Επιτάφιος Ρίτσος (απόσπασμα) Κριτήριο Αξιολόγησης (Τράπεζα Θεμάτων)

Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Επιτάφιος Ρίτσος (απόσπασμα)

Κριτήριο Αξιολόγησης (Τράπεζα Θεμάτων)

Ο Γιάννης Ρίτσος εμπνεύστηκε το ποίημα συγκινημένος από τον θρήνο μιας μάνας που έχασε το παιδί της την Πρωτομαγιά του 1936 σε διαδήλωση στη Θεσσαλονίκη.

Ήσουν καλός κι ήσουν γλυκός, κι είχες τις χάρες όλες,
όλα τα χάδια του αγεριού, του κήπου όλες τις βιόλες.

Το πόδι ελαφροπάτητο σαν τρυφερούλι ελάφι,
πάταγε το κατώφλι μας κι έλαμπε σα χρυσάφι.

Πώς θα γυρίσω μοναχή στο ερμαδιακό1 καλύβι; 5
Έπεσε η νύχτα στην αυγή και το στρατί μου κρύβει.

Ωχ, δεν ακούστηκε ποτές και δεν μπορεί να γίνει
να καίγουνται τα χείλια μου και να ‘μαι μπρος στην κρήνη,

να ’μαι κοντά σου, αγόρι μου, και να σε κράζω, οϊμένα,
και συ μήτε να νοιάζεσαι για τη φτωχούλα εμένα. 10

Κανείς μη ’γγίξει απάνω του, παιδί μου είναι δικό μου.
Σιωπή∙ σιωπή∙ κουράστηκε, κοιμάται το μωρό μου.

Ποιος μου το πήρε; Ποιος μπορεί να μου το πάρει εμένα;
Άσπρισαν τα χειλάκια του, τα μάτια του κλεισμένα.

Δώστε μου, αϊτοί, νύχια, φτερά για ναν τους κυνηγήσω 15
και την καρδιά τους, μύγδαλο, ναν τήνε ροκανίσω.

Γιάννης Ρίτσος, Επιτάφιος. Αθήνα: Κέδρος 1979.

ΘΕΜΑ 1

ΘΕΜΑ 1α

Σε κάθε μία από τις ακόλουθες διαπιστώσεις να δώσετε τον χαρακτηρισμό «Σω­στό» ή «Λάθος», ανάλογα με το αν αποδίδουν σωστά το νόημα του κειμένου. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο.

α) Στους τέσσερις πρώτους στίχους η μητέρα επαινεί τα χαρίσματα του γιου της.
β) Η μητέρα δε θρηνεί μόνο την απώλεια του παιδιού της αλλά και τη δική της μοναξιά.
γ) Από τον τρόπο αντίδρασής της φαίνεται η δυσκολία της μητέρας να αποδεχτεί το θάνατο του παιδιού.
δ) Η μητέρα γνωρίζει την ταυτότητα εκείνου που σκότωσε το παιδί της.
ε) Η μητέρα δηλώνει την πρόθεσή της να εκδικηθεί το θάνατο του παιδιού της.

10 μονάδες

ΘΕΜΑ 1β

Η μητέρα χρησιμοποιεί το β΄πρόσωπο απευθυνόμενη στο νεκρό παιδί της. Πώς εξηγείται αυτή η επιλογή του ποιητή, αφού ο δέκτης δεν μπορεί να απαντήσει; Τι εξυπηρετεί η επίφαση διαλόγου; Να απαντήσετε με 40-50 λέξεις.

20 μονάδες

Εναλλακτικά

Κεντρικός χαρακτήρας του ποιήματος είναι η μητέρα που θρηνεί. Πώς περιγράφονται οι συναισθηματικές μεταπτώσεις της και τι μαρτυρούν για την ίδια; (40-50 λέξεις)

ΘΕΜΑ 2

ΘΕΜΑ 2α

Στο ποίημα παρατηρείται εναλλαγή των ρηματικών εγκλίσεων. Αφού εντοπίσετε και καταγράψετε συγκεκριμένα παραδείγματα, εξηγείστε σε τι αποσκοπεί – κατά τη γνώμη σας – αυτή η ποιητική επιλογή και πώς επηρεάζει το ύφος του ποιήματος.

20 μονάδες

Εναλλακτικά

Στο ποίημα χρησιμοποιούνται υποκοριστικά ονομάτων, ουσιαστικών και επιθέτων. Για ποιον λόγο πιστεύετε ότι ο ποιητής κάνει αυτή τη γλωσσική επιλογή;

ΘΕΜΑ 2β

Να εντοπίσετε τρεις (3) αντιθέσεις και να παρουσιάσετε τη νοηματική και συναισθηματική τους λειτουργία.

10 μονάδες

ΘΕΜΑ 3

Ερμηνεία και παραγωγή λόγου

Έχει παρατηρηθεί από κριτικούς αναγνώστες ότι το τελευταίο δίστιχο του ποιήματος συνδέεται με τα πρώτα τρία δίστιχα. Να διατυπώσετε την άποψή σας για το θέμα αυτό, χρησιμοποιώντας και υποστηρικτικά στοιχεία από όλο το κείμενο.

40 μονάδες

Εναλλακτικά

Κατά τη διάρκεια της διαδήλωσης στη Θεσσαλονίκη την Πρωτομαγιά του 1936 γίνεστε μάρτυρας των συγκρούσεων που οδηγούν στον θάνατο ενός νέου. Με την ιδιότητα του δημοσιογράφου καταγράφετε την σκηνή κατά την οποία η χαροκαμένη μάνα αντικρίζοντας τον νεκρό γιο της θρηνεί.

Για να μεταφερθείτε στο αντίστοιχο μη λογοτεχνικό κείμενο επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:

Διάλογος Κριτήριο Αξιολόγησης (Τράπεζα Θεμάτων)

Για να δείτε τις απαντήσεις επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:

Επιτάφιος Ρίτσος (απόσπασμα) (Τράπεζα Θεμάτων)–Απαντήσεις

Το κριτήριο που μόλις διαβάσατε αποτελεί ευγενική προσφορά Εκδόσεων Χατζηθωμά  με αφορμή την ανάρτηση της  Τράπεζας Θεμάτων για τη Α Λυκείου και στόχο έχει να προσφέρει μια ποιοτική πρόταση για την μορφή που μπορούν να έχουν τα κριτήρια αξιολόγησης που στηρίζονται στα θέματα που προέρχονται από αυτή.

Για να μεταβείτε σε κάποια άλλη από τις σελίδες στις οποίες πραγματοποιείται αναλυτική παρουσίαση επιμέρους στοιχείων Θεωρίας  ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α’  Λυκείου, επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα:

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την εκπαίδευση ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.