Ευτυχία Β Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση)

Είναι η ευτυχία υποχρεωτική;

Αν αναζητήσει κανείς το λήμμα «ευτυχία» («happiness») στη Wikipedia, θα βρει έναν μάλλον συμβατικό ορισμό λίγων γραμμών περί μιας πνευματικής ή συναισθηματικής κατάστασης. Για τη σύνταξη αυτού του ορισμού η σελίδα χρειάστηκε να περάσει από επεξεργασία περίπου 3.300 φορές, ένας αριθμός στον οποίο αντανακλάται μια πραγματικότητα: δεν είναι ποτέ απολύτως σαφές για τι ακριβώς μιλάμε όταν μιλάμε για την ευτυχία. Δεν διαπιστώνω τίποτα καινούργιο· πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια, ο Αριστοτέλης είχε σχολιάσει στα Ηθικά Νικομάχεια ότι, ενώ οι περισσότεροι συμφωνούν πως η ευδαιμονία είναι το πιο σπουδαίο αγαθό, ο καθένας αναφέρεται σ’ αυτήν εννοώντας κάτι διαφορετικό.

Ας πάρουμε για παράδειγμα έναν κάτοικο της Κόστα Ρίκα κι έναν της Φινλανδίας. Όχι τυχαία. Σύμφωνα με δύο διαφορετικούς δείκτες μέτρησης της ευτυχίας, οι πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι στον κόσμο είναι είτε οι Κοσταρικανοί (Happy Planet Index) είτε οι Φινλανδοί (World Happiness Report), δύο λαοί, εν τω μεταξύ, που ακολουθούν ένα εντελώς διαφορετικό μοντέλο ζωής. Πώς εξηγείται αυτό; Αφενός λόγω της διαφορετικής μεθοδολογίας των δύο μετρήσεων, αφετέρου επειδή ο Αριστοτέλης είχε δίκιο: για έναν Κοσταρικανό η ευτυχία είναι κάτι διαφορετικό από ό,τι για έναν Φινλανδό.

Η πιο σύγχρονη τάση σχετικών ερευνών, πάντως, τείνει να προτάσσει ως σημαντικότερη (εν συγκρίσει με τους πιο αντικειμενικούς δείκτες ποιότητας ζωής) την απάντηση του καθενός στην ερώτηση πόσο ευτυχισμένος νιώθει. Άρα, ευτυχισμένος είναι αυτός που νομίζει ότι είναι ευτυχισμένος. Ακόμα κι αν για κάποιον άλλο αυτή η ευτυχία είναι ακατανόητη. Ο Καζαντζάκης έγραφε στον Ζορμπά ότι «η ευτυχία είναι πράγμα απλό και λιτοδίαιτο, ένα ποτήρι κρασί, ένα κάστανο, ένα φτωχικό μαγκαλάκι, η βουή της θάλασσας». Ενδιαφέρεται κανείς;

Υποκειμενική ευτυχία, λοιπόν. Ένας από τους βασικούς όρους της θετικής ψυχολογίας, την οποία, ακόμα και αν δεν την έχετε ακούσει ποτέ, το πιθανότερο είναι να γνωρίζετε τι πρεσβεύει. Με δυο λόγια: αντί να επικεντρωνόμαστε στο πρόβλημα, πρέπει να κοιτάξουμε τα θετικά συναισθήματα, να ψάξουμε αυτό που δίνει αξία στην ύπαρξή μας, να δημιουργήσουμε μια ποιοτική ζωή. Ο στόχος μας είναι η ευτυχία, και όλοι μπορούμε να την αποκτήσουμε.

Το μονοπάτι για την ευτυχία δεν ήταν ποτέ το ίδιο. Άλλαζε μαζί με την κοινωνία. Κάποτε που ο μεταπολεμικός, για παράδειγμα, άνθρωπος είχε ανάγκη από αυτοπεποίθηση και εξωστρέφεια, αυτοί ήταν τομείς στους οποίους έπρεπε να «βελτιωθεί» για να κάνει τη ζωή του καλύτερη. Σε εποχές ευημερίας, ο Πάολο Κοέλιο κατέκτησε τον κόσμο προτείνοντας να εμπιστευτούμε το σύμπαν. Σήμερα, έπειτα από μια παγκόσμια οικονομική κρίση, στα χρόνια της τεχνολογικής εξάρτησης, της ταχύτητας, του μόνιμου άγχους και της υπερανάλυσης, το μονοπάτι έχει αλλάξει και πάλι. Οι οδηγίες πλέον περιλαμβάνουν καταγραφή δεδομένων, μέτρηση βημάτων τη μέρα και σφυγμών κατά τον ύπνο, καταπολέμηση των αρνητικών σκέψεων και επίτευξη μικρών στόχων – η ευτυχία περνάει μέσα από την επιβίωση, την αντοχή, την οργάνωση.

Η ζωή μας αποκτά αξία μέσα από τις αντιθέσεις της και την ευτυχία τη συναντάμε μέσα από τη διαδικασία της ύπαρξης, ο καθένας με τον τρόπο του. Κάποιος τη βρίσκει μέσα του, βελτιώνοντας τον εαυτό του και καλλιεργώντας τα θετικά του συναισθήματα. Άλλος τη βρίσκει στο πορτοφόλι του. Άλλος στον έρωτα, άλλος στα χόμπι του ή στην τέχνη, άλλος στο βραδινό ποτό, άλλος ταξιδεύοντας, άλλος στις αναμνήσεις ή στα όνειρα, στον Θεό, στη γιόγκα, στο ποδόσφαιρο, στις ψευδαισθήσεις. Ίσως όλη αυτή η μανία των τελευταίων ετών και η απαίτηση για περισσότερη ευτυχία να αποτελεί τελικά μια τέτοια διαδικασία, το καβαφικό ταξίδι, έναν τρόπο να προχωράμε, μια μέθοδο του καιρού μας. Ή ίσως, όπως λέει ο Σκωτσέζος μουσικός και καλλιτέχνης Μπιλ Ντράμοντ, «η ζωή είναι πολύ σύντομη για να την ξοδέψουμε αναζητώντας την ευτυχία». Όπως νομίζει ο καθένας…

Άθως Δημουλάς, εφ. Καθημερινή, 08-06-21 (απόσπασμα)

Η κατάκτηση της ευτυχίας σε 7 απλά μαθήματα

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα iefimerida .gr στις 06 –  06 – 2022 και αποτελεί μέρος της συνέντευξης του διάσημου ακαδημαϊκού στο Harvard TalBen-Shahar, στον Σ. Σκολούδη. (διασκευή).

Κύριε TalBen-Shahar, αν είχαμε μόνο πέντε λεπτά μαζί και σας ρωτούσα «πώς μπορώ να είμαι ευτυχισμένος», τι θα μου απαντούσατε;

Εδώ είναι επτά μαθήματα που συγκέντρωσα και είναι σημαντικά για την ευτυχία:

Μάθημα 1: Δώστε στον εαυτό σας την «άδεια» να είναι άνθρωπος. Όταν δεχόμαστε συναισθήματα -όπως ο φόβος, ο φθόνος, η λύπη ή το άγχος- ως κάτι το φυσιολογικό, είναι πιο πιθανό να ξεπεράσουμε αυτές τις καταστάσεις. Η απόρριψη των συναισθημάτων μας, είτε είναι ευχάριστα είτε επώδυνα, οδηγεί σε απογοήτευση και δυστυχία.

Μάθημα 2: Η ευτυχία βρίσκεται στο σημείο τομής μεταξύ της ευχαρίστησης και του νοήματος. Είτε στη δουλειά είτε στο σπίτι, ο στόχος είναι να συμμετέχετε σε δραστηριότητες που είναι προσωπικά σημαντικές και ευχάριστες. Όταν αυτό δεν είναι εφικτό, φροντίστε να έχετε «ενισχυτές» ευτυχίας, στιγμές δηλαδή σε όλη τη διάρκεια της εβδομάδας που σας προσφέρουν ευχαρίστηση και νόημα.

Μάθημα 3: Λάβετε υπόψη ότι η ευτυχία εξαρτάται κυρίως από την κατάσταση του μυαλού μας, όχι από την κατάστασή μας ή την κατάσταση του τραπεζικού μας λογαριασμού. Εκτός από ακραίες περιστάσεις, το επίπεδο ευημερίας μας καθορίζεται από αυτό στο οποίο εστιάζουμε και από την ερμηνεία μας στα εξωτερικά γεγονότα. Για παράδειγμα, εστιάζουμε στο άδειο μέρος του γεμάτου μέρους του ποτηριού; Θεωρούμε τις αποτυχίες ως καταστροφικές ή τις βλέπουμε ως ευκαιρίες μάθησης;

Μάθημα 4: Απλοποιήστε! Είμαστε, γενικά, πολύ απασχολημένοι, προσπαθώντας να στριμώξουμε όλο και περισσότερες δραστηριότητες σε όλο και λιγότερο χρόνο. Η ποσότητα επηρεάζει την ποιότητα και κάνουμε συμβιβασμούς με την ευτυχία μας προσπαθώντας να κάνουμε πάρα πολλά.

Μάθημα 5: Θυμηθείτε τη σύνδεση μυαλού-σώματος. Αυτό που κάνουμε -ή δεν κάνουμε- με το σώμα μας επηρεάζει το μυαλό μας. Η τακτική άσκηση, ο επαρκής ύπνος και οι υγιεινές διατροφικές συνήθειες οδηγούν σε σωματική και ψυχική υγεία.

Μάθημα 6: Εκφράστε ευγνωμοσύνη, όποτε είναι δυνατόν. Πολύ συχνά θεωρούμε τη ζωή μας δεδομένη. Μάθετε να εκτιμάτε και να απολαμβάνετε τα υπέροχα πράγματα στη ζωή, από τους ανθρώπους μέχρι το φαγητό, από τη φύση μέχρι το χαμόγελο.

Μάθημα 7: Δώστε προτεραιότητα στις σχέσεις. Ο νούμερο ένα προγνωστικός παράγοντας της ευτυχίας είναι ο χρόνος που περνάμε με ανθρώπους που νοιαζόμαστε και που νοιάζονται για εμάς. Η πιο σημαντική πηγή ευτυχίας μπορεί να είναι το άτομο που κάθεται δίπλα σας. Εκτιμήστε τους, απολαύστε τον χρόνο που περνάτε μαζί.

iefimerida.gr, 06/06/22, συνέντευξη του ακαδημαϊκού TalBen-Shahar στον Σ. Σκολούδη

Η πολιτεία λαβύρινθος

Ήτανε κάποτε μια πολιτεία λαβύρινθος. Όσοι γεννήθηκαν σ’ αυτήν ποτέ δεν κατάφεραν να βγουν από τα όρια της, ποτέ δεν είδαν άλλες πολιτείες ή χωριά, ποτέ δε γνώρισαν άλλους κόσμους. Όμως, ακόμα και μέσα στην πολιτεία την ίδια ήταν αδύνατο να κυκλοφορήσουν χωρίς να χάσουνε το δρόμο τους, χωρίς να χάσουνε τα σπίτια τους και τους δικούς τους. Όσοι δε θέλανε να πάθουν κάτι τέτοιο μένανε όλη τη ζωή τους μες στο σπίτι ή το πολύ πολύ να έβγαιναν ως το δρόμο οπού βρισκότανε το σπίτι τους. Οι τολμηροί, αυτοί πού ξεμάκραιναν και χάνονταν μες στους ατέλειωτους δαιδάλους, ποτέ δεν κοιμήθηκαν δυο βράδια στο ίδιο κρεβάτι, με την ίδια γυναίκα, ποτέ δε δείπνησαν δυο φορές στο ίδιο τραπέζι, τριγυρισμένοι απ’ τα ίδια παιδιά.

Το τέχνασμα με το μίτο, αν και δοκιμάστηκε σε κάποια ιστορική στιγμή, δεν είχε διόλου επιτυχία, γιατί υπήρχανε τόσοι χαμένοι, πού μπερδευτήκανε οι μίτοι τους και γίνανε ένα τεράστιο κουβάρι που ποτέ δεν ξεμπλέχτηκε. Φαίνεται όμως ότι ή ιδέα εγκαταλείφθηκε και για έναν άλλο λόγο: κανείς δεν ήθελε πραγματικά να επιστρέψει εκεί απ’ οπού ξεκίνησε, γιατί τους πάντες γοήτευε ή περιπέτεια του να ξαναρχίζουν, κάθε μέρα, καινούργια ζωή. Έτσι, αντί να μειώνεται ο αριθμός των τολμηρών χαμένων, αυξανόταν αδιάκοπα, μέχρι πού όλοι οι πολίτες υιοθέτησαν τον ίδιο τρόπο ζωής.

Η πολιτεία αυτή, μόνο μια φορά στην ιστορία της, δέχτηκε επίθεση από κάποιον εχθρικό στρατό, πού την εκπόρθησε με μεγάλη ευκολία, άλλα όταν μπήκε μέσα της, ήταν αδύνατο να ξαναβγεί. “Έμειναν λοιπόν εκεί, οι ξένοι στρατιώτες, κι αφομοιώθηκαν, χωνεύτηκαν κι αυτοί απ’ τα στριφτά του λαβυρίνθου άντερα κι άρχισαν να ζουν αδερφωμένοι με τους παλιούς κατοίκους. Όταν μαθεύτηκε αυτό στον έξω κόσμο, κανείς άλλος στρατός δεν ξανατόλμησε να επιτεθεί στην πόλη, γιατί οι πόλεμοι γίνονται για να κατακτήσεις μέρη κι όχι για να κατακτηθείς από αυτά.

Ζούσε λοιπόν η πόλη εν ειρήνη, εξωτερική και εσωτερική. Και λέω εσωτερική γιατί έτσι που οι άνθρωποι ήταν αναγκασμένοι να κοιμούνται κάθε βράδυ σε άλλο σπίτι, μ’ άλλη γυναίκα κι άλλα παιδιά, ν’ ανοίγουν κάθε πρωί άλλο μαγαζί και να δουλεύουν, ανάλογα με την περίσταση, άλλοτε σαν αφεντικά κι άλλοτε σαν υπάλληλοι, να βρίσκονται τη μια μέρα πλούσιοι και την άλλη ξεβράκωτοι, δεν είχαν πια τίποτα να μοιράσουν, αφού μπορούσαν εναλλάξ ν’ απολαμβάνουν την ευτυχία και να υπομένουν τη δυστυχία. Ακόμα και ή διακυβέρνηση γινόταν με το ίδιο, τυχαίο σύστημα. […]

Ορισμένοι ιστορικοί υποστηρίζουν σήμερα ότι η πόλη χάθηκε τελικά γιατί, αν κι ήταν όλοι ίσοι κι ελεύθεροι μέσα στα όρια της, ποτέ δεν άνθησαν εκεί, λόγω του αποκλεισμού της, οι τέχνες, οι επιστήμες και τα γράμματα. Η εξήγηση αύτη είναι πέρα για πέρα αντιεπιστημονική, γιατί είναι γνωστό, ακόμα και στον τελευταίο ερασιτέχνη ιστορικό, ότι οι τέχνες, οι επιστήμες και τα γράμματα δεν ανθούν όχι εκεί οπού υπάρχει αποκλεισμός, άλλα εκεί οπού υπάρχει, πραγματική ευτυχία. Και, στην πολιτεία εκείνη, υπήρχε πραγματική ευτυχία. Είναι, λοιπόν αδύνατο να αφανίστηκε λόγω πραγματικής ευτυχίας. Όχι, άλλη ήταν η αιτία του αφανισμού της από προσώπου γης. […]

Αργύρης Χιόνης, Η πολιτεία Λαβύρινθος, σελ.17-21, εκδ. Κίχλη, 2020

ΘΕΜΑ Α.

Α. Να συνοψίσετε σε μια παράγραφο 60-70 λέξεων το περιεχόμενο των δύο τελευταίων παραγράφων του Κειμένου 1.

Μονάδες 20

ΘΕΜΑ Β.

Β1. Να γράψετε στο τετράδιό σας δίπλα στον αριθμό της Στήλης Α το γράμμα από τη Στήλη Β που αντιστοιχεί στην ορθή απάντηση με βάση το περιεχόμενο των αντίστοιχων κειμένων (χωρίς αναφορά σε χωρία των κειμένων).

Μονάδες 15

Β2.α) Ποιος είναι ο στόχος του συγγραφέα στη δεύτερη παραγράφου του Κειμένου 1 (μονάδες 2); Πώς ο τρόπος ανάπτυξής της συντελεί στην επίτευξή του (μονάδες 2);

Μονάδες 4

Β2.β. Ποιο πρόσωπο επιλέγει να χρησιμοποιήσει ο αρθρογράφος στο παρακάτω απόσπασμα (μονάδες 2) και γιατί (μονάδες 2); Να το μεταφέρετε στο τρίτο πληθυντικό και να προσδιορίσετε τις αλλαγές στο ύφος (μονάδες 2).

Με δυο λόγια: αντί να επικεντρωνόμαστε στο πρόβλημα, πρέπει να κοιτάξουμε τα θετικά συναισθήματα, να ψάξουμε αυτό που δίνει αξία στην ύπαρξή μας, να δημιουργήσουμε μια ποιοτική ζωή. Ο στόχος μας είναι η ευτυχία, και όλοι μπορούμε να την αποκτήσουμε. 

Μονάδες 6

Β3. Να προσδιορίσετε την επικοινωνιακή λειτουργία των παρακάτω σημείων στίξης στα παρακάτω αποσπάσματα από το Κείμενο 2.

1. Όταν αυτό δεν είναι εφικτό, φροντίστε να έχετε «ενισχυτές» ευτυχίας. (εισαγωγικά)
2. Όταν δεχόμαστε συναισθήματα -όπως ο φόβος, ο φθόνος, η λύπη ή το άγχος- ως κάτι το φυσιολογικό, είναι πιο πιθανό να ξεπεράσουμε αυτές τις καταστάσεις. (διπλή παύλα)
3. Για παράδειγμα, εστιάζουμε στο άδειο μέρος του γεμάτου μέρους του ποτηριού; Θεωρούμε τις αποτυχίες ως καταστροφικές ή τις βλέπουμε ως ευκαιρίες μάθησης; (ερωτηματικό)
4. Απλοποιήστε! (θαυμαστικό)

Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Γ.

Γ. Ποιο είναι το βασικό θέμα του Κειμένου 3 κατά τη γνώμη σας; Να στηρίξετε την απάντησή σας με αναφορά σε τρεις κειμενικούς δείκτες. Ποιά η δική σας αντίληψη για την έννοια της ευτυχίας στην προσωπική σας ζωή; Να απαντήσετε σε ένα κείμενο 150-200 λέξεων.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Δ.

Δ. Αξιοποιώντας τα Κείμενα 1 και 2 που σας δόθηκαν να προετοιμάσετε ομιλία με την οποία θα συμμετέχετε σε ημερίδα του Δήμου σας με θέμα «Πώς θα βρούμε την ευτυχία». Σε αυτήν θα αναφερθείτε στους παράγοντες που υπονομεύουν στην εποχή μας την κατάκτηση της ευτυχίας και στους τρόπους με τους οποίους μπορεί ο άνθρωπος να οδηγηθεί τελικά στην προσωπική ολοκλήρωση και την κατάκτησή της. (350-400 λέξεις).

Μονάδες 30 

Για να δείτε Απαντήσεις στις ερωτήσεις του Κριτηρίου πατήστε στον παρακάτω σύνδεσμο:

Ευτυχία Β Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση) – Απαντήσεις

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις των συναδέλφων Άννα Σιάτρα και Μπικάκης Μιχάλης, οι οποίοι στη συνέχεια το παραχώρησαν στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Τους ευχαριστούμε από καρδιάς και τους ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική τους ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.