Η Γλώσσα και η Αξία της Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση)-Απαντήσεις

ΘΕΜΑ Α

Α1. Η αρθρογράφος στο κείμενό της αναφέρεται στον απαράμιλλο και μοναδικό χαρακτήρα της ελληνικής γλώσσας. Ισχυρίζεται ότι είναι μοναδική, γιατί εξελίχθηκε μέσα σε ένα περιβάλλον ελευθερίας και δημοκρατίας. Προσθέτει ότι η μοναδικότητά της έγκειται στο γεγονός ότι η ελληνική είναι η γλώσσα στην οποία τα φωνήματα και τα νοήματα των λέξεων ταυτίζονται αρκετά. Η αρθρογράφος καταλήγει η ελληνική είναι ασύγκριτη ως γλώσσα, γιατί αγαπά τον άνθρωπο και τον οδηγεί στην ηθική και πνευματική του ολοκλήρωση.

Α2. Δομικά μέρη παραγράφου:

Θεματική πρόταση: «Τιμώντας την ελληνική γλώσσα, τιμάμε και τους πολιτιστικούς θησαυρούς που δημιούργησε.»

Λεπτομέρειες- σχόλια: «Και αυτό γιατί η γλώσσα …αποτυπώνονταν στη γλώσσα του.»

Κατακλείδα: δεν υπάρχει

Τρόπος ανάπτυξης παραγράφου: αιτιολόγηση. Η παράγραφος αναπτύσσεται με τη μέθοδο της αιτιολόγησης. Στη θεματική πρόταση η αρθρογράφος διατυπώνει τη θέση της πως τιμώντας κανείς την ελληνική γλώσσα τιμά τους πολιτιστικούς θησαυρούς που δημιούργησε και στις λεπτομέρειες αιτιολογεί τη θέση αυτή αναφερόμενη στο γεγονός ότι η γλώσσα αυτή γεννήθηκε και διαμορφώθηκε στον ίδιο χώρο που γέννησε ένα μοναδικό φαινόμενο για τον πολιτισμό: την ανθρωποκεντρική πολιτεία.  Λέξεις- κλειδιά: γιατί.

Α3. α) παροτρύνει= ωθεί, σπρώχνει, αποτυπώνεται= φαίνεται, παρουσιάζεται, αφυπνίσει= ξυπνήσει, κινητοποιήσει, καταστεί= γίνει, κερδοσκοπίας= κέρδους.

β) Η ελληνική γλώσσα είναι μία μήτρα νοημάτων

η γλώσσα αυτή γεννήθηκε

Ο ελληνικός κόσμος εξελισσόμενος προς την ελευθερία και τη δημοκρατία βάθαινε και πλάταινε

Η χρήση της ποιητικής λειτουργίας της γλώσσας από την αρθρογράφο σε διάφορα σημεία του κειμένου έχει ως στόχο την πρόκληση συναισθημάτων του δέκτη και την αισθητική συγκίνηση.

γ) Με τη χρήση του α΄ πληθυντικού προσώπου στο τέλος του κειμένου η αρθρογράφος επιδιώκει να εντάξει και τον αναγνώστη στο θέμα που θέτει. Το θέμα που θίγεται αποκτά καθολικότητα. Η ελληνική γλώσσα έχει να μας διδάξει πολλά σήμερα. Η επικοινωνία με τον δέκτη γίνεται πιο άμεση και ζωντανή.

ΘΕΜΑ Β

Κειμενικό είδος: άρθρο

Τίτλος: Η σημασία της γλώσσας

Ενδεικτικός πρόλογος

Αν κάποιος αμφιβάλλει για την αξία της γλώσσας στη ζωή του, μπορεί να σκεφτεί για λίγο πόσο περιορισμένος θα ήταν χωρίς τη γλώσσα. Οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη γλώσσα. Επιπλέον, οι άνθρωποι σήμερα γνωρίζουν πολλά περισσότερα από τους ανθρώπους των προηγούμενων γενεών. Αυτό διότι μέσω της γλώσσας η γνώση μεταβιβάστηκε από γενιά σε γενιά. Επομένως, η αξία της είναι απαράμιλλη και το να γνωρίζει κανείς σωστά τη γλώσσα του, καλλιεργώντας την με κάθε ευκαιρία, είναι απαραίτητο. (M.W. Eysenck, Βασικές αρχές γνωστικής ψυχολογίας, σελ.309, εκδ. Gutenberg, Αθήνα 2010)

Κύριο μέρος

Ερώτημα α: ποια είναι η αξία της ελληνικής γλώσσας

Αποτελεί το βασικό μέσο επικοινωνίας:

• παρέχει τη δυνατότητα στον άνθρωπο να εξωτερικεύει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του.
• Επιτρέπει στον άνθρωπο μέσω των επιχειρημάτων του να πείσει τον συνομιλητή του επηρεάζοντας τις αποφάσεις του.
• Βοηθά στην ανάπτυξη της κοινωνικότητας και τη σύναψη διαπροσωπικών σχέσεων.

Συντελεί στην πνευματική ολοκλήρωση του ανθρώπου:

• Οξύνει την κρίση του ατόμου, καθώς συνιστά μια βαθιά πνευματική λειτουργία.
• Βοηθά στην εμβάθυνση στη γνώση. Ο άνθρωπος μπορεί ευκολότερα να συλλάβει υψηλά νοήματα και να επιχειρηματολογεί με αποτελεσματικό τρόπο.
• Αναβαθμίζει το μορφωτικό επίπεδο.

Αξιοποίηση ιδεών του κειμένου αναφοράς:

• Η σπουδαιότητα της ελληνικής γλώσσας αναδεικνύεται από το γεγονός ότι τα φωνήματα (σημαίνοντα) και τα νοήματα (σημαινόμενα) των λέξεων ταυτίζονται στο μέγιστο βαθμό, κάτι που δεν συμβαίνει σε άλλες γλώσσες.
• Η ελληνική γλώσσα είναι μια γλώσσα που ενεργοποιεί τη φαντασία.
• Η παρακαταθήκη της ελληνικής γλώσσας προτείνει μια κοινωνία σεβασμού προς τον συνάνθρωπο, δικαιοσύνης, ηθικής και πνευματικής ολοκλήρωσης.

Ερώτημα β: προτάσεις για τη γλωσσική καλλιέργεια των νέων από το σχολείο:

• Αύξηση των ωρών διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία.
• Εκσυγχρονισμός των μεθόδων διδασκαλίας (χρήση τεχνολογίας κ.ά.), ώστε το μάθημα να γίνει πιο ελκυστικό.
• Άσκηση των μαθητών σε διάφορες μορφές επικοινωνίας (γραπτός- προφορικός λόγος).
• Έμφαση στον διάλογο κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας και αποφυγή του μονολόγου του διδάσκοντος.
• Ο τρόπος της γλωσσικής καλλιέργειας οφείλει να είναι ενεργητικός και όχι να στηρίζεται στην αποστήθιση.

ΘΕΜΑ Γ

Γ1. Ο τίτλος του ποιήματος είναι μεταφορικός. Το μαχαίρι συμβολίζει τη γλώσσα, το σύνολο της ομιλίας, της ανθρώπινης επικοινωνίας. Σύμφωνα με το ποίημα, κάθε λέξη που διαλέγει ο άνθρωπος πρέπει να είναι μελετημένη, ακριβής και όπως το μαχαίρι «ακονισμένη». Το μαχαίρι πρέπει να ακονιστεί σωστά, όπως και ο άνθρωπος οφείλει να είναι προσεκτικός στη χρήση του λόγου του.

Γ2. Το ρηματικό πρόσωπο που κυριαρχεί στο ποίημα είναι το β΄ ενικό («όσο δουλεύεις», «πρόσεχε μην παρασυρθείς», «μη ξιπαστείς»). Το β΄ ενικό προσδίδει έναν τόνο οικειότητας στον λόγο. Στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι ένα είδος εσωτερικού μονολόγου. Ο ποιητής απευθύνεται ουσιαστικά στον εαυτό του. Οφείλει να είναι προσεκτικός, να μη παρασυρθεί, ώστε να διαμορφώσει ένα εργαλείο που θα επιτελεί τον σκοπό του.

ΘΕΜΑ Δ

Δ1. Βασικό θέμα του ποιήματος είναι η βαρύτητα και η αξία που αποκτούν οι λέξεις όσο κανείς ασκείται στον λόγο. Ο ποιητής με ύφος απλό και λιτό διατυπώνει ξεκάθαρα αυτό που σκέφτεται. Οι λέξεις αποτελούν το υλικό για τον ποιητή μέσα από το οποίο δημιουργεί την ποίησή του, ακριβώς όπως το μαχαίρι που φτιάχνεται από ατσάλι. Με τη χρήση αυτής της παρομοίωσης (Όπως αργεί τ’ ατσάλι να γίνει κοφτερό και χρήσιμο μαχαίρι… έτσι αργούν κ’ οι λέξεις ν’ ακονιστούν σε λόγο) αναδεικνύεται ο ύψιστος στόχος του ποιητή να δημιουργήσει κάτι ωφέλιμο, ένα ποίημα μέσα από ακατέργαστες λέξεις. Μάλιστα, με το β΄ ενικό πρόσωπο (πρόσεχε μη παρασυρθείς, μη ξιπαστείς…) και τον εσωτερικό μονόλογο ο ποιητής κάνει αυστηρές υποδείξεις στον εαυτό του να μη παρασυρθεί από καμία «λάμψη». Πρέπει να παραμείνει συγκεντρωμένος στον στόχο του. Ίσως, όμως, παρά την επιθυμία του, να παρασύρεται τελικά από την «αλληλουχία των σπινθήρων» για να εκπληρώσει τον ύψιστο σκοπό του ως ποιητής.

Για να μεταφερθείτε στο Κριτήριο Αξιολόγησης επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο: 

Η Γλώσσα και η Αξία της Κριτήριο Αξιολόγησης (Ενιαία Εξέταση)

Για να μεταβείτε σε Στοιχεία Θεωρίας  της Νεοελληνικής Γλώσσας Α’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο στοιχείο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Α’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.