Έντγκαρ Άλλαν Πόε

Έντγκαρ Άλλαν Πόε: Ένας ρομαντικός λογοτέχνης που λάτρεψε τον φόβο!

Στις 19 Ιανουαρίου 1809 στη Βοστόνη της Μασαχουσέτης γεννιέται η πιο μυστηριώδης λογοτεχνική προσωπικότητα του σύγχρονου κόσμου, ο Έντγκαρ Άλλαν Πόε. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που από τα πρώτα χρόνια της ζωής του κλήθηκε να αντιμετωπίσει το σκληρό πρόσωπο της μοίρας, αργότερα βυθίστηκε στα πάθη του, πάλεψε με τους δαίμονές του και τελικά ηττήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 1849, αφού νωρίτερα είχε γίνει πασίγνωστος λογοτέχνης τρόμου. Μάλιστα, ο τρόπος που έφυγε από τη ζωή ήταν τόσο μυστηριώδης όπως ακριβώς και τα μυθιστορήματά του.

”Αυτοί που ονειρεύονται την ημέρα αντιλαμβάνονται πολλά πράγματα που διαφεύγουν από αυτούς που ονειρεύονται μόνο τη νύχτα.”

Τα πρώτα χρόνια του Πόε

Ο Πόε σε νεαρή ηλικία.

Ο Έντγκαρ Άλλαν Πόε γεννιέται στη Βοστόνη της Μασαχουσέτης στις 19 Ιανουαρίου 1809. Γονείς του ήταν ο Ντέιβιντ Πόε και η Ελίζαμπεθ Χόπκινς δύο περιπλανώμενοι ηθοποιοί,  οι οποίοι παντρεύτηκαν στο Ρίτσμοντ το 1806.

Ο Πόε είχε ήδη έναν αδελφό τον Χένρι Λέοναρντ Πόε και αργότερα απέκτησε την Ροζαλί Πόε. Η οικογένεια ήταν πολύ φτωχή και η ζωή τους ήταν μια διαρκής μάχη για την επιβίωση.

Μάλιστα, η Ελίζαμπεθ και τα τέκνα της γίνονταν συχνά μάρτυρες των βίαιων ξεσπασμάτων του πατέρα,  ο οποίος έπινε αρκετά και τζόγαρε, με την μητέρα να γίνεται καταφύγιο για τα παιδιά της. Ο Πόε ήταν πολύ δεμένος με τα αδέλφιά του και όλα υπεραγαπούσαν την μητέρα τους.

Όμως, κανείς δεν περίμενε ότι θα την στερούνταν τόσο σύντομα και απροσδόκητα. Η Ελίζαμπεθ αρρωσταίνει από φυματίωση, και τον Δεκέμβριο του 1811 πεθαίνει. Λίγες μέρες μετά, πεθαίνει και ο πατέρας τους προς ανακούφιση όλων, λόγω των δεινών που πέρασαν. Έτσι, τα αδέλφια χωρίζονται. Ο Χένρι θα βρεθεί υπό την κηδεμονία των παππούδων τους, η Ροζαλί θα υιοθετηθεί από την οικογένεια Μακένζι και θα μετονομαστεί σε Ροζαλί Μακένζι Πόε και ο Έντγκαρ θα υιοθετηθεί – όχι επίσημα- από την οικογένεια Άλλαν – εξού και το επίθετο Άλλαν που πρόσθεσε ο ίδιος στο όνομά του.

” Όλη η θρησκεία, φίλε μου, απλά έχει εξελιχθεί από την απάτη, το φόβο, την πλεονεξία, την φαντασία και την ποίηση.”

 

Οι Άλλαν, ο Πόε και τα πάθη

Τα πρώτα χρόνια μέχρι την ενηλικίωση του Έντγκαρ θα κυλήσουν ομαλά. Το ζεύγος Άλλαν (Τζον και Φράνσις Άλλαν) εγκαθίστανται στο Τσέλσι του Λονδίνου και ο Πόε θα σπουδάσει στο ομώνυμο πανεπιστήμιο λαμβάνοντας κλασική παιδεία, μαθήματα χορού και λατινικών ενώ θα παρακολουθήσει και κατηχητικό (1815).

Πέντε χρόνια μετά (1820) οι Άλλαν, μαζί με τον Πόε, ο οποίος ολοκλήρωσε τις σπουδές του, θα επανεγκατασταθούν στο Ρίτσμοντ. Πλέον όμως, οι σχέσεις μεταξύ του ποιητή και του πατριού του δεν είναι καλές. Ο Πόε βρίσκεται αντιμέτωπος με τον εφιάλτη του τζόγου ενώ παράλληλα αρχίζει να πίνει. Όλα όσα βίωσε ως θύμα από την συμπεριφορά του πατέρα του λόγω ποτού και τζόγου τα βιώνει ξανά, αλλά ως θύτης αυτή τη φορά. Δημιουργεί χρέη που δυσκολεύεται να αποπληρώσει, και ο πατριός του δεν του δανείζει τα αναγκαία χρήματα για την αποπληρωμή των χρεών του, παρά τη μεγάλη περιουσία που διέθετε.

Παράλληλα, ο Πόε συνεχίζει τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο και, παρά τα προβλήματά του γίνεται υπόδειγμα σπουδαστή. Άρτιος μεταφραστής που μιλά άπταιστα Γαλλικά, Γερμανικά, Ιταλικά και Ισπανικά, εξαιρετικός ομιλητής, άριστος σπουδαστής ενώ διαπρέπει και στον αθλητισμό.

Με το πέρας των σπουδών του ο Πόε εγκαταλείπει το σπίτι του προς άγνωστο προορισμό. Καταντά ανέστιος, πένης και ζει ως αγύρτης. Τα ίχνη του εντοπίζονται τον Μάιο του 1827 χρονολογία που δηλώνει την ένταξή του στον στρατό. Ο Πόε εντάσσεται στον στρατό ως Έντγκαρ Άλλαν Περρύ και θα μείνει μέχρι τον Απρίλιο του 1829. Την περίοδο παραμονής του στο στράτευμα εμφανίζεται για πρώτη φορά στα λογοτεχνικά δρώμενα με το βιβλίο «Ταμερλάνος και άλλα ποιήματα», (Βοστόνη, 1827). Όταν θα απολυθεί θα εκδώσει το δεύτερο βιβλίο του (συνέχεια του πρώτου) με τίτλο «Αλ Ααραάρ, Ταμερλάνος και μικρά ποιήματα», (Βαλτιμόρη,1829).

” Ένας άνθρωπος δεν είναι αληθινά γενναίος, αν φοβάται να φαίνεται ή να είναι -όταν υπάρχει λόγος- δειλός. ”

 

Η προσωπική του ζωή και το έργο του Πόε

Δύο χρόνια αργότερα (1831), ο Πόε θα βιώσει μια πολύ θλιβερή εξέλιξη, καθώς θα χάσει τον αδελφό του Χένρι ενώ το 1834 θα πεθάνει και ο πατριός του χωρίς να τον συμπεριλάβει στην διαθήκη του, κάτι που δεν εξέπληξε τον Πόε.

Όμως, παρά τα δυσάρεστα γεγονότα η ζωή του Έντγκαρ θα μπει σε νέα τροχιά, καθώς θα ερωτευτεί και εντέλει θα παντρευτεί (Μάιος 1836) την 13χρονη (!) Βιρτζίνια Κλεμ με τον ίδιο να είναι σχεδόν 27 χρονών.

Από την άλλη μεριά, η συγγραφική του δραστηριότητα γνωρίζει τεράστια αύξηση και επιτυχία.Το 1838 εκδίδει το τρίτο του βιβλίο «Μελέτη Κοχυλιών» (Φιλαδέλφεια) και γράφει πάνω από ενενήντα κριτικές βιβλίων και άρθρα.

Την ίδια περίοδο γνωρίζεται με τον γνωστό ηθοποιό – και ιδιοκτήτη του περιοδικού – «Περιοδικό του Τζέντλεμαν» Ουίλιαμ Μπάρτον. Ο Μπάρτον θα προτείνει στον Πόε να γίνει εκδότης του περιοδικού και εκείνος θα δεχτεί. Γίνεται ένας άψογος εκδότης και συνάμα τρυφερός σύζυγος. Τα πρωινά εργάζεται αδιάκοπα για το περιοδικό και το βράδυ μαθαίνει στην αγαπημένη του Βιρτζίνια πιάνο και άρπα.

Παράλληλα, εκδίδει το έργο «Αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ» (Νέα Υόρκη) με τον πρωταγωνιστή του έργου, Άρθουρ, να έχει πολλά κοινά με τον Πόε. Στη συνέχεια εκδίδει το δίτομο έργο «Ιστορίες του Γκροτέσκ και του Αραμπέσκ», ένα έργο συνολικά 500 σελίδων για το οποίο τα περιοδικά σε Νέα Υόρκη, Βοστόνη, Φιλαδέλφεια, Ρίτσμοντ και Βαλτιμόρη θα γράψουν διθυραμβικές κριτικές.

” Αισθάνομαι πραγματικά μια αποστροφή προς τον κίνδυνο, εκτός από την απόλυτη μορφή του, τον τρόμο. ”

 

Ο Πόε και η γιγάντωση της φήμης του

Η ζωή του Πόε ποτέ δεν ήταν μια ευθεία γραμμή ευτυχίας. Παρόλο που είχε καταφέρει να βρει την πολυπόθητη ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής, αναβίωσε ο εφιάλτης του τζόγου και του αλκοολισμού. Πίνει πολύ και δημιουργεί χρέη από την χαρτοπαιξία. Οι σχέσεις του με τον Μπάρτον πλέον είναι πολύ κακές. Η συμπεριφορά του Πόε  εξωθεί τον Μπάρτον σε παραίτηση και ο Πόε βλέπει αυτήν την εξέλιξη ως ευκαιρία να αναλάβει μόνος του την ιδιοκτησία και την έκδοση του περιοδικού.

Όμως, ξαφνικά εμφανίζεται ο Τζ. Ρεξ Γκράχαμ και προτείνει στον Πόε συνεργασία. Ο Πόε κάνει πίσω στα σχέδιά του και δέχεται. Ο Γκράχαμ αγοράζει το περιοδικό και ο Πόε αναλαμβάνει την έκδοσή του. Επί των ημερών του γνωρίζει τεράστια επιτυχία! Ο Αμερικανός ποιητής και πεζογράφος γράφει κριτικές βιβλίων και διασκευάζει έργα.

Όμως, αρχίζει να διαπιστώνει πως το αναγνωστικό κοινό ζητά κάτι διαφορετικό και εκείνη την περίοδο παίρνει την μεγάλη απόφαση. Μεταπηδά από τον αμερικανικό ρομαντισμό στα μυθιστορήματα φαντασίας και τρόμου. Αποφασίζει όμως να εξερευνήσει έναν κόσμο που -χωρίς να το καταλάβει- θα τον αφομοιώσει τόσο που στο τέλος θα τον οδηγήσει στο θάνατο. Αρχικά, γράφει το έργο «Ποτέ μην στοιχηματίζεις το κεφάλι σου» και εν συνεχεία «Το Νησί της Νεράιδας», την «Επίθεση στον Ανεμοστρόβιλο» και «Οι φόνοι της οδού Μοργκ», τα οποία γίνονται ανάρπαστα.

Πάντα όμως έλεγε στον εαυτό του, ότι ήταν πρώτα ποιητής και έπειτα πεζογράφος, καθώς στην αρχή της καριέρας του είχε καταπιαστεί με την ποίηση, με αυτή εξάλλου είχε εκφραστεί όταν γνώρισε τον πρώτο του έρωτα, Ελμίρα. Συγκεκριμένα στο ποίημα «Σάρα Έλεν Γουίτμαν» έγραψε «…όλα χάθηκαν μπροστά μου, όλος ο κόσμος είναι τα μάτια σου».

” Ο θάνατος μιας ωραίας γυναίκας είναι χωρίς αμφιβολία το πιο ποιητικό θέμα στον κόσμο.”

«Το κοράκι» και τα εναπομείναντα χρόνια ως το θάνατο

Το 1842 ο Πόε παραιτήθηκε από το περιοδικό. Η Βιρτζίνια αρρώστησε από φυματίωση και έπρεπε να την φροντίσει. Τις αφιέρωσε μάλιστα δύο έργα του: «Ζωή στον θάνατο» και «Η μάσκα του θανάτου». Δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει τα προβλήματα και καταφεύγει πάλι στο ποτό.

Γράφει την ίδια περίοδο τον «Σκαραβαίο» και τον δημοσιεύει σε εφημερίδα στη Φιλαδέλφεια από την οποία βραβεύεται με 100$.

Παράλληλα, καταφέρνει να μετατρέψει το έργο σε θεατρικό και το ανεβάζει στο American Theatre. Η φήμη του γιγαντώνεται. Δίνει διαλέξεις στη Φιλαδέλφεια με θέμα την αμερικανική ποίηση και στα αμφιθέατρα επικρατεί το αδιαχώρητο! Την ίδια χρονιά καταφέρνει να δημοσιεύσει το εξαιρετικά επιτυχημένο μυθιστόρημα τρόμου «Ο μαύρος γάτος». Το 1844 οδεύει οικογενειακώς στη Νέα Υόρκη, για να δουλέψει στην βραδινή Mirror ως κριτικός και εκδότης.

Πλέον, δείχνει να έχει αφήσει πίσω του το φαύλο παρελθόν. Είναι άψογος εργαζόμενος. Μάλιστα, δεν αργεί να κάνει την τεράστια επιτυχία που θα τον αναδείξει σε έναν εκ των καλύτερων ποιητών της αμερικανικής ιστορίας. Μία νύχτα του 1844-5 γράφει το πολυθρύλητο «Το Κοράκι»  και το 1845 το δημοσιεύει στην εφημερίδα του. Επικρατεί πανδαιμόνιο! Το έργο ανατυπώνεται πολλές φορές. Γίνεται εκδότης και στην Μπρόντγουει Τζέρναλ, όμως λίγο καιρό μετά θα την εγκαταλείψει λόγω χρεών.

Ένα χρόνο αργότερα θα γράψει το έργο «Οι Λιτεράτοι», το οποίο εξαντλείται σε χρόνο ρεκόρ και ανατυπώνεται σε πολλά αντίτυπα. Δυστυχώς, το 1844 πεθαίνει η Βιρτζίνια. Ο Πόε προσπαθεί να ξαναφτιάξει τη ζωή του και ζητά σε γάμο την ποιήτρια Σάρα Έλεν Γουίτμαν με την υπόσχεση να μην ξαναπιεί. Προσπαθεί αλλά μάταια, με αποτέλεσμα ο γάμος να ακυρωθεί. Αργότερα συναντά εντελώς τυχαία την χήρα πια και πρώτο του έρωτα Ελμίρα κατά τη διάρκεια περιοδείας του στο Νότο. Της προτείνει να παντρευτούν και εκείνη δέχεται.

Ο μυστηριώσης θάνατος του Πόε

Ο τάφος του Πόε στην Βαλτιμόρη.

Οκτώβριος 1849. Ο Πόε πηγαίνει στη Νέα Υόρκη για να εργαστεί. Δεν θα φτάσει ποτέ. Στο λιμάνι της Βαλτιμόρης, το βράδυ της 6ης Οκτωβρίου θα συναντήσει κάποιους φίλους. Τον πείθουν να πιουν μαζί ένα τελευταίο αποχαιρετιστήριο ποτό. Ο Πόε αφήνει τα πράγματά του και πηγαίνει σε μια ταβέρνα. Το πρωί της 7ης Οκτωβρίου ένας άγνωστος άνθρωπος βρίσκεται χωρίς στοιχεία και χρήματα ημιθανής στη μέση ενός δρόμου. Κάποιοι περαστικοί τον πηγαίνουν στο νοσοκομείο όπου απλά επιβεβαιώνεται ο θάνατός του όπως και τα στοιχεία του. Ήταν ο Έντγκαρ Άλλαν Πόε. Τα αίτια θανάτου είναι μέχρι σήμερα άγνωστα με τις πιο πιθανές αιτίες να είναι η επιληψία, η δολοφονία ή η δηλητηρίαση. Θάφτηκε στην Βαλτιμόρη και πάνω στο μνημείο έχουν χαρακτεί τα λόγια: «ΛΕΕΙ ΤΟ ΚΟΡΑΚΙ!  Ποτέ πια!».

Η επιρροή του Πόε στη δυτική κουλτούρα και σκέψη

Ο Έντγκαρ Άλλαν Πόε είναι αδιαμφισβήτητα ο πιο διαβασμένος και μεταφρασμένος λογοτέχνης μαζί με τον Μπωντλαίρ με τον οποίο μάλιστα χρονικά συνυπήρξαν. Επηρέασε πάρα πολλούς λογοτέχνες μερικοί εκ των οποίων είναι οι: Ουίτμαν, Φώκνερ, Βαλερί, Ουάιλντ, Έλιοτ, Σω, Μπωντλαίρ, Λαβκράφτ, Σερ Κόναν Ντόιλ, Στίβεν Κινγκ.

Εκτός των λογοτεχνών, από το έργο του Πόε έχουν επηρεασθεί και πολλοί μουσικοί. Την αρχή έκανε ο Ραχμάνινοφ με τη σύνθεση «Οι καμπάνες» σαφώς επηρεασμένος από το ομώνυμο διήγημα του Αμερικανού ποιητή. Στη συνέχεια ακολούθησε ο Μπομπ Ντίλαν με το «Just like Tom Thumb’s blues» , το οποίο αναφέρεται στο διήγημα «Οι Φόνοι της Οδού Μοργκ», έργο που επηρέασε και τους Iron Maiden, οι οποίοι ηχογράφησαν το «Murders in the Rue Morgue». Επίσης, από το έργο του ποιητή-πεζογράφου έχουν επηρεαστεί και οι Queen με το τραγούδι «Nevermore» (υπαινιγμός στο Κοράκι) και οι Λου Ριντ και Ντέιβιντ Μπάουι.

Τέλος, ο Πόε επηρέασε και πολλούς κινηματογραφιστές. Έχουν γίνει πάνω από 337 (!) παραγωγές με αφορμή το έργο του ενώ έχουν προβληθεί τουλάχιστον 6 ταινίες (1915, 1935, 1963, 1999, 2003, 2012) με τον τίτλο «Το Κοράκι» με πιο γνωστή να είναι αυτή του 2012 με πρωταγωνιστή τον ηθοποιό Τζον Κιούζακ.

Επίλογος

Αναμφίβολα, ο Πόε ήταν ένας εκ των καλύτερων δημιουργών του 19ου αιώνα και ίσως όλων των εποχών. Παρά τα πάθη του κατάφερε να ξεχωρίσει τόσο ως εκπρόσωπος του αμερικανικού ρομαντισμού όσο και ως μυθιστοριογράφος του τρόμου. Μεταφραστής, ποιητής, πεζογράφος, κριτικός έργων. Ήταν τα πάντα. Είχε μια μοναδική ικανότητα να διεισδύει στα μύχια της ανθρώπινης ψυχής και να την διαβάζει. Ας έψαξε να βρει απαντήσεις για τη δική του ψυχή στη λήθη και στο προσωρινό ποντάρισμα μιας ζαριάς. Για τη δική μας ψυχή ήταν παρών. Όλα τα έργα του εκφράζουν το μυστήριο, το σασπένς, τον φόβο, την περατότητα, τον θάνατο. Όσα στοιχεία περιείχε δηλαδή η ζωή του. Μόνο ένα στοιχείο δεν περιέχουν· την ελπίδα ότι όλα μπορούν να ανατραπούν και η θέληση για ζωή να νικήσει τη μοίρα. Μα ο Πόε δεν θέλησε ποτέ κάτι τέτοιο.

Πηγές: 1, 2   και «Edgar Allan Poe, ΤΟ ΚΟΡΑΚΙ και άλλα», εκδ. Δαμιανός, Αθήνα.

 

Χάρης Αβραμίδης για την Ομάδα του filologika.gr


Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την εκπαίδευση ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook, και διαβάστε παρόμοια προτεινόμενα θέματα της επικαιρότητας ακριβώς από κάτω!

Η Ομάδα του filologika.gr

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την εκπαίδευση ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook, και διαβάστε παρόμοια προτεινόμενα θέματα της επικαιρότητας ακριβώς από κάτω!

0
Would love your thoughts, please comment.x