Ξενοφώντας Κεφάλαιο 3 Παράγραφος 53

Ξενοφῶντος Ἑλληνικά

Κεφάλαιο 3. Παράγραφος 53

Πρωτότυπο Κείμενο

Καὶ τοῦτο μέν͵ ἔφη͵ μὰ τοὺς θεοὺς οὐκ ἀγνοῶ͵ ὅτι οὐδέν μοι ἀρκέσει ὅδε ὁ βωμός͵ ἀλλὰ βούλομαι καὶ τοῦτο ἐπιδεῖξαι͵ ὅτι οὗτοι οὐ μόνον εἰσὶ περὶ ἀνθρώπους ἀδικώτατοι͵ ἀλλὰ καὶ περὶ θεοὺς ἀσεβέστατοι. Ὑμῶν μέντοι͵ ἔφη͵ ὦ ἄνδρες καλοὶ κἀγαθοί͵ θαυμάζω͵ εἰ μὴ βοηθήσετε ὑμῖν αὐτοῖς͵ καὶ ταῦτα γιγνώσκοντες ὅτι οὐδὲν τὸ ἐμὸν ὄνομα εὐεξαλειπτότερον ἢ τὸ ὑμῶν ἑκάστου».

Μετάφραση

Και δεν αγνοώ αυτό, είπε, μα τους θεούς, ότι δεν θα μου είναι αρκετός ο βωμός αλλά επιθυμώ να δείξω και αυτό, ότι δηλαδή αυτοί δεν είναι μόνο πολύ άδικοι απέναντι στους ανθρώπους αλλά και πολύ ασεβείς απέναντι στους θεούς. Απορώ όμως με εσάς, είπε, άνδρες καλοί και έντιμοι, που δεν θα βοηθήσετε τους εαυτούς σας και μάλιστα, ενώ γνωρίζετε ότι το δικό μου όνομα δεν διαγράφεται πιο εύκολα από το όνομα καθενός από εσάς.

Θεματικό κέντρο ενότητας

Ο Θηραμένης καταδικάζεται σε θάνατο από τον Κριτία και συλλαμβάνεται από τους Έντεκα για να εκτελεστεί.

οὐδέν μοι ἀρκέσει ὅδε ὁ βωμός: ο χώρος του βωμού ήτα απαραβίαστος και ιερός και κανένας δεν μπορούσε να αποσπάσει από την εστία αυτόν που κατέφευγε εκεί. Η απόσπαση ικέτη από το βωμό θεωρούνταν πράξη ασεβής.

ἀδικώτατοι-ἀσεβέστατοι: ο Θηραμένης χρησιμοποιεί τα επίθετα ἄδικος και ἀσεβής στον υπερθετικό βαθμό, γιατί είχε πλήρως κατανοήσει κα συνειδητοποιήσει ότι η θανατική του καταδίκη ήταν βέβαιη. Δε διστάζει λοιπόν να τους αποκαλέσει αδικότατους και ἀσεβέστατους. Ο Κριτίας και οι Τριάκοντα είναι αδικότατοι, γιατί παραβιάζουν γραπτούς νόμους που οι ίδιοι συνέταξαν. Είναι και ασεβέστατοι προς τους θεούς, αφού γνωρίζει από τη συνήθη πρακτική των τυράννων ότι «οὐδέν ἀρκέσοι ὅδε ὁ βωμός». Είναι βέβαια ότι οι Τριάκοντα θα καταλύσουν και θα καταπατήσουν το άσυλο που του παρέχει ο βωμός.

Ο Θηραμένης προειδοποιεί τους βουλευτές ότι, αν μείνουν απαθείς σε τόσο ωμή καταπάτηση και του νόμου και του ασύλου, σίγουρα κάποιοι από αυτούς θα έχουν την ίδια τύχη με αυτόν. Εύκολα θα  μπορούσε να εξαλειφθεί το όνομα οποιουδήποτε από τον κατάλογο των τρισχιλίων και να θανατωθεί με εντολή των Τριάκοντα, χωρίς την πολυτέλεια έστω και της «στημένης» δίκης. Γι’  αυτό ο Θηραμένης «απορεί που δεν βοηθάνε οι δικαστές τον ίδιο τον εαυτό τους».

καὶ τοῦτο μέν͵ μὰ τοὺς θεοὺς οὐκ ἀγνοῶ: κύρια πρόταση κρίσεως.

οὐκ ἀγνοῶ: ρήμα/ ἐγώ: ενν. υποκείμενο / τοῦτο: αντικείμενο/ μὰ τοὺς θεοὺς: ομωτική έκφραση ως εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του όρκου.

ἔφη: κύρια παρενθετική πρόταση

ἔφη: ρήμα/ ὁ Θηραμένης: υποκείμενο.

ὅτι οὐδέν μοι ἀρκέσει ὅδε ὁ βωμός: δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση ως επεξήγηση στο τοῦτο.

ἀρκέσει: ρήμα/ ὁ βωμός: υποκείμενο / ὅδε: επιθετικός προσδιορισμός/ μοι: έμμεσο αντικείμενο / οὐδέν: σύστοιχο αντικείμενο, σε θέση αιτιατικής του ποσού.

ἀλλὰ βούλομαι καὶ τοῦτο ἐπιδεῖξαι: κύρια πρόταση κρίσεως.

βούλομαι: ρήμα / ἐγώ: ενν. υποκείμενο / ἐπιδεῖξαι: τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο με υποκείμενο ἐγώ ενν. (ταυτοπροσωπία) τοῦτο: αντικείμενο.

ὅτι οὗτοι οὐ μόνον εἰσὶ περὶ ἀνθρώπους ἀδικώτατοι͵ ἀλλὰ καὶ περὶ θεοὺς ἀσεβέστατοι: δευτερεύουσα ειδική πρόταση ως επεξήγηση στο καί τοῦτο.

εἰσὶ: ρήμα/ οὗτοι: υποκείμενο / ἀδικώτατοι – ἀσεβέστατοι: κατηγορούμενα στο οὗτοι μέσω του συνδετικού ρήματος εἰσὶ / περὶ ἀνθρώπους – περὶ θεοὺς: εμπρόθετοι επιρρηματικοί προσδιορισμοί της αναφοράς.

ὑμῶν μέντοι͵ ἔφη͵ ὦ ἄνδρες καλοὶ κἀγαθοί͵ θαυμάζω: κύρια πρόταση κρίσεως.

θαυμάζω: ρήμα/ ἐγώ: ενν. υποκείμενο / ὑμῶν: αντικείμενο / ὦ ἄνδρες: κλητική προσφώνηση / καλοὶ κἀγαθοί: επιθετικοί προσδιορισμοί στο ἄνδρες.

ἔφη: κύρια παρενθετική πρόταση

ἔφη: ρήμα/ ὁ Θηραμένης: υποκείμενο.

εἰ μὴ βοηθήσετε ὑμῖν αὐτοῖς͵ καὶ ταῦτα γιγνώσκοντες: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση υποθετικής αιτιολογίας.

μὴ βοηθήσετε: ρήμα/ ὑμεῖς: ενν. υποκείμενο / ὑμῖν αὐτοῖς: αντικείμενο, άμεση αυτοπάθεια / καὶ ταῦτα: επιρρηματική έκφραση του ποσού / γιγνώσκοντες: επιρρηματική εναντιωματική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος.

ὅτι οὐδὲν τὸ ἐμὸν ὄνομα εὐεξαλειπτότερον ἢ τὸ ὑμῶν ἑκάστου: δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση ως αντικείμενο στο γιγνώσκοντες.

ἐστι: ενν. ρήμα / τὸ ὄνομα: υποκείμενο, α’ όρος σύγκρισης / ἐμὸν: επιθετικός προσδιορισμός / εὐεξαλειπτότερον: κατηγορούμενο στο ὂνομα μέσω του συνδετικού ρήματος ἐστι/ οὐδὲν: αιτιατική του ποσού στο εὐεξαλειπτότερον./ ἢ τὸ (ὂνομα): υποκείμενο, β’ όρος σύγκρισης / ἑκάστου: γενική κτητική / ὑμῶν: γενική διαιρετική.

Η Ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν τα Φιλολογικά μαθήματα ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.