Παιδεία – Εξετάσεις Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση)

Η μοναξιά του μαθητή πριν από τις εξετάσεις

Το κείμενο που ακολουθεί γράφηκε το 1994 από έναν υποψήφιο των Πανελλαδικών, που σήμερα θα είναι 40 ετών. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της εποχής, ο μαθητής αποτύπωσε τις σκέψεις του αυτές στο πρόχειρο φύλλο του τετραδίου των εξετάσεων. Έκτοτε, το κείμενό του ταξιδεύει στο χρόνο παραμένοντας όμως επίκαιρο και συγκινητικό καθώς τα χρόνια μπορεί να περνάνε αλλά η αγωνία και η μοναξιά των μαθητών μπροστά στη δοκιμασία των πανελλαδικών παραμένει η ίδια.

«Προσπαθώ να βάλω το διακόπτη μου στην κατάσταση της αναισθησίας. Κοιτάω τον εαυτό μου στη γυαλισμένη επιφάνεια του αναπτήρα μου και μιλάω μαζί του. Δεν είναι τίποτε μεγάλε. Θα τα καταφέρουμε – ε; όλοι δεν το λένε; Κανείς δεν πάει χαμένος. Παραμονές εξετάσεων, περασμένα μεσάνυχτα κι έχω σταματήσει για λίγο να διαβάζω.

Πάτησα το κουμπάκι μου στο OFF. Θέλω πολύ να περάσω αλλά δεν μπορώ να προσδιορίσω για τι πιο πολύ. Για τους γονείς μου, που είναι από τα λίγα πράγματα που περιμένουν; Για τον εαυτό μου και τα χρόνια που πέρασα πάνω από ένα βιβλίο με εφιάλτες από την ιστορία και τα μαθηματικά να μου ταράζουν τα εφηβικά μου όνειρα; Ή τέλος για το σκυλολόι, τους συγγενείς και τους υποτιθέμενους φίλους και γνωστούς που περιμένουν να σε συγχαρούν ή να σε θάψουν ανάλογα με το αποτέλεσμα παίζοντας το ρόλο της Κασσάνδρας: «Το’ λεγα, αυτός σκίστηκε στο διάβασμα» ή «Μα αφού όλο στις καφετέριες και στα μπαράκια γύρναγε, πως ήθελε να περάσει;» Άνθρωποι που μιλούν χωρίς να ξέρουν, που δεν κοιμήθηκαν ποτέ πάνω σε ένα βιβλίο, που δεν ένιωσαν καμιά αγωνία, που δεν έκλαψαν γιατί δε βγαίνει μια άσκηση.

Κι έτσι παραμένω στο ίδιο σκηνικό. Το τόσο γνώριμο σε μένα, το τόσο άγνωστο σε αυτούς. Καθιστός με τη μέση να με πονά από την πολύωρη ακινησία, τη γεύση του καφέ απωθητική στο στόμα μου, το στομάχι μου να διαμαρτύρεται για τη νέα καφεΐνη που του στέλνω και στο κασετόφωνο σιγά (για να μην ακούνε οι μέσα) ο «Σταυρός του Νότου» που σε ταξιδεύει στα πελάγη του Ν. Καββαδία η. Κι εγώ με ένα λίθιο ύφος να αναρωτιέμαι τι μπορεί να είναι χειρότερο από αυτό που περνώ τώρα και να μετρώ τις μέρες μία μία (τέσσερις κι απόψε) που με χωρίζουν από την τελική αναμέτρηση.

Είμαι έτοιμος να πατήσω ON. Λέω να συνεχίσω με έκθεση. Θα αναπτύξω ένα θέμα που η επιτροπή δε θα τολμήσει ποτέ να το βάλει. Έχει τίτλο: η αβάσταχτη μοναξιά των υποψηφίων πριν από τις εξετάσεις.

Tvxs, 16.05.2016: https://tvxs.gr/life-plus/paideia/i-monaksia-toy-mathiti-prin-apo-tis-eksetaseis/

Μέσα στη χώρα, μέσα στην παιδεία δηλαδή και την παράδοση μας, εμείς περνάμε τους εαυτούς μας λιοντάρια, εκεί που οι έξω από τη χώρα μας βλέπουνε ποντίκια. Θαρρούμε πως είμαστε τα παιδόγγονα του Αριστοτέλη και του Αλέξανδρου. Οι ξένοι όμως σε μας βλέπουνε τις μούμιες που βρεθήκανε σε κάποια ασήμαντα Μασταβά. Γιατί; Τα διότι είναι πολλά. Όλα όμως συρρέουν σε μια κοίτη. Σε μια απλή εξίσωση με δύο όρους και ένα ίσον. Είναι ‘τη: νεοέλληνες ίσον ελληνοεβραίοι.

Αν εφαρμόσουμε αυτή την εξίσωση στα πράγματα, θα μας δώσει δύο γινόμενα. Το πρώτο είναι ότι ζούμε σε εθνική πόλωση. Το δεύτερο, ακολουθία του πρώτου, ότι ζούμε χωρίς εθνική ταυτότητα. Οι νεοέλληνες είμαστε ένα γέννημα μπασταρδεμένο και νόθο. Ούτε ίπποι ούτε όνοι, ούτε όνισσες ούτε φοράδες. Είμαστε μούλοι. Δηλαδή μουλάρια. Και τα μουλάρια δε γεννούν. Ότι οι νεοέλληνες είμαστε ελληνοεβραίοι σημαίνει το εξής: ενώ λέμε και φωνάζουμε και κηρύχνουμε ότι είμαστε έλληνες, στην ουσία κινιόμαστε και υπάρχουμε και μιλάμε σα να είμαστε

εβραίοι. Αυτή είναι η αντίφαση. Είναι η σύγκρουση και η αντινομία που παράγει την πόλωση. Και η πόλωση στην πράξη γίνεται απώλεια της εθνικής ταυτότητας. Και το τελευταίο τούτο σημαίνει πολλά. Στην πιο απλή διατύπωση, σημαίνει νά ‘σαι τουρκόγυ-φτας, και να ζητάς να σε βλέπουν οι άλλοι πρίγκιπα. Σημαίνει νά ‘σαι η μούμια των Μασταβά, και να ζητάς από τους ευρωπαίους να σε βλέπουν ιδιοκτήτη της Ακρόπολης. Σημαίνει να σε θωρείς λιοντάρι, και οι ξένοι να σε λογαριάζουνε πόντικα…

Δημήτρης Λιαντίνης, Γκέμμα, σελ. 107, εκδ. Δ. Λιαντίνη, 2006 – Αθήνα: https://users.sch.gr/kdimitrakakis/kdim/dimosieuseis/liantinis_d_gemma.pdf

Τι έπαιξα στο Λαύριο

Δεν ξέρω τι να παίξω στα παιδιά
Στην αγορά στο Λαύριο
Είμαι μεγάλος με τιράντες και γυαλιά
Κι όλο φοβάμαι το αύριο

Πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά
Έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα
Και μας κοιτάζουν με μάτια σαν κι αυτά
Όταν ξυπνούν στις δύο η ώρα

Ζούμε μέσα σ’ ένα όνειρο που τρίζει
Σαν το ξύλινο ποδάρι της γιαγιάς μας
Μα ο χρόνος ο αληθινός
Σα μικρό παιδί είναι εξόριστος
Μα ο χρόνος ο αληθινός
Είναι ο γιος μας ο μεγάλος κι ο μικρός

Δεν ξέρω τι να παίξω στα παιδιά
Μα ούτε και στους μεγάλους
Είναι καιρός που έχω μάθει ξαφνικά
Πως είμαι ασχημοπαπαγάλος

Πώς να τα κρύψεις όλα αυτά
Έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλοι
Και σε κοιτάζουν με μάτια σαν κι αυτά
Όταν γυρνάς μέσα στην πόλη

Ζούμε μέσα σ’ ένα όνειρο που τρίζει
Σαν το ξύλινο ποδάρι της γιαγιάς μας

Μα ο χρόνος ο αληθινός
Σα μικρό παιδί είναι εξόριστος
Μα ο χρόνος ο αληθινός
Είναι ο γιος μας ο μεγάλος κι ο μικρός

Διονύσης Σαββόπουλος,

Άλμπουμ: H ρεζέρβα, 1979

Ο Διονύσης Σαββόπουλος (Θεσσαλονίκη, 2 Δεκεμβρίου 1944) είναι Έλληνας τραγουδοποιός, συνθέτης και στιχουργός. Θεωρείται ο πρωτεργάτης της σχολής των Ελλήνων τραγουδοποιών, οι οποίοι γράφουν μουσική, στίχους και τραγουδούν οι ίδιοι τα τραγούδια τους.

Θέμα Α

Α1. Να παρουσιάσετε συνοπτικά, σε 70-80 λέξεις, τις ανησυχίες του μαθητή αναφορικά με τις πανελλαδικές εξετάσεις στο  Κειμένου 1.

Μονάδες 20

Θέμα Β

Β1. Με βάση τα Κείμενα 1 και 2 να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω περιόδους λόγου ως σωστές ή λανθασμένες, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε περίοδο, τη λέξη Σωστό ή Λάθος (δεν χρειάζεται να αναφέρετε συγκεκριμένο χωρίο κειμένου).

α. Ο μαθητής δεν είναι σίγουρος για τους λόγους που επιθυμεί να εισέλθει στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (κείμενο 1).

β. Ο μαθητής επιχειρεί να ξεφύγει από το άγχος των εξετάσεων, καταφεύγοντας στη μουσική (κείμενο 1).

γ. Η ενδοσκόπηση στην οποία προβαίνει ο μαθητής πραγματοποιείται το πρωί (κείμενο 1).

δ. Οι αλλοεθνείς θεωρούν τη δυναμική της  ελληνικής παιδείας υποδεέστερη (κείμενο 2).

ε. Η πόλωση δεν αποτελεί αιτία απώλειας της εθνικής ταυτότητας (κείμενο 2).

Μονάδες 15

Β2. Στη 2η παράγραφο του κειμένου 2 ο συγγραφέας θέλει να (εξηγήσει, να πείσει, να καταγγείλει). Επιλέξτε μία από τις παραπάνω επιλογές και τεκμηριώστε την απάντησή σας με αναφορές σε τρεις (3) διαφορετικούς κειμενικούς δείκτες.

Μονάδες 10

Β3 α.  Τι πετυχαίνει ο αρθρογράφος με τη χρήση των ερωτημάτων στην 2^η  παράγραφο του κειμένου 1 ως προς την οργάνωση του κειμένου και ως προς την αντίδραση του αναγνώστη;

β. Ποιο υφολογικό αποτέλεσμα έχει η παρεμβολή του ευθέος λόγου στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου 1;

Μονάδες 10 (5 +5) 

Θέμα Γ

Γ. Στο Κείμενο 3, να παρουσιάσετε και να ερμηνεύσετε τη συναισθηματική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η ποιητική φωνή,  αξιοποιώντας τρεις (3) διαφορετικούς κειμενικούς δείκτες. Πώς κρίνετε την αντίδρασή του; (150-200λέξεις)

Μονάδες 15

Θέμα Δ

Δ. Με αφόρμηση τα κείμενα αναφοράς [Κείμενο 1 & Κείμενο 2] να συντάξετε ένα κείμενο [350 – 400 λέξεις] που θα αναρτηθεί στο ιστολόγιο του σχολείου σας, με το οποίο θα αποκρίνεστε στα ακόλουθα ερωτήματα:

α. Ποιες είναι οι επιμέρους δυσκολίες που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο/η υποψήφιος/ υποψήφια στον στίβο των πανελλαδικών εξετάσεων;

β. Σε ποιες διενέργειες οφείλει να προβεί, προκειμένου να αποφορτιστεί από αυτές τις συνθήκες;

Μονάδες 30

Για να δείτε τις ενδεικτικές απαντήσεις στις ερωτήσεις του κριτηρίου επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο: 

Παιδεία – Εξετάσεις Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση) – Απαντήσεις 

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις του συναδέλφου Τάσου Τριανταφυλλόπουλου, ο οποίος το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.