
Γλώσσα και Πολιτισμός Σχεδιάγραμμα
Για να μεταφερθείτε σε κάποια άλλη ενότητα των Νέων Ελληνικών της Α’ Λυκείου επιλέξτε την αντίστοιχη σελίδα από το παρακάτω μενού:
Γλώσσα και Πολιτισμός Σχεδιάγραμμα Α Λυκείου
Ορισμός
Πολιτισμός είναι το σύνολο των υλικών και πνευματικών επιτευγμάτων ενός λαού, καθώς και η παράλληλη ηθική πρόοδος.
Αλληλεπίδραση γλώσσας και πολιτισμού
Στον πνευματικό τομέα:
- Οι άνθρωποι σκέπτονται με τον ενδιάθετο λόγο και εκφράζουν τις σκέψεις τους με τη γλώσσα.
- Ο εκφραστικός πλούτος και η ορθή χρήση της γλώσσας συνεπάγονται πολυσύνθετη σκέψη, βίωση των εννοιολογικών αποχρώσεων, φιλοσοφικό στοχασμό και ευρύ πολιτισμικό πεδίο.
- Με τη γλώσσα εκφράζονται οι καλλιτεχνικές ανησυχίες των λογοτεχνών. Επίσης, η κριτική των καλλιτεχνικών έργων (π.χ. ενός πίνακα ζωγραφικής, μιας μουσικής σύνθεσης) γίνεται μέσω της γλώσσας.
- Η νοοτροπία και η κουλτούρα ενός λαού αποτυπώνονται σαφέστερα στις γλωσσικές εκφάνσεις του λαϊκού πολιτισμού (δημοτικό τραγούδι, δημοτική ποίηση, παραμύθι, θρύλος, παροιμίες).
- Οι ξένες επιδράσεις που δέχεται ένας πολιτισμός γίνονται εμφανείς στο λεξιλόγιό του (π.χ. ίντερνετ, κομπιούτερ, ασανσέρ, σεκιούριτι).
- Ο τεχνικός πολιτισμός ανατροφοδοτεί τη γλώσσα με νέους επιστημονικούς και τεχνικούς όρους.
Στον ηθικό τομέα:
Η ποιότητα και το ηθικό επίπεδο του ανθρώπου καθορίζεται από τις αξίες και τα ιδανικά του, στοιχεία που αποτυπώνονται στην καθημερινή γλωσσική χρήση.
Στον κοινωνικό τομέα:
- Το κοινωνικό περιβάλλον και η ποιότητα των κοινωνικών σχέσεων διαφαίνονται στο καθημερινό λεξιλόγιο των ανθρώπων.
- Οι πολυσύνθετες κοινωνικές δομές διατυπώνονται με ένα πλούσιο κοινωνιολογικό λεκτικό κώδικα.
- Η επικοινωνία ενός λαού με άλλους και το είδος της επαφής τους καταγράφονται στις γλωσσικές επιδράσεις που δέχτηκε.
Στον πολιτικό τομέα:
- Το είδος του πολιτεύματος διαμορφώνει το λεξιλόγιο.
- Η πλούσια πολιτική δράση, ιδίως στο δημοκρατικό πολίτευμα, όπου νοούνται θεμελιώδη η ελευθερία του λόγου και ο διάλογος (θέση – αντίθεση – σύνθεση απόψεων), αναβαθμίζει τη γλωσσική έκφραση και το λεξιλόγιο.
- Η διαλεκτική προσέγγιση των κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών θεμάτων και η πολυμορφία της σκέψης που απαιτείται ενεργοποιούν τη χρήση λεξιλογικού πλούτου και παράγουν νέες εκφραστικές δομές.
- Η ομιλία συνδέεται με την επιστήμη, την τέχνη και την αισθητική, προκειμένου να ενημερώσει ή να επηρεάσει ανάλογα το νου ή το συναίσθημα του δέκτη.
Στον ψυχολογικό τομέα:
Ο εσωτερικός κόσμος του ανθρώπου εκφράζεται και επηρεάζεται μέσω της γλώσσας.
Ισχυρές και ασθενείς γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση
- Ισχυρές χαρακτηρίζονται οι γλώσσες εργασίας και λειτουργίας των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε. Αυτές είναι επισήμως τρεις: η αγγλική, η γερμανική και η γαλλική. Η γαλλική χρησιμοποιείται για ιστορικούς λόγους ως γλώσσα της διπλωματίας. Η αγγλική καθίσταται η κυρίαρχη γλώσσα της Ένωσης, καθώς αποτελεί την κοινή διεθνώς γλώσσα επικοινωνίας. Τέλος, η Γερμανική προωθείται μέσω των γερμανικών βιομηχανιών και πανεπιστημίων. Οι γλώσσες αυτές εμφανίζουν αυξημένη ζήτηση εκμάθησης από τους Ευρωπαίους.
- Ασθενείς ονομάζονται όλες οι υπόλοιπες γλώσσες, είτε επειδή χρησιμοποιούνται από μικρό πλήθος ομιλητών είτε επειδή παρουσιάζουν μειωμένη ζήτηση εκμάθησης και χρήσης από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους.
- Μέσα σε ένα κράτος, ισχυρή θεωρείται η γλώσσα που ομιλείται από το μεγαλύτερο μέρος των πολιτών, ενώ ασθενείς όσες ομιλούνται από μειονότητες.
Οι κίνδυνοι που διατρέχουν οι ασθενείς γλώσσες
Οι ισχυρές γλώσσες αγωνίζονται άνισα έναντι των αδυνάτων, διότι:
- εξάγουν τα προϊόντα τους και μαζί με αυτά, τον πολιτισμό τους.
- έχουν στη διάθεση και τον έλεγχό τους την τεχνολογία, και ιδίως τα Μ.Μ.Ε.
- με την παλαιότερη αποικιακή τους πολιτική επέβαλαν στους κατακτημένους λαούς τη γλώσσα τους. Γι’ αυτόν το λόγο ομιλούνται από πολυάριθμα ανθρώπινα σύνολα.
- η πολιτική και οικονομική τους δύναμη επιτρέπει να επιβάλουν τη γλώσσα τους ως κυρίαρχο όργανο στη διεθνή διπλωματία.
- παρουσιάζονται ως εκφραστές του σύγχρονου και του μοντέρνου.
Οι ασθενείς γλώσσες
- Ομιλούνται από περιορισμένο αριθμητικά πλήθος.
- Έχουν μικρή παραγωγή σε όλους τους τομείς του πολιτισμού.
- Εκφράζουν τον πολιτισμό μικρών χώρων, έστω και αν ο πολιτισμός τους υπερέχει. Γι’ αυτόν το λόγο, οι ομιλητές τους παρασύρονται και μιμούνται ξενόφερτα πολιτισμικά στοιχεία με αποτέλεσμα την πολιτιστική τους αλλοτρίωση.
- Συρρικνώνονται όλο και περισσότερο, γιατί πολλές λέξεις τους αντικαθίστανται από ξενόφερτα γλωσσικά μορφώματα στο πνεύμα ενός άγονου γλωσσοφθόρου μοντερνισμού.
Τρόποι αντιμετώπισης
- Ενίσχυση του εθνικού πολιτισμού με σκοπό τη διατήρηση της εθνικής συνείδησης και γλώσσας.
- Παροχή αρτιότερης γλωσσικής εκπαίδευσης.
- Γνώση σε βάθος της ιστορικής κληρονομιάς.
- Προστασία της γλώσσας από ξενικές επιδράσεις.
- Αποβολή συμπλεγμάτων ξενομανίας και γλωσσικού μιμητισμού.
- Προσαρμογή στα γλωσσικά δεδομένα κάθε χώρας των σύγχρονων επιστημονικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων (π.χ. internet > διαδίκτυο, computer > υπολογιστής).
Για να μεταβείτε σε Στοιχεία Θεωρίας της Νεοελληνικής Γλώσσας Α’ Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο στοιχείο από τον παρακάτω πίνακα:
Γλώσσα και Γλωσσικές Ποικιλίες | Προφορικός και Γραπτός Λόγος |
Περιγραφή | Αφήγηση |
Χρονογράφημα |
Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης της Νεοελληνικής Γλώσσας Α’ Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:
Το υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικό υλικό που μόλις διαβάσατε προέρχεται από τις φροντιστηριακές σημειώσεις του εκλεκτού συναδέλφου Μινόπετρου Νικολάου, ο οποίος τις παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.
Τον ευχαριστούμε από καρδιάς και του ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική του ζωή.
Η ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.