Ευθύνη – Υπευθυνότητα Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση) Απαντήσεις

ΘΕΜΑ Α.

Α. Ο δοκιμιογράφος στο κείμενό του παρουσιάζει τις απόψεις του για τον συσχετισμό της απόγνωσης του ανθρώπου με την ευθύνη. Παρόλο που, όπως ισχυρίζεται υπάρχουν στοιχεία που λειτουργούν αποσυνθετικά για τον άνθρωπο και την κοινωνία, αυτός οφείλει να συνεχίσει τον αγώνα του. Σε αυτόν πρέπει να αναλάβει την ευθύνη που του αναλογεί, καθώς είναι σύνηθες για οποιαδήποτε δυσκολία να επιρρίπτει ευθύνες σε εξωγενείς παράγοντες.

ΘΕΜΑ Β.

Β1. α) ΛΑΘΟΣ «η μεγάλη διαφορά ήταν ότι εμείς, μεγαλωμένοι από γονείς που είχαν περάσει πόλεμο, Κατοχή, δεν νοιώθαμε η κοινωνία ή το κράτος να μάς χρωστάει το παραμικρό.»

β) ΣΩΣΤΟ «Έχουμε ίσα-ίσα όλοι μας την υποχρέωση -απέναντι στην ίδια τη ζωή μας- εφόσον δεν περνάμε καλά, να τα βροντάμε κάτω και να αναζητούμε ό,τι μας ταιριάζει περισσότερο. Αναλαμβάνοντας όμως το ρίσκο.»

γ) ΛΑΘΟΣ «Φαίνεται πάντως ότι πολλοί από  τους σημερινούς τριαντάρηδες στην Ελλάδα (και διεθνώς για κάπως διαφορετικούς λόγους) έχουν μία ελάχιστα ρεαλιστική αντίληψη για το τί σημαίνει δουλειά»

δ)   ΛΑΘΟΣ «Και τη συναίσθηση πως είναι αναξιοπρεπές στα τριάντα μας να στηριζόμαστε στην ενίσχυση των μεσηλίκων ή υπερηλίκων γονιών μας.»

ε) ΣΩΣΤΟ «Να αναλαμβάνεις ευχαρίστως την ευθύνη του εαυτού σου. Αυτό είναι το νόημα της ελευθερίας.»

B2. α) Με τη συγκεκριμένη επιλογή ο συγγραφέας κατορθώνει να προσδώσει ακρίβεια στα λεγόμενά του καθώς μας μεταφέρει με λεπτομέρειες τα στοιχεία της ζωής του ομιλητή (“Το χωριό μου και τα γύρω χωριά, το βόρειο συγκρότημα του νησιού γενικά, δεν είχε τότε γυμνάσιο. Πολλά παιδιά αφού τελείωναν το δημοτικό τα έβγαζαν από το σχολείο, τα απασχολούσαν σε αγροτικές ή σε οικιακές -τα κορίτσια- δουλειές. Οι δικοί μου γονείς ήθελαν να συνεχίσω, ήμουν και πολύ καλός μαθητής.). Με αυτόν τον τρόπο ο αναγνώστης κατανοεί με περισσότερη ευκολία τις συνθήκες ζωής τα προηγούμενα χρόνια (Τα σχολεία τότε δούλευαν εξαήμερο. Σάββατο απόγευμα επέστρεφα διά θαλάσσης, με το καϊκάκι, στο χωριό, κράταγα έναν μπόγο με τα ρούχα μου, να μού τα πλύνει η μάνα μου. Δευτέρα ξημερώματα πάλι πίσω). Παράλληλα, ενισχύεται το ενδιαφέρον του αναγνώστη και καθιστά το κείμενο πιο ελκυστικό ενώ προσδίδει προσωπικό τόνο στο κείμενο (Οι χωραΐτες μάς κορόιδευαν εμάς τους χωριάτες, ίσως και να μάς ζήλευαν κατά βάθος που ήμασταν τόσο ανεξάρτητοι από τα δώδεκά μας.).

B2. α)

α) Η χρήση των εισαγωγικών επιτρέπει στον συγγραφέα να μεταφέρει με ακρίβεια τα λόγια του προσδίδοντας ζωντάνια και αμεσότητα στο κείμενο. Ο ρυθμός του κειμένου γίνεται πιο γοργός και διακόπτεται η μονοτονία της παραγράφου ενώ παράλληλα προσδίδεται ένας διαλογικός τόνος στο κείμενο γεγονός που αναζωπυρώνει το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

β) Με τη χρήση της διπλής παύλας ο συγγραφέας κατορθώνει να ενσωματώσει την προσωπική του θέση στο κείμενο. Χωρίς να διακόψει τη συνοχή του κειμένου και τον ειρμό της συλλογιστικής του, με συντομία και ακρίβεια, παραθέτει το προσωπικό του σχόλιο για την κυριαρχία της ηττοπάθειας.

γ) Με την προσθήκη πληροφοριών σε παρενθετική μορφή ο συγγραφέας κατορθώνει να αυξήσει την αξιοπιστία και το κύρος των λεγομένων του καθώς παραθέτει πρόσθετες πληροφορίες για το υπό εξέταση ζήτημα.

δ) Με τη χρήση άνω κάτω τελείας επιτυγχάνεται ο στόχος του συγγραφέα να αποσαφηνίσει την σκέψη του και να καταστήσει ξεκάθαρο στον αναγνώστη ποιες είναι οι επιλογές του μπροστά στις προκλήσεις των καιρών.

B3. α) Στην συγκεκριμένη παράγραφο ο ομιλητής χρησιμοποιεί πρώτο πληθυντικό πρόσωπο καθώς επιδιώκει να δημιουργήσει κλίμα οικειότητας με τον αναγνώστη. Η συγκεκριμένη επιλογή προσδίδει παραστατικότητα στην αφήγηση καθώς δημιουργείται στον αναγνώστη η αίσθηση ότι τα γεγονότα διαδραματίζονται μπροστά στου. Παράλληλα, με τη χρήση του α’ πληθυντικού ο ομιλητής παρουσιάζει την προσωπική του εμπειρία ως δείγμα μιας γενικευμένης στάσης ζωής της προηγούμενης γενιάς προσδίδοντας με αυτόν τον τρόπο καθολικότητα στο λόγο του.

B3. β) Με την παρουσία της πρότασης εξάρτησης «ο ηλικιωμένος συνομιλητής μου δήλωσε» μειώνεται η προσωπική νότα της αφήγησης καθώς ο συγγραφέας λειτουργεί ως αναμεταδότης των αρχικών πληροφοριών. Με αυτόν τον τρόπο οι προβαλλόμενες απόψεις -αν και αναμεταδίδονται με ακρίβεια- δεν προβάλλονται ως θέσφατα καθώς ο συγγραφέας δείχνει να αποστασιοποιείται από τα λεγόμενα του ομιλητή. Η επιλογή του πλαγίου λόγου τονίζει την ταυτότητα του ηλικιωμένου ως φορέα των αρχικών πληροφοριών.

ΘΕΜΑ Γ.

Γ. Στο δοθέν ποίημα του Τσαρλς Μπουκόφσκι το ποιητικό υποκείμενο αναφέρεται στην αξία της ζωής και της προσωπικής ευθύνης για αυτήν. Αυτό αναδεικνύεται κιόλας από τον τίτλο του ποιήματος «Είναι η ζωή σου» που αποδίδει με σαφήνεια το κεντρικό θέμα, καθώς εστιάζει στη σημασία της ζωής και της αυτοδιάθεσης. Ο τίτλος προτρέπει τον αναγνώστη να σκεφτεί πώς να αντιμετωπίζει τη ζωή του και πώς μπορεί να αποφασίσει να τη διαμορφώσει καλύτερα έχοντας ελεύθερη βούληση. Δείχνει την προσωπική ευθύνη που καλούμαστε να αναλάβουμε για τη ζωή που ζούμε. Το ποιητικό υποκείμενο παρακινεί τον αναγνώστη μέσω της χρήσης της υποτακτικής έγκλισης (Να παραφυλάς- να ξεφύγεις) να μην επιτρέπει σε κανέναν να τον ελέγξει ή να τον υποτάξει. Επισημαίνει ότι υπάρχουν τρόποι να αποφύγουμε την υποταγή και να βρούμε το «φως» στη ζωή μας. Η αντίθεση μεταξύ της ζωής και του θανάτου, καθώς και η αντίθεση μεταξύ του σκοταδιού και του φωτός, δημιουργούν συναισθηματική φόρτιση και ενισχύουν τη δυναμική του θέματος. Το φως χρησιμοποιείται συμβολικά για να αναδείξει την ελπίδα, τη δυνατότητα που όλοι έχουμε να ρυθμίσουμε τις ζωές μας όπως επιθυμούμε. Στο ποίημα εκτιμάται η ζωή και καλείται ο αναγνώστης με πίστη στον εαυτό του να την ζήσει και να πετύχει σε αυτήν.

ΘΕΜΑ Δ.

Επικοινωνιακό πλαίσιο: ομιλία

Προσφώνηση: Αγαπητό ακροατήριο

Πρόλογος: αφορμή- ιδιότητα- θέμα

Αποφώνηση: Ευχαριστώ που με ακούσατε

Πρώτο ερώτημα: αξία της ατομικής ευθύνης σε διάφορους τομείς της ζωής:

Επιχειρήματα κειμένων αναφοράς:

Κείμενο 1: «Να αναλαμβάνεις ευχαρίστως την ευθύνη του εαυτού σου. Αυτό είναι το νόημα της ελευθερίας.»

Η ανάληψη της ατομικής ευθύνης συμβάλλει στην ενίσχυση της προσωπικής ελευθερίας, καθώς  προϋποθέτει ότι έχουμε τη δυνατότητα να επιλέξουμε τις πράξεις μας και να δεχτούμε τις συνέπειές τους. ατομική ευθύνη και προσωπική ελευθερία αναδεικνύουν τη σημασία της αυτονομίας του ατόμου και της δυνατότητας του να διαμορφώνει τη ζωή του με βάση τις δικές του επιλογές και προτεραιότητες.

Κείμενο 2: «Όποιος πιστεύει στο καλό, το βοηθάει να νικήσει.»

Όταν το άτομο αναλαμβάνει την ευθύνη για τις ενέργειές του και τις συνέπειές τους, τότε βοηθά στο κοινό καλό προσπαθώντας να συμβάλει στην εξασφάλιση της κοινωνικής ισορροπίας και ευημερίας.

Πρόσθετα επιχειρήματα:

Προσωπικό επίπεδο: η ατομική ευθύνη αφορά την ικανότητα του ατόμου να αναλαμβάνει την ευθύνη για τις πράξεις και τις επιλογές του και να αναζητά τον έλεγχο της ζωής του. Η ατομική ευθύνη μπορεί να οδηγήσει στην άσκηση της αυτοκριτικής και την επίτευξη μεγαλύτερης αυτοπεποίθησης, ανεξαρτησίας και ευημερίας στην προσωπική ζωή.

Επαγγελματικό επίπεδο: η ατομική ευθύνη στον επαγγελματικό τομέα μπορεί να οδηγήσει στην επίτευξη μεγαλύτερης αποδοτικότητας, αυξημένης παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας στην αγορά εργασίας, καθώς το άτομο αναλαμβάνοντας τις ευθύνες των πράξεων του στον τομέα του προσπαθεί να βελτιώνεται συνεχώς. Από την άλλη, η ανάληψη ατομικής ευθύνης στην επιχειρηματικότητα επιτρέπει στις επιχειρήσεις να διατηρούν την εμπιστοσύνη του κοινού και να ενισχύουν την ανταγωνιστικότητά τους.

Πολιτικό επίπεδο: η ανάληψη ατομικής ευθύνης στον τομέα της πολιτικής ενισχύει τη δημοκρατία και τη συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Οι πολίτες μέσω της ψήφου τους αναλαμβάνουν την ευθύνη για την έμμεση συμμετοχή τους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

Δεύτερο ερώτημα: πώς μπορούν οι θεσμοί να συμβάλουν στην καλλιέργεια της ατομικής ευθύνης;

Θεσμός οικογένειας: είναι σημαντικό οι γονείς, καθώς αποτελούν πρότυπο για τα παιδιά τους, να δείχνουν την ατομική ευθύνη στην καθημερινή ζωή τους. Για παράδειγμα, μπορούν, να είναι προσηλωμένοι στους στόχους τους και να δείχνουν αυτοσυγκέντρωση και συνέπεια στην εργασία τους. Παράλληλα, η επικοινωνία μεταξύ των μελών της οικογένειας είναι σημαντική για την ανάπτυξη της ατομικής ευθύνης. Τα μέλη της οικογένειας μπορούν να συζητούν συχνά για τους στόχους τους, τις ευθύνες τους και τα καθήκοντά τους και να ανταλλάσσουν ιδέες και συμβουλές. Επίσης, μπορούν να συμφωνούν σε κοινούς στόχους και να συνεργάζονται για να τους πετύχουν.

Θεσμός της εκπαίδευσης: η εκπαίδευση διδάσκει την αξία της ευθύνης και τον ρόλο που διαδραματίζει στην καθημερινή ζωή του ατόμου. Οι μαθητές μαθαίνουν να αναλαμβάνουν την ευθύνη των πράξεών τους και να αντιλαμβάνονται τις συνέπειες των ενεργειών τους, υπακούοντας ή όχι στους κανόνες και τις οδηγίες του σχολικού τους περιβάλλοντος.

Θεσμός δημοκρατίας:   στη δημοκρατία οι πολίτες έχουν το δικαίωμα και την υποχρέωση να συμμετέχουν ενεργά στη λήψη αποφάσεων και στη διαμόρφωση της κοινωνίας τους. Αυτό τους βοηθάει να αναλαμβάνουν την ατομική τους ευθύνη για τις επιλογές τους και να διαμορφώνουν το μέλλον τους.

Για να μεταφερθείτε στο Κριτήριο Αξιολόγησης επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο: 

Ευθύνη – Υπευθυνότητα Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση)

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Έκθεσης & Λογοτεχνίας στην Γ’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις των συναδέλφων Άννα Σιάτρα και Μπικάκης Μιχάλης, οι οποίοι στη συνέχεια το παραχώρησαν στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Τους ευχαριστούμε από καρδιάς και τους ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική τους ζωή.

Για να μεταφερθείτε σε κάποια από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  για την Έκφραση Έκθεση απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.