Κριτήριο Αξιολόγησης Ξενοφώντος Κεφάλαιο 3, 54-56

Κριτήριο Αξιολόγησης Ξενοφῶντος Ἑλληνικά

Κεφάλαιο 3. Παράγραφοι 54-56

54. Ἐκ δὲ τούτου ἐκέλευσε μὲν ὁ τῶν τριάκοντα κῆρυξ τοὺς ἕνδεκα ἐπὶ τὸν Θηραμένην· ἐκεῖνοι δὲ εἰσελθόντες σὺν τοῖς ὑπηρέταις, ἡγουμένου αὐτῶν Σατύρου τοῦ θρασυτάτου τε καὶ ἀναιδεστάτου, εἶπε μὲν ὁ Κριτίας· «Παραδίδομεν ὑμῖν, ἔφη, Θηραμένην τουτονὶ κατακεκριμένον κατὰ τὸν νόμον.
55. Ὑμεῖς δὲ λαβόντες καὶ ἀπαγαγόντες οἱ ἕνδεκα οὗ δεῖ τὰ ἐκ τούτων πράττετε». Ὡς δὲ ταῦτα εἶπεν, εἷλκε μὲν ἀπὸ τοῦ βωμοῦ ὁ Σάτυρος, εἷλκον δὲ οἱ ὑπηρέται. ὁ δὲ Θηραμένης ὥσπερ εἰκὸς καὶ θεοὺς ἐπεκαλεῖτο καὶ ἀνθρώπους καθορᾶν τὰ γιγνόμενα. Ἡ δὲ βουλὴ ἡσυχίαν εἶχεν, ὁρῶσα καὶ τοὺς ἐπὶ τοῖς δρυφάκτοις ὁμοίους Σατύρῳ καὶ τὸ ἔμπροσθεν τοῦ βουλευτηρίου πλῆρες τῶν φρουρῶν, καὶ οὐκ ἀγνοοῦντες ὅτι ἐγχειρίδια ἔχοντες παρῆσαν.
56. Οἱ δ’ ἀπήγαγον τὸν ἄνδρα διὰ τῆς ἀγορᾶς μάλα μεγάλῃ τῇ φωνῇ δηλοῦντα οἷα ἔπασχε. Λέγεται δ’ ἓν ῥῆμα καὶ τοῦτο αὐτοῦ. Ὡς εἶπεν ὁ Σάτυρος ὅτι οἰμώξοιτο, εἰ μὴ σιωπήσειεν, ἐπήρετο·« Ἂν δὲ σιωπῶ, οὐκ ἄρ’, ἔφη, οἰμώξομαι;» καὶ ἐπεί γε ἀποθνῄσκειν ἀναγκαζόμενος τὸ κώνειον ἔπιε, τὸ λειπόμενον ἔφασαν ἀποκοτταβίσαντα εἰπεῖν αὐτόν· «Κριτίᾳ τοῦτ’ ἔστω τῷ καλῷ». Καὶ τοῦτο μὲν οὐκ ἀγνοῶ, ὅτι ταῦτα ἀποφθέγματα οὐκ ἀξιόλογα, ἐκεῖνο δὲ κρίνω τοῦ ἀνδρὸς ἀγαστόν, τὸ τοῦ θανάτου παρεστηκότος μήτε τὸ φρόνιμον μήτε τὸ παιγνιῶδες ἀπολιπεῖν ἐκ τῆς ψυχῆς.

Ξενοφῶντος Ἑλληνικά, Βιβλίο Β΄, Κεφ. 3, παράγραφοι 11-16

[11] Η εκλογή των Τριάντα έγινε αμέσως μετά την κατεδάφιση των Μακρών Τειχών και των τειχών του Πειραιά. Ενώ όμως εντολή τους ήταν να συντάξουν ένα σύνταγμα που θα ρύθμιζε τον πολιτικό βίο, όλο ανάβαλλαν τη σύνταξη και τη δημοσίευσή του· στο μεταξύ συγκροτούσαν τη Βουλή και τις άλλες αρχές όπως ήθελαν αυτοί.
[12] Έπειτα άρχισαν να συλλαμβάνουν τους γνωστούς καταδότες, που τον καιρό της δημοκρατίας είχαν κάνει τη συκοφαντία επάγγελμα και ταλαιπωρούσαν την καλή τάξη, και να τους παραπέμπουν για θανατική καταδίκη. Η Βουλή τους καταδίκαζε μ’ ευχαρίστηση, και το πράμα δε δυσαρεστούσε καθόλου όσους ένιωθαν πως τίποτα κοινό δεν είχαν μ’ αυτούς.
[13] Αργότερα ωστόσο άρχισαν να καταστρώνουν σχέδια για να επιβάλουν την ανεξέλεγκτη κυριαρχία τους στην πόλη. Το πρώτο βήμα ήταν να στείλουν στη Λακεδαίμονα τον Αισχίνη και τον Αριστοτέλη, για να πείσουν το Λύσανδρο να ενεργήση να τους δοθεί φρουρά -που υπόσχονταν να συντηρούν αυτοί – «ώσπου να βγάλουν από τη μέση τα κακά στοιχεία και να οργανώσουν το καθεστώς». Εκείνος πείστηκε και φρόντισε να τους δώσουν τη φρουρά με τον Καλλίβιο για αρμοστή.
[14] Μόλις οι Τριάντα πήραν τη φρουρά βάλθηκαν να καλοπιάνουν με κάθε τρόπο τον Καλλίβιο, για να εγκρίνη όλες του τις πράξεις· αυτός πάλι τους έδινε στρατιώτες από τη φρουρά, που τους βοηθούσαν να συλλάβουν όποιους ήθελαν -όχι πια «κακά στοιχεία» κι ασήμαντα πρόσωπα, αλλ’ από δω και μπρος όποιον τους δημιουργούσε την υποψία ότι δε θ’ ανεχόταν τον παραμερισμό του κι ότι, αν δοκίμαζε ν’ αντιδράση, θάβρισκε πολλούς συμπαραστάτες.
[15] Τον πρώτο καιρό ο Κριτίας κι ο Θηραμένης ήταν ομοϊδεάτες και φίλοι. Ο Κριτίας όμως -που ανάμεσα στ’ άλλα είχε εξοριστή κιόλας από τους δημοκρατικούς- είχε διάθεση να σκοτώση πολύν κόσμο, ενώ ο Θηραμένης εναντιωνόταν, λέγοντας ότι δεν ήταν λογικό να θανατώνουν ανθρώπους για μόνο το λόγο ότι τους τιμούσε ο λαός, έστω κι αν δεν πείραζαν σε τίποτα την καλή τάξη. «Στο κάτω-κάτω», τούλεγε, «κ’ εγώ κ’ εσύ έχουμε πει και κάνει πολλά για ν’ αποχτήσουμε δημοτικότητα». [16] Ο άλλος πάλι αποκρινόταν (γιατί φερόταν ακόμα φιλικά στο Θηραμένη) ότι όποιος θέλει να κυριαρχή είν’ υποχρεωμένος να βγάζη από τη μέση εκείνους που θα μπορούσαν να του σταθούν εμπόδιο: «Κι αν φαντάζεσαι ότι επειδή είμαστε τριάντα κι όχι ένας η εξουσία μας δε χρειάζεται τόση φροντίδα όσο και μια προσωπική τυραννία είσαι ανόητος».

[Μετάφραση: Ρόδης Ρούφος]

Α. Να μεταφράσετε το απόσπασμα: «Ὡς δὲ ταῦτα εἶπεν … ἔστω τῷ καλῷ»

Μονάδες 30

Β.1. Ποια στάση τήρησε η βουλή την ώρα που συλλαμβανόταν ο Θηραμένης πάνω στον βωμό και για ποιο λόγο;

Μονάδες 15

Β.2. Να σχολιάσετε τις φράσεις του Θηραμένη: «Ἂν δὲ σιωπῶ, οὐκ ἄρ’, ἔφη, οἰμώξομαι;» και «Κριτίᾳ τοῦτ’ ἔστω τῷ καλῷ».

Μονάδες 15

Β.3. Σύμφωνα με το μεταφρασμένο κείμενο:

α) Ποιο είναι το βασικό σημείο διαφωνίας ανάμεσα στον Κριτία και τον Θηραμένη;

β) Πώς θα χαρακτηρίζατε τα δύο αυτά πρόσωπα από τις βασικές τους θέσεις;

γ) Επιβεβαιώνεται η στάση τους αυτή σύμφωνα με την εξέλιξη των γεγονότων;

Μονάδες 10

Γ. 1. Να γράψετε τον τύπο που ζητείται για τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:

1. ἐπεκαλεῖτο: γ’ ενικό πρόσωπο Προστακτικής Ενεστώτα Μέσης φωνής
2. καθορᾶν: γ΄ πληθυντικό πρόσωπο Ευκτικής Ενεστώτα Ενεργητικής φωνής
3. εἶχεν: β’ ενικό πρόσωπο Οριστικής Αορίστου β’ Ενεργητικής φωνής
4. ἔπασχε: απαρέμφατο Αορίστου β’ Ενεργητικής φωνής
5. σιωπήσειε: ίδιο πρόσωπο στην ίδια έγκλιση στον Ενεστώτα Ενεργητικής φωνής

Μονάδες 5

Γ.2. Να γράψετε τον τύπο που ζητείται για τα παρακάτω ουσιαστικά:

1. ὑπηρέταις: κλητική ενικού
2. θεούς: δοτική ενικού
3. ἄνδρα: κλητική ενικού
4. φωνῇ: αιτιατική πληθυντικού
5. ῥῆμα: δοτική πληθυντικού

Μονάδες 2,5

Γ.3. μάλα, μεγάλῃ, καλῷ, ἀξιόλογα, παιγνιῶδες: Να γραφούν οι υπόλοιποι βαθμοί. (για τα επίθετα να διατηρηθούν η πτώση, ο αριθμός και το γένος στους υπόλοιπους βαθμούς)

Μονάδες 2,5

Δ.1. Στο απόσπασμα «Ὑμεῖς δὲ λαβόντες […] ἐγχειρίδια ἔχοντες παρῆσαν» να εντοπίσετε μια δευτερεύουσα ονοματική και μια επιρρηματική πρόταση και να τις χαρακτηρίσετε ως προς το είδος και τη συντακτική τους θέση.

Μονάδες 5

Δ. 2. «Ἂν δὲ σιωπῶ…»: Να βρείτε τον υποθετικό λόγο που σχηματίζεται, να χαρακτηρίσετε το είδος του και να τραπεί ώστε να δηλώνει την απλή σκέψη του λέγοντος.

Μονάδες 5

Ε.1. Με ποιες λέξεις του κειμένου συνδέονται ετυμολογικά οι ακόλουθες: κρίση, λήπτης, σχέση, γένος, πάθος

 Μονάδες 5

Ε.2. ἀπαγαγόντες, καθορᾶν, ῥῆμα, ἀποθνῄσκειν, ἀπολιπεῖν: Να γράψετε από μια ομόρριζη ή παράγωγη λέξη (απλή ή σύνθετη) για καθεμιά από τις παραπάνω.

Μονάδες 5

Για να μεταφερθείτε στις απαντήσεις του κριτηρίου επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο:

Κριτήριο Αξιολόγησης Ξενοφώντος Κεφάλαιο 3, 54-56 Απαντήσεις

Το κριτήριο αξιολόγησης και οι απαντήσεις που το συνοδεύουν προέρχονται από τις προσωπικές σημειώσεις της εκλεκτής συναδέλφου Γεωργίας Μωραΐτη, η οποία τις παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Η Ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν τα Φιλολογικά μαθήματα ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.