Κριτήριο Αξιολόγησης Γ Ενότητα 1

Ενότητα 1η

Η Ελλάδα στον κόσμο

Η Ελλάδα στον κόσμο

Κείμενο α: Delirium[1] graecum

Η Αθήνα, η Ρώμη, η Ιερουσαλήμ (με τις φωτεινές και τις σκοτεινές τους όψεις) και το αυτόχθον πολιτιστικό στοιχείο των λαών της Ευρώπης, αυτή η «εκ των διαφερόντων» αρμονία συνιστά το δυτικό πολιτισμό. Οι Έλληνες στάθηκαν πρωτοπόροι σε καίριους τομείς: λογοτεχνία, γραφή, εκπαίδευση, φιλοσοφία, επιστήμη, θέατρο, τέχνη, πολιτική, αθλητισμός, ιδέες και θεσμοί. Όμως τη διάδοση των πολιτιστικών αγαθών αναλαμβάνει κυρίως το κατεξοχήν «διδασκαλικόν όργανον», η γλώσσα. Έτσι, η αρχαία ελληνική «έβαψε» ανεξίτηλα και εξακολουθεί να χρωματίζει τις ευρωπαϊκές γλώσσες, λατινογενείς και μη. Όπως ομολογεί ο μεγάλος ιστορικός του πολιτισμού, ο Ελβετός Jacob Burckhardt (1818-1897) «βλέπουμε με τα μάτια των Ελλήνων και μιλούμε με τις εκφράσεις τους».

Η πορεία της Ελληνικής προς τη Δύση ήταν δύσκολη. Οι άποικοι της Μεγάλης Ελλάδας δώρισαν στους λαούς της Ιταλικής χερσονήσου το αλφάβητό τους και πληθώρα λέξεων ανώτερου πολιτισμού. Αργότερα, για να εκπολιτίσουν οι Ρωμαίοι την αγροτοκτηνοτροφική και στρατοκρατούμενη κοινωνία τους, αναγκάστηκαν, θέλοντας και μη, να εισαγάγουν από την Ελλάδα διδασκάλους, λογίους, καλλιτέχνες και προ- πάντων λογοτεχνικά πρότυπα και λέξεις, ιδίως αυτές που δήλωναν αφηρημένες έννοιες και τεχνολογικά επιτεύγματα. «Η ηττημένη Ελλάδα νίκησε τον άγριο κατακτητή και έφερε τις τέχνες μέσα στο αγροίκο Λάτιο» (Οράτιος, Επιστολές, 1.156).

Ε.Λ.Ι.Α., Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας επιμέλεια Μ. Κοπιδάκης (διασκευή)

Κείμενο β: Δύο απόψεις για την αρχαία Ελλάδα

Τούτες τις μέρες, σε μια μουντή αίθουσα αναμονής, βρέθηκε τυχαία στα χέρια μου αμερικανικό εικονογραφημένο πλατιάς κυκλοφορίας. Σκόνταψα σε μια έγχρωμη ολοσέλιδη διαφήμισή του: παράσταινε τη δυτική όψη του Παρθενώνα. Στη δεξιά γωνιά της ζωγραφιάς, παράμερα, σαν αφηρημένη οπτασία, δυο νεαροί τουρίστες ακουμπούσαν, μπροστά σε δυο γεμάτα ποτήρια, σ’ ένα σπόνδυλο κολόνας που τους χρησίμευε για τραπεζάκι. Τούτη η ρεκλάμα[2] διατυμπάνιζε: «Όσο περισσότερα ξέρετε για την αρχαία αρχιτεκτονική, τόσο περισσότερο σας αρέσει η Ακρόπολη» (The more you know about ancient architecture the more you like the Acropolis»). Σκοπός αυτής της σκηνοθεσίας ήταν η διάδοση ενός αγγλοσαξονικού ποτού.

Δεν είμαι ζηλωτής[3] της σύγχρονης «τουριστοκρατίας» που θαμπώνει τα χρόνια μας, αλλά τη στιγμή που συλλογίζομαι μια εργασία που, δίκαια νομίζω, φιλοδοξεί να αποτελέσει αξιόλογη συνεισφορά στην πλατύτερη γνώση των αρχαίων μνημείων μας, αυτούς τους «συνδετικούς κρίκους των παλαιών με τους σημερινούς», δεν εδυσκολεύτηκα να σημειώσω το παραπάνω περιστατικό. Δείχνει, αλήθεια, σε τι απόσταση βρίσκεται το σημερινό παρόν, αυτό που απορροφούμε με όλους τους πόρους του κορμιού μας, από εκείνα τα βαθιά περασμένα. […]

Με άλλα λόγια, χρειάζεται, νομίζω, μια πίστη σ’ αυτά τα αρχαία σημάδια μέσα στο τοπίο τους· η πίστη πως έχουν δική τους ψυχή. Τότε θα μπορέσει ο προσκυνητής –πρώτη φορά τον ονομάζω έτσι– να πιάσει ένα διάλογο μ’ αυτά. Όχι μέσα σε τουριστικά πλήθη ποικιλότροπα αναστατωμένα, αλλ’ αν μπορώ να πω: μόνος, καθρεφτίζοντας την ψυχή που διαθέτει στην ψυχή αυτών των μαρμάρων μαζί με το χώμα τους. Μπορεί να γίνομαι συμβουλάτορας αιρέσεων, όμως δεν μπορώ να χωρίσω το ναό του Δελφικού Απόλλωνα από τις Φαιδριάδες ή την κορυφογραμμή της Κίρφης. Ευτυχώς η γη μας είναι σκληρή, οι πρασινάδες της δε σε πλαντάζουν, τα χαρακτηριστικά της είναι βράχια, βουνά και πελάγη. Κι έχει ένα τέτοιο φως.

Γ. Σεφέρης, Δοκιμές

[1] delirium: (εδώ) έξαλλος ενθουσιασμός, μανία για τη χρήση ελληνικών λέξεων ως όρων στους τομείς των επιστημών, των τεχνών κ.λπ.

[2] ρεκλάμα: διαφήμιση

[3] ζηλωτής: οπαδός, θιασώτης

1. Βρείτε με ποιους τρόπους συνδέονται οι προτάσεις κάθε περιόδου στο ακόλουθο απόσπασμα του κειμένου β: «Μπορεί να γίνομαι συμβουλάτορας αιρέσεων, όμως δεν μπορώ να χωρίσω το ναό του Δελφικού Απόλλωνα από τις Φαιδριάδες ή την κορυφογραμμή της Κίρφης. Ευτυχώς η γη μας είναι σκληρή, οι πρασινάδες της δε σε πλαντάζουν, τα χαρακτηριστικά της είναι βράχια, βουνά και πελάγη».
2. Ξαναγράψτε το απόσπασμα «Τούτες τις μέρες, σε μια μουντή αίθουσα… η διάδοση ενός αγγλοσαξονικού ποτού» χρησιμοποιώντας πιο περίπλοκη σύνδεση των προτάσεων (παρατακτική και υποτακτική), κάνοντας όλες τις αναγκαίες αλλαγές.
3. «Έτσι, η αρχαία ελληνική “έβαψε” ανεξίτηλα και εξακολουθεί να χρωματίζει τις ευρωπαϊκές γλώσσες, λατινογενείς και μη»: Ποια σημασία έχουν οι υπογραμμισμένες λέξεις στο κείμενο α; Αν τις ακούσετε έξω από το κείμενο, έχουν ίδια σημασία; Αν όχι, ποια;
4. Στο κείμενο β αναζητήστε λέξεις και εκφράσεις που αποδίδουν ποιητικό ύφος.

Γ. Παραγωγή λόγου

Να συντάξετε ένα  διαφημιστικό κείμενο 250 περίπου λέξεων στο οποίο θα προβάλλετε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Ελλάδας με στόχο να προσελκύσετε το ενδιαφέρον πολιτών από άλλες χώρες, ώστε να την επισκεφθούν. Το κείμενό σας θα δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου.

Για να μεταβείτε σε άλλα Σχεδιαγράμματα ή Κριτήρια Αξιολόγησης  της Νεοελληνικής Γλώσσας Γ’  Γυμνασίου, επιλέξτε την αντίστοιχη ενότητα από τον παρακάτω πίνακα:

ή επιλέξτε τον παρακάτω σύνδεσμο για να μεταβείτε σε:

ΙΕΠ: Κριτήρια Αξιολόγησης για Γλώσσα και Λογοτεχνία Γυμνασίου

Το κριτήριο αξιολόγησης που μόλις διαβάσατε προέρχεται από τις προσωπικές σημειώσεις της εκλεκτής συναδέλφου Αργυρώ Διαμαντοπούλου- Παπαλιά, η οποία το παραχώρησε στον ιστότοπό μας σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους υπόλοιπους συναδέλφους.

Την ευχαριστούμε από καρδιάς και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία όχι μόνο στον επαγγελματικό στίβο αλλά και στην προσωπική της ζωή.

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.