Β Γυμνασίου: Επαναληπτικό Μάθημα

Επαναληπτικό Μάθημα 

Ύλης Α’ Γυμνασίου

KEIMENO

Ο Αντώνης ήταν πολύ σκάνταλος και πολύ άτακτος και κάθε λίγο έβρισκε τον μπελά του. Δεν περνούσε μέρα που να μην έτρωγε δυο τρεις κατσάδες, πότε από τη θεία του, πότε από τη μαγείρισσα, πότε από την Αγγλίδα δασκάλα και πότε από την τραπεζιέρα, και κάθε λίγο αναγκάζουνταν ν’ ανακατώνεται ο θείος.

Σαν έφθανε απέξω ο θείος και άκουε την καινούρια αταξία του Αντώνη, το αγαθό του πρόσωπο αγρίευε όσο μπορούσε, σούρωνε τ’ άσπρα του φρύδια και, κουνώντας το σταχτί του κεφάλι, έλεγε αυστηρά:

— Αντώνη, ακούω πάλι πως έκανες αταξίες! Φοβούμαι πως δε θα τα πάμε καλά!

Αυτές ήταν οι σοβαρές περιστάσεις. Άκουε η Αλεξάνδρα, η μεγάλη αδελφή, και ντρέπουνταν για τον αδελφό της. Άκουε η Πουλουδιά, η μικρότερη αδελφή, κι ένιωθε την καρδιά της να παίζει τούμπανο. Άκουε και ο μικρός ο Αλέξανδρος, καθισμένος στο πάτωμα, με το δάχτυλο στο στόμα, και αποφάσιζε μέσα του πως εκείνος δεν ήθελε να γίνει έτσι κακό παιδί σαν τον Αντώνη.

Και όμως πώς ήθελε να μπορεί να κάνει όσα έκανε ο Αντώνης! Γιατί ο Αντώνης έκανε πολλά δύσκολα πράματα. Έκανε τούμπες τρεις στη σειρά και θα έκανε, λέει, και τέσσερις, αν ήταν πιο μεγάλη η κάμαρα και αν δε χτυπούσε ο τοίχος στα ποδάρια του· σκαρφάλωνε στη γαζία της αυλής· καβαλίκευε στην κουπαστή της σκάλας και κατέβαινε γλιστρώντας ως κάτω – έκανε, πηδώντας με το ένα πόδι, τρεις φορές το γύρο της αυλής του σπιτιού, χωρίς ν’ αγγίξει τον τοίχο – κάθε πρωί, στη θάλασσα, βουτούσε το κεφάλι του στο νερό κι έμενε τόση ώρα με κλειστό στόμα και ανοιχτά μάτια, και δεν πνίγουνταν ποτέ. Και άλλα πολλά έκανε ο Αντώνης.

Έπειτα είχε πάντα γεμάτες τις τσέπες του από τόσους θησαυρούς. Τι δεν έβρισκες μέσα! Καρφιά, βόλους, βότσαλα, σπάγκους, κάποτε και κανένα κομμάτι μαστίχα μασημένη, και, πάνω απ’ όλα, το τρίγωνο γυαλί που είχε πέσει από τον πολυέλαιο της εκκλησίας και που έκανε τόσα ωραία χρώματα σαν το έβαζες στον ήλιο. Ολόκληρο πλούτο είχαν αυτές οι τσέπες του Αντώνη.

Οι γονείς του Αντώνη, που ζούσαν στην Αίγυπτο, δεν μπόρεσαν να ταξιδέψουν εκείνο το καλοκαίρι, κι εκείνος και τ’ αδέλφια του είχαν έλθει στον Πειραιά με το θείο Ζωρζή και τη θεία Μαριέτα, που δεν είχαν παιδιά, και κάθουνταν σ’ ένα από τα σπίτια του Τσίλερ.

Επτά ήταν τα σπίτια του Τσίλερ, όλα στην αράδα κι ενωμένα· το πρώτο, το ακριανό, μεγάλο, με τρία πρόσωπα, τ’ άλλα όλα όμοια, με μια βεραντούλα προς τη θάλασσα και μιαν αυλή στο πίσω μέρος, προς το λόφο. Στο πρώτο, το μεγάλο σπίτι, κάθουνταν ο βασιλέας· στο δεύτερο μια Ρωσίδα, κυρία της Τιμής της βασίλισσας· στο τρίτο ο Αντώνης με τ’ αδέλφια του και το θείο του και τη θεία, και στ’ άλλα παρακάτω διάφοροι άλλοι που, σαν το βασιλέα, είχαν κατέβει από τας Αθήνας να περάσουν τους ζεστούς μήνες του καλοκαιριού κοντά στην πειραιώτικη θάλασσα.

Κάθε μέρα ο Αντώνης και τ’ αδέλφια του πήγαιναν περίπατο με την Εγγλέζα τους δασκάλα και περνούσαν εμπρός στο μεγάλο σπίτι όπου κάθουνταν ο βασιλέας, που είχε μεγάλα σκυλιά του κυνηγιού. Τ’ άκουε ο Αντώνης που γάβγιζαν και τραβούσαν τις αλυσίδες τους, κλεισμένα στην αυλή τους την περιτοιχισμένη, και κάθε φορά ο κρότος αυτός και τα γαβγίσματα ήταν μεγάλος πειρασμός.

Και τα τέσσερα αδέλφια γνώριζαν καλά τα σκυλιά αυτά και ιδιαίτερα ένα, τον Ντον. Τα έβλεπαν συχνά με το βασιλέα, που τα έπαιρνε μαζί του, λυτά, ελεύθερα, κάθε φορά που έβγαινε περίπατο μονάχος.

Ήταν μεγάλος πειρασμός για τον Αντώνη τα σκυλιά αυτά και κάθε φορά που περνούσε μπρος στο σπίτι του βασιλέα με την Εγγλέζα δασκάλα του, έμενε πίσω, έκανε ελιγμούς, έβρισκε διάφορες προφάσεις για να πλησιάσει την πόρτα της αυλής, μήπως και τύχει να είναι μισάνοιχτη ή μήπως και βρει καμιά χαραματιά που να τον αφήσει να δει τον Ντον, το μεγάλο κανελί σκυλί με τα παράταιρα μάτια, το ένα γαλάζιο και το άλλο πράσινο.

Μα πού να ξεφύγει από το βλέμμα της Εγγλέζας! Ξερή και μονοκόμματη γύριζε αυτή, τη στιγμή που νόμιζε κείνος πως είχε γλιτώσει, τον κεραυνοβολούσε με μια ματιά και τον συμμάζευε, κατσουφιασμένο μα δαμασμένο, στο μπουλούκι των τριών πιο φρόνιμων.

— Είναι κακιά και γρουσούζα… μουρμούριζε ο Αντώνης στις αδελφές του, καμτσικώνοντας τις πέτρες του δρόμου με κανένα μαδημένο από τα φύλλα του χλωρό κλαδί, που πάντα βρίσκουνταν ανάμεσα στους θησαυρούς του Αντώνη, προς μεγάλο θαυμασμό του Αλέξανδρου. Είναι  γκρινιάρα…

— Τι είναι; ρωτούσε ο Αλέξανδρος γέρνοντας ολόκληρος εμπρός από τη δασκάλα, που τον βαστούσε σφιχτά από το χέρι, για ν’ ακούσει τη λέξη που του ξέφυγε. Μ’ αμέσως τον τίναζε πίσω η Εγγλέζα, που δεν καταλάβαινε τα ελληνικά, και τον ξανάφερνε στη θέση του πλάι της.

— Σπικ Ίνγκλις! πρόσταζε με το πιο αυστηρό της ύφος! Και μαζεμένα πάλι, την ακολουθούσαν τα τέσσερα αδέλφια, με ίσιες τις ράχες και σφιγμένα τα χείλια, παρατώντας κάθε αρχισμένη κουβέντα, για να μην της δείξουν την αποδοκιμασία τους. Κι έτσι, σιωπηλά, έκαναν το γύρο του βράχου, ανέβαιναν στο λόφο, απομακρύνουνταν από τον περαστικό δρόμο.

Κι εκεί στη μοναξιά, στις πέτρες και στα ξερά χαμόκλαρα, κάθουνταν όλα τ’ αδέλφια στην αράδα, με τα πόδια ενωμένα και τα χέρια σταυρωμένα φρόνιμα μπροστά τους, και κοίταζαν από πάνω, ψηλά, τις βαρκούλες που αρμένιζαν μακριά στο πέλαγος και πιο κοντά, βαθιά, κάτω, στους βράχους, τις πέτρες που ξεχώριζαν μια μια στα διάφανα βαθυγάλαζα νερά της Καστέλας.

Πηγή: Ο Τρελαντώνης – Πηνελόπη Δέλτα (ελαφρώς διασκευασμένο)

1. Να χαρακτηρίσεις τις ακόλουθες προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, δικαιολογώντας την απάντησή σου.

• Ο Αντώνης είναι ένα ήσυχο και υπάκουο παιδί.
• Τα τέσσερα αδέρφια μένουν στον Πειραιά μαζί με τους γονείς τους.
• Το μικρότερο σε ηλικία παιδί είναι ο Αλέξανδρος.
• Οι θείοι των παιδιών έχουν έναν σκύλο, τον Ντον.
• Η δασκάλα των παιδιών είναι αυστηρή, αλλά πολύ γλυκιά με τα παιδιά.

2. Πώς αντιμετωπίζουν τον Αντώνη τα υπόλοιπα αδέρφια του; Συμφωνείς με τη στάση τους;
3. Να υπογραμμίσεις τις λέξεις και τις φράσεις του κειμένου που δείχνουν το χαρακτήρα της δασκάλας.
4. Για κάθε λέξη με έντονα γράμματα να βρεις τουλάχιστον μία συνώνυμη.
5. Να βρεις τρία σημεία του κειμένου όπου υπάρχει μεταφορά.
6. Να βρεις τη δομή της 4^ης παραγράφου.
7. Να δώσεις στο κείμενο ένα δικό σου τίτλο.
8. Να βρεις τη συντακτική λειτουργία των παρακάτω υπογραμμισμένων λέξεων:

• Ο Aντώνης ήταν πολύ σκάνταλος και πολύ άτακτος.
• Κάθε μέρα ο Αντώνης και τ’ αδέλφια του πήγαιναν περίπατο με την Εγγλέζα τους δασκάλα.
• Ήταν μεγάλος πειρασμός για τον Αντώνη τα σκυλιά.
• Κι έτσι, σιωπηλά, έκαναν το γύρο του βράχου.
• Κάθε μέρα ο Αντώνης και τ’ αδέλφια του πήγαιναν περίπατο.

9. Να γράψεις τα ουσιαστικά που παράγονται από τα παρακάτω ρήματα και δηλώνουν αυτό που ζητείται στην παρένθεση:

10. Αφού εντοπίσεις τα ρήματα της τελευταίας παραγράφου, να βρεις το ποιόν ενέργειας, καθώς και σε ποια χρονική βαθμίδα και φωνή ανήκουν.

11. Να χαρακτηρίσεις τις παρακάτω προτάσεις ως αποφαντικές, ερωτηματικές, προστακτικές ή επιφωνηματικές.

• Φοβούμαι πως δε θα τα πάμε καλά!
• Επτά ήταν τα σπίτια του Τσίλερ, όλα στην αράδα κι ενωμένα·
• Τι είναι;
• Σπικ Ίνγκλις!
• Και τα τέσσερα αδέλφια γνώριζαν καλά τα σκυλιά αυτά.
• Και όμως πώς ήθελε να μπορεί να κάνει όσα έκανε ο Αντώνης!

12. Να χαρακτηρίσεις τις προτάσεις σύμφωνα με μορφή τους και τα συστατικά τους (απλή, ελλειπτική, επαυξημένη).

• Ο Αντώνης ήταν πολύ σκάνταλος και πολύ άτακτος.
• Είναι κακιά και γρουσούζα…
• Το πλοίο σαλπάρει.

13. Τα χρόνια έχουν περάσει. Ο Αντώνης μεγάλος πια, έχει αποκτήσει τη δική του οικογένεια και διηγείται στα παιδιά του τα «κατορθώματά» του. Καταγράφεις τη συζήτησή τους και τα συναισθήματα των παιδιών, με τη μορφή διαλόγου. (150 περίπου λέξεις)

Το επαναληπτικό μάθημα που μόλις διαβάσατε προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις της εκλεκτής συναδέλφου Ελένης Σαββίδου, η οποία το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Για να μεταβείτε στο Υλικό ή τα  Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Β’  Γυμνασίου, επιλέξτε την αντίστοιχη ενότητα από τον παρακάτω πίνακα:

ή επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο για να μεταβείτε σε:

ΙΕΠ: Κριτήρια Αξιολόγησης για Γλώσσα και Λογοτεχνία Γυμνασίου

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.