Επιστολή φιλολόγου ΕΑΕ: Ναι, στη συνεργασία, όχι στον διχασμό!
Διαβάστε την επιστολή μιας φιλολόγου της Παράλληλης Στήριξης, όπως την λάβαμε πριν από κάποιες μέρες στην ηλεκτρονική αλληλογραφία του filologika.gr, η οποία ζήτησε να σεβαστούμε την ανωνυμία της σε περίπτωση δημοσίευσης της επιστολής της. Σας την παραθέτουμε (οι επιτονισμοί είναι δικοί μας), σεβόμενοι την επιθυμία της.
Αγαπητέ συνάδελφε,
Είμαι εγώ, η φιλόλογος της παράλληλης στήριξης που ήρθα ένα ωραίο πρωί στο σχολείο σου, έτσι ξαφνικά. Είμαι εγώ, που εισχώρησα στην τάξη σου και κάθισα στο πρώτο, στο τρίτο, στο τελευταίο θρανίο, μαζί με τον Νίκο που ανήκει στο φάσμα του αυτισμού (διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών), την Ελένη που αντιμετωπίζει προβλήματα ακοής και τον Έκτορα με δυσκολίες μάθησης. Είμαι εγώ, που συνοδεύω το παιδί που σηκώνει απειλητικά τη γροθιά, όταν το μαλώνεις. Είμαι εγώ, που «νοηματίζω» με έντονες χειρονομίες στην Ελένη, προκαλώντας τα βλέμματα των συμμαθητών της. Είμαι εγώ, που έπρεπε να είχα τιθασεύσει τον Έκτορα, ώστε να μην σηκώνεται και να μην αποσπά την προσοχή της τάξης.
Σου γράφω το γράμμα αυτό, γιατί νιώθω την ανάγκη να σου μιλήσω. Νιώθω την ανάγκη να τα βρούμε μεταξύ μας. Να τα συμφωνήσουμε. Γιατί δεν έχω έρθει στην τάξη με σκοπό να σε ελέγξω, ούτε όμως και να έχω διακοσμητικό ρόλο. Επιπλέον, νιώθω την ανάγκη να σου μιλήσω για τους μαθητές μας.
Αρχικά, θέλω να σου ξεκαθαρίσω, αγαπητέ συνάδελφε, πως, όταν κάνεις μάθημα, δε σε ελέγχω. Δε σε κρίνω σε περίπτωση που κάνεις λάθη. Όταν κάνεις μάθημα, βρίσκομαι δίπλα στον μαθητή μου και παράλληλα κάνω το δικό μου μάθημα, προσπαθώ να τον συντονίσω, φροντίζω να παραμένει συγκεντρωμένος και να του δείχνω το δικό μου εξατομικευμένο υλικό. Βλέπεις έχω τόσα πολλά να κάνω, που, ακόμα κι αν ποτέ κάνεις κάποιο λάθος, δεν το παρατηρώ. Και σίγουρα δε σε κρίνω. Γιατί κι εγώ κάνω λάθη. Και γνωρίζω, πως δε θα ήταν δίκαιο για εσένα να σε κρίνω. Νιώθω την ανάγκη να στο επισημάνω αυτό, γιατί θέλω να νιώθεις ασφάλεια στην τάξη.
Είμαι εδώ για να διευκολύνω τον μαθητή μας. Δε χρειάζεται να τηρείς επιφυλακτική στάση απέναντί μου. Ρώτησε με ό,τι θες για αυτόν και έλα να βρούμε μαζί τεχνικές για να διαχειριστούμε μαθησιακά ή συμπεριφορικά προβλήματα που τυχόν έχει. Άλλωστε κι εγώ θα σου ζητήσω πληροφορίες για τον Νίκο, την Ελένη και τον Έκτορα. Εσύ μάλλον τους γνωρίζεις περισσότερο καιρό σε σχέση με εμένα. Σίγουρα μαζί θα μπορέσουμε να καταγράψουμε τις δύσκολες στιγμές αλλά και τις επιτυχίες τους και να επανασχεδιάσουμε νέους στόχους για την βελτίωσή τους. Εγώ κι εσύ είμαστε συμπαραστάτες και συνοδοιπόροι στην απαιτητική αυτή διαδικασία.
Αγαπητέ συνάδελφε, το ξέρω, πως ίσως δυσανασχετείς καμιά φορά με την παρουσία μου ή τον μαθητή μας. Ξέρω, πως συχνά κάνουμε θόρυβο, γιατί ενόσω εσύ βρίσκεσαι στον πίνακα και διδάσκεις, ταυτόχρονα λαμβάνει χώρα ακόμα μία μίνι διδασκαλία στο δικό μας θρανίο. Και ξέρω, πως αυτό μπορεί να σου αποσπά την προσοχή ή να αποπροσανατολίζει και τη δική σου σκέψη αλλά και των υπόλοιπων μαθητών. Πίστεψέ με όμως, προσπαθώ πολύ να είμαι αθόρυβη και εγώ και ο μαθητής μας, αλλά δεν είναι πάντα εύκολο, επειδή, ο Νίκος και ο Έκτορας χρειάζονται πολλά και συχνά διαλείμματα. Και η Ελένη είναι κωφή. Δε μπορεί να αντιληφθεί, ότι οι κραυγές της ακούγονται.
Φαντάζομαι, πως συχνά νιώθεις εκτεθειμένος. Πότε δεν έλαβες επιμόρφωση σε θέματα ειδικής αγωγής ή ειδικών μαθησιακών δυσκολιών. Ποτέ δε σε ενημέρωσαν για το θεσμό της παράλληλης στήριξης. Η έλλειψη αυτή δεν είναι δική σου ευθύνη. Άλλωστε, γνωρίζουμε καλά και οι δύο πως το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα αντιμετωπίζει χρόνιες ανεπάρκειες και οι αποδέκτες τους είμαστε όλοι όσοι στελεχώνουμε τα σχολεία. Όμως, καλείσαι να διδάξεις σε μία αίθουσα με μαθητές που αντιμετωπίζουν ιδιάζουσες δυσκολίες σε σχέση με τον μέσο όρο. Και κανείς δε σε προετοίμασε γι’ αυτό. Αντιλαμβάνομαι τη σύγχυσή σου.
Αγαπητέ συνάδελφε, ακριβώς για όλα τα παραπάνω σου γράφω το γράμμα αυτό. Γιατί θέλω να σου δηλώσω τη συμπαράστασή μου, θέλω να σε καλέσω σε βοήθεια, ώστε μαζί να βρούμε την άκρη. Γιατί ο θεσμός της παράλληλης στήριξης, όπως έχει συλληφθεί ως ιδέα επιστημονική, δεν έχει καμιά σχέση με τον τρόπο που εφαρμόζεται σήμερα στο σχολείο. Παράλληλη Στήριξη δε σημαίνει απλώς κάθομαι δίπλα στο μαθητή και του σημειώνω τα όσα λες. Η Παράλληλη Στήριξη είναι ένας θεσμός που αποσκοπεί στην εφαρμογή συμπεριληπτικών πρακτικών στην εκπαίδευση. Στηρίζεται στην αρχή, ότι ο μαθητής που αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες ως αποτέλεσμα ειδικών μαθησιακών αναγκών ή αναπηρίας, με την προϋπόθεση, ότι μπορεί να ανταποκριθεί στο αναλυτικό πρόγραμμα της τάξης του και στις εκδηλώσεις της σχολικής ζωής, έχει δικαίωμα να φοιτά στο «σχολείο της γειτονιάς» του. Πρακτικά, αυτό σημαίνει, ότι από κοινού μοιραζόμαστε την τάξη, καθώς είμαστε ισότιμοι, ότι από κοινού παράγουμε εκπαιδευτικό έργο, αναπροσαρμόζοντας τις μεθόδους διδασκαλίας, το υλικό και τους στόχους του αναλυτικού προγράμματος, δημιουργώντας ίσες ευκαιρίες συμμετοχής για τον μαθητή με ειδικές δυσκολίες μάθησης, με τελικό στόχο ο μαθητής αυτός να κατακτήσει την αποδοχή της ομάδας, της τάξης και να αυτονομηθεί, κάτι που θα τονώσει την αυτοεκτίμησή του.
Όπως αντιλαμβάνεσαι, ο παραδοσιακός χώρος της ειδικής εκπαίδευσης βιώνει καταιγιστικές αλλαγές. Τα παιδιά που στο παρελθόν φοιτούσαν σε διαχωριστικά περιβάλλοντα, πλέον γίνονται μέρος του ενδιαφέροντος κάθε εκπαιδευτικού. Άρα, η δομή και ο τρόπος λειτουργίας του σχολείου χρειάζεται να αναπροσαρμοστούν, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά σε όλα τα παιδιά με την εφαρμογή συμπεριληπτικών πρακτικών εκπαίδευσης.
Φυσικά, για να συμβούν όλα αυτά, έχουμε να διανύσουμε πολλά χιλιόμετρα στην Ελλάδα. Φέτος, έχω την τύχη να είμαι σε δύο σχολεία πολύ διαφορετικά ως προς τον τρόπο λειτουργίας τους, με πολύ ενδιαφέροντες μαθητές και αξιόλογους συναδέλφους. Παρατηρώ από την καθημερινή μου τριβή με το σχολικό περιβάλλον, πως πολλοί εκπαιδευτικοί αδιαφορούν για τους μαθητές που χρήζουν παράλληλης στήριξης. Οι περισσότεροι όμως, ενδιαφέρονται, ρωτούν, μαθαίνουν και εφαρμόζουν. Αυτοί είναι καθηγητές όπως εσύ, που έχουν αγάπη για το γνωστικό αντικείμενο, αλλά αγαπητέ μου, χωρίς την αγάπη για το παιδί και τη διδασκαλία ως διαδικασία, είναι καταδικασμένοι να αποτύχουν. Σου γράφω αυτό το γράμμα για να σου θυμίσω τον όρκο που δώσαμε στη σχολή «… Ούτω χρήσιμον εμαυτόν καταστήσω πρός άπαντας τους δεομένους της εμής αρωγής και εν πάση ανθρώπων κοινωνία… συντελέσω βαίνων εν ευθεία του βίου οδώ πρός την αλήθειαν και το δίκαιον… ». Ορκιστήκαμε, λοιπόν, να γίνουμε χρήσιμοι προσφέροντας σε όλους όσοι χρειάζονται τη βοήθειά μας, ατομικά και σε κάθε ανθρώπινη κοινωνία και πως θα συμβάλλουμε πάντα βαδίζοντας τον ευθύ δρόμο της ζωής έχοντας ως στόχο την αλήθεια και το δίκαιο. Μα φυσικά, αυτά τα γνωρίζεις πολύ καλά. Αλλά, όταν στην τάξη σου έχεις μαθητές που αντιμετωπίζουν ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, όλα αυτά ίσως αποκτούν λίγο διαφορετικό νόημα.
Θυμήσου! Στόχος μας είναι να άρουμε τα εμπόδια στη μάθηση και να προετοιμάσουμε το κλίμα ώστε να συμπεριληφθεί και ο μαθητής μας στην εκπαιδευτική διαδικασία. Έχω να μοιραστώ μαζί σου ορισμένες συμβουλές, που θα εξασφαλίσουν τόσο την ενεργητική συμμετοχή του μαθητή, αλλά θα απαλύνουν και τη δική σου ανησυχία και ανασφάλεια.
Καταρχάς, θα ξεκινήσω με ένα τετριμμένο γεγονός. Το κάθε παιδί είναι διαφορετικό. Άρα, κάθε παιδί είναι ξεχωριστή περίπτωση. Αρχικά, ας αναγνωρίσουμε, ότι κάθε μαθητής έχει μοναδικές ικανότητες και χαρακτηριστικά. Με την παροχή ίσων ευκαιριών στη διδασκαλία και στη μάθηση σε όλα τα παιδιά, θα μπορέσουμε να αυξήσουμε την επίδοση όλων των μαθητών:
-Ανάλογα με την αντίληψη του μαθητή, δώσε τοβυ το λόγο, ώστε να συμμετέχει ή δώσε του ρόλο στην τάξη. Π.χ. να είναι υπεύθυνος και να γράφει την ημερομηνία στον πίνακα.
-Διατήρησε οπτική επαφή μαζί μου. Το πρώτο πράγμα που ρωτάω τον μαθητή μας, όταν τον συναντάω στην τάξη, είναι αν έχει διαβάσει και αν έχει κάνει τις εργασίες του. Στη συνέχεια, ρίχνω μία γρήγορη ματιά για να επιβεβαιώσω αν όσα έχει προετοιμάσει στο σπίτι είναι σωστά. Έτσι, όταν θα θες να τον εξετάσεις, μπορώ να σου κάνω διακριτικά νόημα σε ποιο σημείο να τον εξετάσεις. Με αυτόν τον τρόπο θα αυξήσουμε τη συμμετοχή του και την αυτοπεποίθηση του, δίνοντάς του την ευκαιρία να βελτιωθεί. Έξτρα συμβουλή: Έλα να συνεννοηθούμε εκ των προτέρων σε ποιο μέρος της ύλης θα τον εξετάσεις, ώστε να το δουλέψουμε λιγάκι παραπάνω. Έτσι, θα αυξήσουμε τις πιθανότητες να αντεπεξέλθει στη διαδικασία της αξιολόγησης με απόλυτη επιτυχία.
– Η Μαρία Μοντεσόρι έχει πει: «Αν το παιδί δεν μπορεί να μάθει με τον τρόπο που το διδάσκουμε, τότε πρέπει να το διδάξουμε με τον τρόπο που μπορεί να μάθει». Προσωπικά, κρατάω τη συμβουλή αυτή σαν φυλαχτό, κάθε φορά που μπαίνω στην τάξη.
– Όσο και να ανησυχείς για την ύλη ή το χρονοδιάγραμμα ή τον έλεγχο του επιθεωρητή, να ξέρεις πως, όταν στην τάξη σου υπάρχει μαθητής που λαμβάνει παράλληλη στήριξη, δικαιούσαι να διαφοροποιείς και να αναδιαμορφώνεις τόσο το Αναλυτικό Πρόγραμμα όσο και το υλικό που θα χρησιμοποιήσεις. Επίσης, επιβάλλεται να αναδιαμορφώνεις τα κριτήρια αξιολόγησης, ώστε να ανταποκρίνονται στις οδηγίες που αναγράφονται στον φάκελο του μαθητή με βάση την αξιολόγηση του ΚΕΔΔΥ( ή πλέον ΚΕΣΥ). Αν μελετήσεις τα στοιχεία της διάγνωσης, θα σου δώσουν πολύτιμες πληροφορίες για το πως μπορείς να το κάνεις αυτό. Μην ξεχνάς, ότι θα ήταν χαρά μου, πάντα σε συνεργασία μαζί σου, να αναλάβω εγώ αυτό το μέρος της διαδικασίας. Άλλωστε, είναι σημαντικό να επικοινωνούμε και να συνεργαζόμαστε.
-Την ώρα της διόρθωσης των διαγωνισμάτων, σε παρακαλώ, μην παίρνεις το κόκκινο στυλό ανά χείρας και διορθώνεις τα πάντα. Κι εμένα μου είναι δύσκολο να αντισταθώ στο άλκιμο αυτό χρώμα. Μα είναι καλό να θυμόμαστε, πως ο μαθητής μας ξεκινάει από άλλη αφετηρία συγκριτικά με τα υπόλοιπα παιδιά. Φυσικά, το θέμα δεν είναι να τύχει ευνοϊκής βαθμολόγησης, αλλά να επιβραβεύσουμε την προσπάθειά του. Επιπλέον, χρησιμοποίησε το πράσινο χρώμα για να επισημάνεις τα λάθη. Όμως, εστίασε σε έναν με δύο λάθος τύπους κάθε φορά. Για παράδειγμα, στο διαγώνισμα των αρχαίων, στα ουσιαστικά της τρίτης κλίσης, σημείωσε τα λάθη στις καταλήξεις, αλλά μπορείς να παραβλέψεις τα λάθη τονισμού. Και όταν δώσεις το διαγώνισμα, βρες κάτι θετικό να πεις στο μαθητή. Συνήθως με ένα «Ήταν πολύ καλή η προσπάθεια, την επόμενη φορά θα τα πας ακόμα καλύτερα» θα δεις, ότι μπορείς να ενισχύσεις την αυτοπεποίθηση του παιδιού.
– Αν ο μαθητής μας εκδηλώνει επιθετική/παραβατική συμπεριφορά, χρειάζεται να παραμείνουμε ψύχραιμοι. Την κρίσιμη στιγμή που εκδηλώνεται η συμπεριφορά, χρησιμοποιούμε σύντομες και απλές εντολές, με καθαρό και σταθερό τόνο φωνής, όπως για παράδειγμα «Άφησέ το!», «Αυτό δεν είναι σωστό!», «Μην κάνεις χειρονομίες!», «Αυτό πονάει!», «Μην βρίζεις!», «Κάθισε στη θέση σου!». Πρόσφατα, μαθητής μου εκδήλωσε επιθετική συμπεριφορά απέναντί μου, αφού δέχθηκε λεκτική βία από έναν συμμαθητή του. Ουσιαστικά ο μαθητής μου ηρέμησε, όταν τον διαβεβαίωσα, πως είμαι εδώ για αυτόν, πως πρώτα θέλω να ακούσω τι έγινε και ότι μετά θα αποδοθεί δικαιοσύνη και πως εντέλει τον αγαπώ. Αν ο μαθητής νιώθει, ότι είμαστε δίκαιοι και υποστηρικτικοί, θα μας εκπλήξει για το πώς μπορεί να παύσει την εκρηκτική συμπεριφορά μέσα σε δευτερόλεπτα. Προσοχή, ειδικά σε παιδιά που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού, τα περιστατικά πρέπει να αντιμετωπίζονται άμεσα. Δεν έχει νόημα να επιβάλλουμε ποινές ή να τα καλούμε σε συζήτηση ή απολογία στο γραφείο του διευθυντή την επόμενη μέρα, ειδικά αν δεν είναι υψηλής λειτουργικότητας. Βέβαια, δεν υπάρχει καλύτερη θεραπεία από την πρόληψη. Είναι σημαντικό στο σχολείο να ακολουθούμε κανόνες σωστής/κατάλληλης συμπεριφοράς, να τους υπενθυμίζουμε στην έναρξη της κάθε σχολικής ημέρας και να τους τηρούμε όλοι.
-Μεγάλο κεφάλαιο είναι οι γονείς. Αρκετοί, μπορεί να είναι εντελώς αδιάφοροι έως απαιτητικοί και κουραστικοί. Προσωπικά, εφαρμόζω μία αρχή: Τους αγαπάω τους γονείς. Πρώτα από όλα, γιατί έχουν περάσει πολλά. Δε μπορώ να φανταστώ την ψυχική και συναισθηματική εξουθένωση των ανθρώπων αυτών. Η οικογένεια ενός παιδιού που αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες δοκιμάζεται οικονομικά, δοκιμάζονται οι αντοχές της και τα δεσμά των μελών της. Είναι σημαντικό να έχουμε ανοικτή επικοινωνία με τους γονείς. Έχουν να μας δώσουν πολύτιμες πληροφορίες για να σχεδιάσουμε προγράμματα που θα βοηθήσουν το παιδί τους. Μπορούμε να τους εμπλέξουμε στη διαδικασία, ώστε να υποστηρίζουν στο σπίτι τη «δουλειά» που ξεκινάμε εμείς στο σχολείο. Και στο τέλος πιστεύω, ότι αυτό που επιζητούν οι άνθρωποι αυτοί από εμάς, είναι να τους διαβεβαιώσουμε ότι όλα θα πάνε καλά. Μία αισιόδοξη κουβέντα χρειάζονται…!
Όλα όσα καταγράφω παραπάνω είναι καρπός προσωπικής τριβής με τους μαθητές στα σχολεία και συμβουλές που εφαρμόζω μετά από συζητήσεις με τον υπεύθυνο του ΚΕΔΔΥ και άλλους συναδέλφους. Ό,τι γράφω δεν είναι θέσφατο ούτε πανάκεια. Και σίγουρα είναι πολύ μικρό σε σχέση με όλα αυτά που μπορούμε μαζί να πετύχουμε για τους μαθητές μας. Είναι όμως μία αρχή. Και είναι δύσκολη. Αλλά στο τέλος θα πετύχουμε να πάρουμε τη μεγαλύτερη, τη σπουδαιότερη επιβράβευση από τους μαθητές μας: μικρά, ευτυχισμένα, γελαστά μουτράκια, καθώς θα έχουν βιώσει τη χαρά της επιτυχίας. Λέγεται, πως ο Μέγας Αλέξανδρος αναφερόμενος στον δάσκαλό του, Αριστοτέλη, διατύπωσε την εξής φράση: «Στους γονείς οφείλομεν το ζην, στους δε διδασκάλους το ευ ζην». Και πιστεύω, ότι μετά από χρόνια αυτό θέλουμε να νιώθουν και οι δικοί μας μαθητές μας για εμάς.
Με εκτίμηση,
η Φιλόλογος της Παράλληλης Στήριξης.
Y.Γ. Η επιστολή είναι αφιερωμένη σε δύο εξαιρετικούς φιλολόγους, στον Απόστολο και στον Παναγιώτη, αλλά και σε κάθε συνάδελφο που κάνει τη διαφορά μέσα στην τάξη με αφοσίωση και αγάπη για το γνωστικό αντικείμενο και για τα παιδιά.
Η Ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την εκπαίδευση ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook, και διαβάστε παρόμοια προτεινόμενα θέματα της επικαιρότητας ακριβώς από κάτω!
Η Ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την εκπαίδευση ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook, και διαβάστε παρόμοια προτεινόμενα θέματα της επικαιρότητας ακριβώς από κάτω!
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Υλικό για ΕΠΑ.Λ.
