
Γλώσσα Κριτήριο Αξιολόγησης
Για να μεταφερθείτε σε κάποια άλλη ενότητα των Νέων Ελληνικών της Α’ Λυκείου επιλέξτε την αντίστοιχη σελίδα από το παρακάτω μενού:
Γλώσσα Κριτήριο Αξιολόγησης Α Λυκείου
Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ
Κάθε νέος άνθρωπος που δεν είναι εντελώς αποβλακωμένος καταλαβαίνει σήµερα πολύ καλά, και μάλιστα χωρίς να είναι ανάγκη να του το εξηγήσει κανείς, ότι γλώσσα του μέλλοντος, σ` όλα τα είδη του λόγου και σ` όλους τους κλάδους της ελληνικής ζωής, δεν μπορεί να είναι άλλη από την κοινή νεοελληνική, αυτήν που συνηθίσαμε να ονομάζουμε δημοτική. Τούτο είναι µια λύση μοιραία, είναι κάτι που, είτε σας αρέσει είτε όχι, δεν υπάρχει κανένας τρόπος να µη γίνει έτσι και να γίνει αλλιώς. Είναι σαν το ρεύμα ενός ποταμού που, ο κόσμος να χαλάσει, είναι των αδυνάτων αδύνατο να πάει πίσω, αλλά θα πηγαίνει πάντα εμπρός, όσα εμπόδια κι αν συναντήσει. Όταν λοιπόν µια λύση είναι μοιραία, κάθε προσπάθεια που γίνεται, για να την αποφύγουμε ή για να την περιορίσουμε ή για να την καθυστερήσουμε δεν είναι άλλο τίποτα παρά χαμένος χρόνος για τα άτομα και για το έθνος. Χαµένα θα είναι αύριο και τα έργα της επιστήµης που γράφονται ακόμα στην καθαρεύουσα. Ξέρουµε, βέβαια, πόσο δύσκολο είναι να αλλάξει µια κοινωνία τόσο πολύχρονες συνήθειες και να δεχτεί να διαβάζει στα κύρια άρθρα των εφηµερίδων, στα υπουργικά έγγραφα και στα συµβόλαια, «Αθήνα» αντί «Αθήναι» και «Ελλάδα» αντί «Ελλάς», καθώς ξέρουµε πως αυτό για πάρα πολλούς καλόπιστους ανθρώπους θα είναι σα να τους βάζεις να καταπιούν έναν κροκόδειλο, αλλά µια µέρα θα πρέπει να τον καταπιούν οπωσδήποτε, γιατί δεν είναι δίκαιο το έθνος µας να χάνει τον καιρό του σε µια εποχή που όλα τα έθνη βιάζονται. Όσο νωρίτερα το πάρουν όλοι απόφαση πως η νέα κοινή θα επικρατήσει παντού, τόσο το καλύτερο.
Βάση της γραφτής µας γλώσσας είναι η δηµοτική όπως διαµορφώθηκε τα τελευταία εκατό χρόνια στις µεγαλύτερες πολιτείες, στην Αθήνα, την Πόλη, τη Σµύρνη, τη Θεσσαλονίκη, από το ανακάτωµα στοιχείων που ερχόντανε από τις επαρχίες όλου του Ελληνισµού. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, η ιστορία επιτάχυνε αυτή τη γλωσσική συγχώνευση, δηµιουργώντας ξαφνικά µια καινούργια πρωτεύουσα κι έναν καινούργιο αθηναϊκό λαό, που είναι µια µεγάλη σύνθεση όλων των αποχρώσεων του έθνους, από τα Εφτάνησα ίσαµε τον Πόντο και τον Καύκασο. Η καθαρεύουσα, βέβαια, επηρέασε τη διαµόρφωση της νέας κοινής, γιατί ήταν κι αυτή µια πραγµατικότητα. Εκατό χρόνια εντατικής προσπάθειας του Κράτους, της Εκκλησίας, του σχολείου, της κοινωνίας, της δηµοσιογραφίας, δεν ήταν δυνατό να περάσουν από πάνω µας χωρίς ν` αφήσουν κανένα ίχνος. Όποιος απαιτεί να καταργήσουµε σύρριζα κάθε επίδραση της καθαρεύουσας είναι σα να γυρεύει να σβήσουµε ένα κεφάλαιο της ιστορίας, που είναι, νοµίζω, µάταιος κόπος. Το ίδιο κι η Τουρκοκρατία δεν σβήνεται από την ιστορία µας· δεν είναι λοιπόν ντροπή να κρατήσουµε και µερικά τούρκικα, που είναι, άλλωστε, πολύ ζουµερά και διασκεδαστικά και πολύτιµα για όποιον ξέρει να εκτιµά την αξία των λέξεων. Από την άλλη µεριά, είναι αναπόφευκτο κι οι πιο προοδευµένες ξένες γλώσσες να έχουν κάποια επίδραση στη γλώσσα µας, στο λεξιλόγιο κυρίως, αλλά κάποτε και στην κατασκευή της φράσης, όπως κι η νέα ελληνική επηρέασε κι ίσως να επηρεάζει ακόµα τις λιγότερο προοδευµένες γλώσσες των βαλκανικών εθνών. Ώστε ούτε τους ξενισµούς µπορούµε να καταδικάσουµε απόλυτα, γιατί κι αυτό θα ήταν αντίθετο στη φύση των πραγµάτων. Πρέπει µονάχα να είµαστε προσεκτικοί στην πολιτογράφησή τους και να µη γίνει το “µπάτε σκύλοι αλέστε”. Χρειάζεται εδώ κάποιο αισθητικό κριτήριο, γιατί πολλοί ξενισµοί είναι άσκηµοι και δεν πρέπει να περάσουν, όπως λ.χ. αυτό το αισχρό λεξίδιο πλαζ, που θέλει να αντικαταστήσει τις ωραίες και υποβλητικές ελληνικές λέξεις αµµουδιά, ακρογιαλιά, περιγιάλι, παραλία, ή τα ταμπλώ, ρουζ, πολισμάνος και άλλες τέτοιες µποσικιές, που ένας δόκιμος λογοτέχνης δεν επιτρέπεται να τις χρησιμοποιεί. Όσο για τη γραµµατική της νέας κοινής, µπορούµε να πούµε ότι είναι κατά τα τρία τέταρτα αποκρυσταλλωµένη, ίσως και περισσότερο. Η φυσική τάση της γλώσσας µας είναι προς την οµοιοµορφία, τη συµπύκνωση, την απλότητα. Δεν πρέπει, ωστόσο, να νοµίζουµε ότι θα επιτύχουµε ποτέ µια γλωσσική οµαλότητα αλύγιστη και οριστική, που θα ήταν κάτι βιασµένο και άνοστο, αλλά πρέπει, ίσια – ίσια, να παραδεχτούµε ένα ελάχιστο ποσοστό ανωµαλίας και αρρυθµίας, που είναι κι αυτό µια ανάγκη της ζωής. Οι αληθινοί συγγραφείς, οι καλοί τεχνίτες, θα κανονίσουν αυτά τα πράµατα µε το ένστικτό τους και την ευσυνειδησία τους.
Γ. Θεοτοκάς, «Η γλώσσα µας»: Πνευµατική πορεία, 269-271
Παρατηρήσεις
Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το απόσπασμα του Γιώργου Θεοτοκά (100-120 λέξεις).
Β1. Σύμφωνα με το παραπάνω κείμενο, να σημειώσετε «Σωστό» ή «Λάθος» στις προτάσεις που ακολουθούν.
- Στη νεότερη Ελλάδα υπήρξε μια γλωσσική διαμάχη ανάμεσα στην καθαρεύουσα και τη δημοτική για το ποια μορφή θα επικρατήσει.
- Είναι σκόπιμο να καταργήσουμε κάθε επίδραση της καθαρεύουσας, προκειμένου να αφήσουμε τη δημοτική να αναπτυχθεί με τις δικές της δυνάμεις.
- Η καθαρεύουσα δεν επηρέασε τη διαμόρφωση της κοινής γλώσσας.
- Τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς στους Τούρκους επιβάλλουν το σβήσιμο κάθε ίχνους τουρκικής λέξης.
Β2. Ποιες επιδράσεις δέχτηκε κατά το συγγραφέα η δημοτική γλώσσα;
Β3. Να αντιστοιχίσετε τις παρακάτω λέξεις µε τη σημασία τους: γλωσσαμύντωρ, γλωσσολογία, γλωσσαλγία, γλωσσοπλαστία, γλωσσομάθεια, γλωσσογραφία.
- Η επιστήμη που μελετά τη γλώσσα και την εξέλιξή της.
- Η γνώση ξένων γλωσσών.
- Η ακατάσχετη φλυαρία.
- Ο οπαδός της καθαρεύουσας.
- Η συλλογή και ερμηνεία απαρχαιωμένων ή ιδιωματικών λέξεων.
- Η δημιουργία νέων λέξεων και λεκτικών τύπων.
Β4. Να συμπληρώσετε τα κενά του παρακάτω κειμένου µε τις ακόλουθες λέξεις και φράσεις: γλωσσική συγχώνευση, διαμόρφωση, επίδραση, ξενισμός.
Η ελληνική γλώσσα, στη σαράντα αιώνων ιστορία της, δέχτηκε πολλές…………………., ποτέ όμως δεν έχασε, έστω και στο ελάχιστο, την αυθεντικότητά της. Η αστικοποίηση της ζωής, οι ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν στον ελλαδικό χώρο κυρίως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, οδήγησαν στη……………………………. των διαφόρων ιδιωμάτων, που συνεχίζουν, βέβαια, ακόμη να υπάρχουν. Προσέτι, στις μέρες μας, σημαίνοντα ρόλο στη……………………….. της σημερινής καθομιλούμενης γλώσσας παίζουν τα ΜΜΕ, που αποτελούν όμως, μαζί με τον τουρισμό, έναν από τους αρνητικούς παράγοντες του …………………………., καθώς ενισχύουν το στείρο μιμητισμό.
Β5. Να γράψετε από ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για τις λέξεις: καθυστερώ, ανακάτωμα, επιταχύνω, επηρεάζω, ευσυνειδησία.
Παραγωγή Λόγου
Γ. Τα τελευταία χρόνια ακούμε συχνά ότι οι Νεοέλληνες αντιμετωπίζουν πρόβλημα λεξιπενίας και πως η γλώσσα µας κινδυνεύει. Σε ένα άρθρο που θα δημοσιευθεί στο μηνιαίο περιοδικό του σχολείου σας, να προσδιορίσετε τα αίτια που προκαλούν τέτοιου είδους φαινόμενα και να προτείνετε μέτρα για την αντιμετώπισή τους (400-500 λέξεις).
Για να μεταβείτε σε Στοιχεία Θεωρίας της Νεοελληνικής Γλώσσας Α’ Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο στοιχείο από τον παρακάτω πίνακα:
Γλώσσα και Γλωσσικές Ποικιλίες | Προφορικός και Γραπτός Λόγος |
Περιγραφή | Αφήγηση |
Χρονογράφημα |
Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης της Νεοελληνικής Γλώσσας Α’ Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:
Το υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικό υλικό που μόλις διαβάσατε προέρχεται από τις φροντιστηριακές σημειώσεις του εκλεκτού συναδέλφου Μινόπετρου Νικολάου, ο οποίος τις παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.
Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.
Η ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.