη την ΕΣΣΔ, δηλαδή την Πρώην Σοβιετική Ένωση) από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι την πτώση της ΕΣΣΔ (1991) και τη διάλυση του οικονομικού – πολιτικού και στρατιωτικού συνασπισμού που δημιούργησε.

[3] Το πιο καταστροφικό πυρηνικό ατύχημα στην ιστορία (Ουκρανία, 26 Απριλίου του 1986).

Εισαγωγικό σημείωμα

 Ο Μανόλης Αναγνωστάκης τυπώνει εκτός εμπορίου την πρώτη του ποιητική συλλογή, τις Eποχές, το 1945, με ποιήματά του που γράφτηκαν από το 1941 μέχρι το 1944.

Ο Πόλεμος

 Οι δείχτες κοκαλιάσανε κι αυτοί στην ίδια ώρα.

Όλα αργούν πολύ να τελειώσουνε το βράδυ, όσο κι αν τρέχουν γρήγορα οι μέρες και τα χρόνια

Έχει όμως κανείς και τις διασκεδάσεις του, δεν μπορείς να πεις· απόψε λ.χ. σε τρία θέατρα πρεμιέρα.

Εγώ, συλλογίζομαι το γέρο συμβολαιογράφο του τελευταίου πατώματος, με το σκοτωμένο γιο, που δεν τον είδα ούτε και σήμερα. Έχει μήνας να φανεί.

Στο λιμάνι τα μπορντέλα παραγεμίσανε από το πλήρωμα των καινούριων αντιτορπιλικών κι οι μάρκες πέφτουνε γραμμή.

Η θερμάστρα κουρασμένη τόσα χρόνια έμεινε πάλι φέτος σε μια τιμητική διαθεσιμότητα.

«Το πολυαγαπημένο μας αγγελούδι (εδώ θα μπει το όνομα, που για τώρα δεν έχει σημασία), ετών 8 κτλ. κτλ.»

Στην οδό Αιγύπτου (πρώτη πάροδος δεξιά) τα κορίτσια κοκαλιασμένα περιμένανε απ’ ώρα τον Ισπανό με τα τσιγαρόχαρτα.

Κι εγώ ο ίδιος δεν το πιστεύω αλλά προσπαθώ να σε πείσω οπωσδήποτε, πως αυτό το πράγμα στη γωνιά ήτανε κάποτε σαν κι εσένα. Με πρόσωπο και με κεφάλι.

Οσονούπω όμως, ας τ’ ομολογήσουμε, ο καιρός διορθώνεται και νά που στο διπλανό κέντρο άρχισαν κιόλας οι δοκιμές.

Αύριο είναι Κυριακή.

Σιγά σιγά αδειάσανε οι δρόμοι και τα σπίτια, όμως ακόμη κάποιος έμεινε και τρέχει να προφτάσει

Και ρυθμικά χτυπήσανε μια μια οι ώρες κι ανοίξανε πόρτες και παράθυρα μ’ εξαίσιες αποκεφαλισμένες μορφές

Ύστερα ήρθανε τα λάβαρα, οι σημαίες κι οι φανφάρες κι οι τοίχοι γκρεμιστήκανε απ’ τις άναρθρες κραυγές

Πτώματα ακέφαλα χορεύανε τρελά και τρέχανε σα μεθυσμένα όταν βαρούσανε οι καμπάνες

Τότε, θυμάσαι, που μου λες: Ετέλειωσεν ο πόλεμος!

Όμως ο Πόλεμος δεν τέλειωσεν ακόμα.

Γιατί κανένας πόλεμος δεν τέλειωσε ποτέ!

ΘΕΜΑ Α

Α1. Να παρουσιάσετε περιληπτικά τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία σε 70-80 λέξεις, όπως αυτές θίγονται στο κείμενο 1

Μονάδες 20

ΘΕΜΑ Β

Β1. Να επιλέξετε από τις ακόλουθες την πρόταση που ανταποκρίνεται στο περιεχόμενο του κειμένου 1 δικαιολογώντας την επιλογή σας.

1. Ο πόλεμος στην Ουκρανία ανέδειξε την ευκολία διάδοσης των κρίσεων σε όλο τον κόσμο.
2. Ο συντάκτης του άρθρου διαπιστώνει την επιρροή των πολιτών στα ιστορικά τεκταινόμενα.
3. Σύμφωνα με το κείμενο, είναι απομακρυσμένο το σενάριο ενός πυρηνικού πολέμου.

Μονάδες 10

Β2. Να σχολιάσετε το σκίτσο (κείμενο 2) σε μία παράγραφο 60-80 λέξεων αξιοποιώντας ως μέθοδο ανάπτυξης τη σύγκριση και αντίθεση.

Μονάδες 10

Β3. α.  Να εντοπίσετε στη δεύτερη και τρίτη παράγραφο του κειμένου 1 ένα χωρίο με περιγραφή και να εξηγήσετε τη λειτουργία της ως προς το περιεχόμενο και ως προς την επικοινωνιακή του αποτελεσματικότητα στον αναγνώστη.

Μονάδες 7

Β3. β. Να εντοπίσετε στις δύο τελευταίες παραγράφους του κειμένου 1 τρία χωρία που να εκφράζουν αντίστοιχα: βεβαιότητα, δυνατότητα, προϋπόθεση.

Μονάδες 3

Β3. γ. Να ερμηνεύσετε τη χρήση της διπλής τελείας (άνω και κάτω τελείας) στην πρώτη παράγραφο του κειμένου 1.

Μονάδες 5

ΘΕΜΑ Γ

Γ1. Αφού αναλύσετε πώς αναδεικνύεται το θέμα του πολέμου στο ποίημα του Μ. Αναγνωστάκη, να δηλώσετε αν συμφωνείτε ή αν διαφωνείτε με τους δύο τελευταίους στίχους: Όμως ο Πόλεμος δεν τέλειωσεν ακόμα. / Γιατί κανένας πόλεμος δεν τέλειωσε ποτέ!

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Δ

Στη διάρκεια των πρόσφατων πολυετών πολέμων στη Συρία και στην Ουκρανία χιλιάδες ανήλικοι και μεταξύ τους μικρά παιδιά πήραν τον δρόμο της προσφυγιάς στερούμενα την ασφάλεια της οικογένειάς τους. Είναι τα λεγόμενα «ασυνόδευτα παιδιά». Εκπροσωπείτε το σχολείο σας στη Βουλή των Εφήβων εκφωνώντας ομιλία στην οποία θα επισημαίνετε τους βασικότερους κινδύνους που διατρέχουν οι ασυνόδευτοι ανήλικοι και παράλληλα θα προτείνετε τρόπους προστασίας τους στο πλαίσιο τη Ενωμένης Ευρώπης. Το κείμενό σας θα έχει έκταση 350-400 λέξεις.

Μονάδες 30

Για να δείτε τις απαντήσεις στο αντίστοιχο κριτήριο αξιολόγησης επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:

Πόλεμος-Ειρήνη: Κριτήριο Ενιαίας Εξέτασης Γ Λυκείου – Απαντήσεις

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις της συναδέλφου Δέσποινα Διαμάντη, η οποία το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.