Γλώσσα και Γλωσσικές Ποικιλίες Κριτήριο Αξιολόγησης (Νέα Μορφή)

Γλώσσα Κριτήριο Αξιολόγησης Α Λυκείου

Ενότητα: Γλώσσα και Γλωσσικές Ποικιλίες

Το απόσπασμα που ακολουθεί προέρχεται από κείμενο του Νίκου Τσούλια που δημοσιεύτηκε στις 25.10.2015 στην ιστοσελίδα www.ipaideia.gr.

Γιατί η Έκθεση δεν είναι απλά και μόνο ένα μάθημα στο σχολείο όπως όλα τα άλλα.

Όχι, η Έκθεση δεν είναι απλά και μόνο ένα μάθημα στο σχολείο όπως όλα τα άλλα. Και αν αυτό δεν συμβαίνει, οφείλεται σε μια ισχυρή προκατάληψη που θεωρεί την εκπαίδευση ως λειτουργία μεταβίβασης γνώσης και ως αναπαραγωγή του «πολιτισμικού τοπίου» και όχι ως άσκηση αυτοδημιουργίας του ανθρώπου και ως πεδίο αναμέτρησής μας με το μέλλον.

Εδώ βρίσκεται και η πηγή της κακοδαιμονίας που η εκπαίδευση δεν μετασχηματίζεται σε παιδεία και μόρφωση. Γιατί, αντί να είναι τόπος αναζήτησης και έκρηξης δημιουργικότητας είναι θεσμός τυποποίησης και συχνά πνευματικής καθήλωσης.

Και είναι κυρίως η Έκθεση που μπορεί να απελευθερώσει τις πνευματικές δυνάμεις των παιδιών και των νέων. Γιατί σε ένα σχολικό πρόγραμμα που δίνουμε μασημένη τροφή στο παιδί και το καλούμε να την αναμασήσει, είναι η Έκθεση η μόνη μορφωτική λειτουργία όπου το παιδί αξιοποιεί πρωτίστως τις δικές του δυνάμεις, όπου νιώθει τον εαυτό του δημιουργό του μαθησιακού πεδίου, ενός πεδίου μόνιμης πρωτοβουλίας και προαγωγής της αυτοπεποίθησής του. Δυστυχώς έχουμε ένα σχολείο στο οποίο δεν αφήνουμε τους εφήβους να κάνουν τίποτα μόνοι τους και αυτό στομώνει τη δυναμική τους!

Το βασίλειο της Έκθεσης είναι επαναστατικό σε μια εκπαίδευση δημιουργική, σε ένα σχολείο που θέτει πράγματι ως υποκείμενό του το μαθητή / τη μαθήτρια και τον / την καλεί να βρει το θησαυρό που κρύβει μέσα του / της με τη συνέργεια του εκπαιδευτικού και όχι το αντίθετο, σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θέλει να ασκήσει τα παιδιά και τους νέους στην αυτενέργεια και στην πρωτοβουλία και να επωάσει πολίτες ουσιαστικής παιδείας και βαθιάς μόρφωσης και να τους εμπνεύσει σε ένα διαρκές ταξίδι στη γνώση και στην πνευματική καλλιέργεια.

Το μάθημα της Έκθεσης είναι το μόνο πεδίο του σχολείου που ανοίγει τα σύνορα της λογοτεχνίας. Ασκεί τον μαθητή / τη μαθήτρια στην τέχνη του λόγου. Οι εκπαιδευόμενοι σμιλεύουν τη σκέψη τους μέσα από τις τεχνοτροπίες των νοητικών σχημάτων και από τους στοχασμούς και τους αναστοχασμούς του σημασιολογικού φορτίου, διαπλάθουν την προσωπικότητά τους από τη διαπάλη των ιδεών και από την πλοκή των νοημάτων και των υψηλών εννοιών, αφού ακόμα και «η ρευστότητα και η αδιάκοπη λεπτή διακύμανση του νοήματος των λέξεων αποτελεί αρετή της γλώσσας» (I.A. Richards). Και είναι αυτή η αφετηρία που δημιουργεί ρίζες, για να στηριχτεί κάθε βλαστός μάθησης που θα μετεξελιχτεί σε κορμό πνευματικής ανάτασης, γιατί θα έχει καλλιεργηθεί σε έδαφος εδραίωσης της αυτοπεποίθησης στους εκπαιδευόμενους και ανθρωπιστικής κουλτούρας σε εκείνους τους ορίζοντες που διαμηνύουν ότι ο κόσμος των γραμμάτων είναι το μοναδικό πέρασμα για την κατανόηση του Κόσμου και της πραγματικότητας, ότι η ζωή είναι άσκηση αυτογνωσίας και αυτοπραγμάτωσης. […]

Πού αλλού μπορεί να γίνει τόσο δημιουργικός αλλά και εν πολλοίς τόσο ισότιμος διάλογος, πού αλλού μπορούν να συνευρεθούν στην ίδια πλευρά εκπαιδευτικός και εκπαιδευόμενος βαδίζοντας ως φιλοσοφικοί (ναι ως φιλοσοφικοί…) περιπατητές ασκούμενοι στο παιχνίδι των ερωτήσεων και των αναζητήσεων με βάση το στοχασμό και τη δημιουργικότητα της σκέψης και όχι με εκείνη τη μονότονη διδασκαλία των στημένων ζητημάτων της απομνημόνευσης; Εδώ μάλιστα η επαναφορά της τελετουργίας της μάθησης στις ήδη αποκτημένες γνώσεις, που είναι ζυμωμένες με τις ιδέες και τους στοχασμούς των μαθητών / μαθητριών, προσφέρει μια φοβερή – κατά τη γνώμη μου – προσωπική για τον εκπαιδευόμενο πρόκληση. […]

Η πρόκληση είναι βαθιά προσωπική και ως εκ τούτου ριζοσπαστική για την ουσία της γνώσης και της διαπαιδαγώγησης: Καλείται ο μαθητής / η μαθήτρια να πάρει θέση! Τι πιο όμορφο για μια δημιουργική και προοδευτική παιδεία, για μια διαμορφωτική και ουμανιστική αγωγή;

Α1. Τι αποκομίζει, σύμφωνα με τον συγγραφέα, ο μαθητής/ η μαθήτρια από την επαφή του/της με το μάθημα της Έκθεσης; (80-100 λέξεις)

Μονάδες 15

Α2. Θέλετε να ενημερώσετε τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές σας για το περιεχόμενο των τριών πρώτων παραγράφων του κειμένου. Να γράψετε ένα κείμενο 60-80 λέξεων, όπου θα το παρουσιάζετε με συντομία.

Μονάδες 15

Β1. Ποιος είναι ο τρόπος ανάπτυξης της τρίτης παραγράφου («Και είναι κυρίως… τη δυναμική τους»); Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο.

Μονάδες 10

Β2. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου με έντονη γραφή, χωρίς να αλλάζει το νόημα: μετασχηματίζεται, διαπλάθουν, αδιάκοπη, μονότονη, ριζοσπαστική.

Μονάδες 10

Β3α. Να βρείτε δύο φράσεις μέσα στο κείμενο με συνυποδηλωτική χρήση της γλώσσας.

Μονάδες 2

Β3β. «φορτίου», «πλευρά»: Να γράψετε για κάθε λέξη μία πρόταση/ περίοδο στην οποία η λέξη χρησιμοποιείται δηλωτικά και μία πρόταση/περίοδο στην οποία η λέξη χρησιμοποιείται συνυποδηλωτικά. (Οι λέξεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν στις νέες προτάσεις/περιόδους σε οποιαδήποτε πτώση και αριθμό.)

Μονάδες 8

Γ. Παραγωγή λόγου

Διαβάζετε το παραπάνω κείμενο στην τάξη και αποφασίζετε να δημοσιεύσετε ένα άρθρο στη σχολική σας εφημερίδα με το οποίο προτείνετε τρόπους βελτίωσης της διδασκαλίας του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. (250-300 λέξεις)

Μονάδες 40

[Εναλλακτική Πρόταση 1: Ως μέλη του δεκαπενταμελούς θέλετε να παρέμβετε με μια εισήγηση στην παιδαγωγική συνεδρίαση που οργανώνει ο σύλλογος διδασκόντων του σχολείου σας με θέμα τη γλωσσική παιδεία στο σύγχρονο ελληνικό σχολείο. Γράφετε μια εισήγηση με σκοπό να προτείνετε κι εσείς τρόπους ενίσχυσης της γλωσσικής παιδείας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. (250-300 λέξεις)]

[Εναλλακτική Πρόταση 2: Με αφορμή την ανάγνωση του κείμενου  αποφασίζετε να γράψετε μια επιστολή στον συγγραφέα στην οποία θα εκφράζετε τους προβληματισμούς που σας δημιούργησαν οι απόψεις του σχετικά με τη διδασκαλία του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. (250-300 λέξεις)]

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε συντάχθηκε σύμφωνα με τις πρόσφατες αλλαγές στον τρόπο εξέτασης της Νεοελληνικής Γλώσσας στην Α’ Λυκείου και προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις της εκλεκτής συναδέλφου Ευαγγελία Χίντζιου, η οποία το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταβείτε σε Στοιχεία Θεωρίας  της Νεοελληνικής Γλώσσας Α’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο στοιχείο από τον παρακάτω πίνακα:

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Α’  Λυκείου, επιλέξτε το αντίστοιχο θέμα από τον παρακάτω πίνακα:

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.