
Αμαλία Φλέμινγκ: Zωή αφοσιωμένη στη Θεραπεία και την Ελευθερία
Αμαλία Φλέμινγκ: Zωή αφοσιωμένη στη Θεραπεία και την Ελευθερία
Η Αμαλία Κουτσούρη από την Πόλη ήταν η κόρη ενός επιφανούς δερματολόγου με αγάπη για τη γραφή αλλά πάθος για την ιατρική. Η γυναίκα αυτή έμελλε να υφάνει με αρραγή δεσμά το όνομά της με τον Νομπελίστα της Ιατρικής Αλεξάντερ Φλέμινγκ και τον αγώνα για ελευθερία. Μία σύγχρονη αγωνίστρια που πάλεψε να απαλύνει τον ανθρώπινο πόνο μέσω της ιατρικής και της πολιτικής της πορείας.
Το γονίδιο της Ιατρικής
Η Αμαλία Κουτσούρη γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 28 Ιουνίου 1912. Ήταν η χαρισματική θυγατέρα ενός σπουδαίου ιατρού της Πόλης, του Χαρίλαου Κουτσούρη. Ο πατέρας της διατηρούσε τη δική του δερματολογική κλινική κι έτσι μπορούσε να της προσφέρει την ανθρωπιστική μόρφωση και την θετική παιδεία που άρμοζε στην απόγονο ενός ευκατάστατου επιστήμονα. Και φαίνεται ότι τα κατάφερε, αν κρίνουμε από τη μετέπειτα επιτυχημένη σταδιοδρομία της κόρης του με το υψηλό φρόνημα και το ανθρωπιστικό ήθος.
Όπως αναφέρει η ίδια η Αμαλία, από την Βασιλεύουσα δεν έχει πολλές αναμνήσεις…μονάχα τις σκάλες μπροστά στο σπίτι του παππού της. Φαίνεται λογικό μιας και ήταν απότομη η απόσχιση της οικογένειά της από τα πατρογονικά της. Θυμάται τον πατέρα της να κρατάει στο ένα χέρι το χαρτί της επιστράτευσης και στο άλλο τη μητέρα της που έκλαιγε με λυγμούς. Δεν το άντεχε ο Χαρίλαος να υπηρετήσει τον τουρκικό στρατό κι έτσι με το ξέσπασμα του Ά Παγκοσμίου Πολέμου η οικογένεια Κουτσούρη βρέθηκε σε ελληνικό έδαφος.
Στην Αθήνα, όσο οι πληγές του ξεριζωμού σιγά σιγά έκλειναν, η ευγενική ψυχή της νεαρής τότε Αμαλίας τρεφόταν από τη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία. Είχε ταλέντο στη συγγραφή και ονειρευόταν αρχικά σπουδές στη φιλολογία. Καθώς όμως το πατρικό πρότυπο ήταν ισχυρό, η κοπέλα παρασύρθηκε από τη μαγεία του μικρόκοσμου της Βιολογίας. Έτσι ακολούθησε σπουδές στην Ιατρική και αναγορεύτηκε σε διδάκτωρ Μικροβιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και άμεσα ξεκίνησε να εργάζεται στο Λονδίνο. Αυτή ήταν η αρχή της καριέρας της επιτυχημένης γιατρού.
Η συμμετοχή στην Αντίσταση
Η Αμαλία Κουτσούρη ήταν αφοσιωμένη στην επιστήμη της, όμως ποτέ δεν περιορίστηκε στην ιατρική της ιδιότητα. Δεν ζούσε τη ζωή της in vitro, ήταν μία μάχιμη ζηλωτής της Ελευθερίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Έτσι κατά τη διάρκεια της Κατοχής συμμετείχε ως ενεργό μέλος της Εθνικής Αντίστασης ενώ ταυτόχρονα ενίσχυε οικονομικά τον αγώνα με όσα μέσα διέθετε. Επίσης έκρυβε στο σπίτι της όσους διαχειρίζονταν τους πομπούς ασυρμάτου που παρακολουθούσαν τις κινήσεις των Γερμανών. Τέλος, εξασφάλιζε με τη βοήθεια της αστυνομίας πλαστές ταυτότητες για τους κυνηγημένους από τους γκεσταπίτες πατριώτες. Η Αμαλία Κουτσούρη εμφορούμενη από αγνό πατριωτισμό και αγάπη για την ελευθερία ρίσκαρε τη ζωή της.
Η Αμαλία και ο Φλέμινγκ
Στο τέλος του πολέμου έλαβε επιτέλους την πολυπόθητη υποτροφία από το Βρετανικό Συμβούλιο για να δουλέψει ως ερευνήτρια. Η Αμαλία ξεχώρισε ανάμεσα σε 45 υποψήφιους όχι μόνο για την ακαδημαϊκή της υπεροχή αλλά και για το αγωνιστικό και δημοκρατικό της ήθος. Αυτά της χάρισαν το «μοιραίο εισιτήριο» για το Λονδίνο.
Η επιστήμονας μαζί με την υποτροφία άδραξε την ευκαιρία να διαλύσει τον γάμο που είχε συνάψει ως φοιτήτρια με τον αρχιτέκτονα Μανώλη Βουρέκα. Αν και η επιστήμη αποτάσσεται τη μοιρολατρία, το πεπρωμένο είχε αποφασίσει για τη νεαρή επιστήμονα στο νέο της ξεκίνημα να συνυφάνει τη ζωή της με τη γοητευτική ύπαρξη ενός κορυφαίου γιατρού και ερευνητή, αυτή του νομπελίστα Αλεξάντερ Φλέμινγκ.
Ο Αλεξάντερ Φλέμινγκ αποτελούσε τον θρύλο της εποχής καθώς η ανακάλυψη της πενικιλίνης στις 15 Σεπτεμβρίου του 1928 πρόσφερε στους τραυματίες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τη ζωή και στον ίδιο το Νόμπελ Φυσιολογίας- Ιατρικής το 1945.
Ο ακαταμάχητος νομπελίστας τότε υπηρετούσε στο νοσοκομείο Σεντ Μαρί. Ήταν ένας εσωστρεφής άνθρωπος και αρκετά συντηρητικός, όμως ήταν καλοσυνάτος και τρυφερός. Ήταν παντρεμένος όταν γνώρισε την Αμαλία και ενώ τον γοήτευσε η χαρισματική βοηθός του με τον αλτρουιστικό χαρακτήρα, δεν ενέδωσε στην έλξη που ένιωσε γι’ αυτήν. Άλλωστε σεβόταν τη σύζυγό του και την κατά 30 χρόνια νεότερή του ερευνήτρια.
Η ίδια η Αμαλία Φλέμινγκ θυμάται με συγκίνηση για τον άντρα με τον οποίο θα μοιραζόταν πέρα από τη συζυγική κλίνη αργότερα και το επώνυμο ότι ως φανατικός καπνιστής ήταν με το τσιγάρο στο στόμα και η βαριά σκωτσέζικη του προφορά δεν της επέτρεψε να καταλάβει το πεδίο της έρευνας που της πρότεινε να ερευνήσει στην πρώτη τους συνάντηση. Ο Φλέμινγκ διαβάζοντας στα μάτια της Αμαλίας την ταραχή της πρόσφερε τη θέση της βοηθού του για να την ανακουφίσει από την αμηχανία. Φυσικά εκείνη δέχτηκε με ένα μεγάλο «Ναι!».
Οι δύο ερευνητές μοιράστηκαν το εργαστήριο για 8 χρόνια μέχρι που ήρθε η ώρα η Αμαλία να αναλάβει τη διεύθυνση του μικροβιολογικού και αιματολογικού εργαστηρίου στον Ευαγγελισμό. Την ίδια χρονιά ο Φλέμινγκ χήρευσε, μα έμεινε πιστός στη μνήμη της συζύγου του. Η Αμαλία που διακατεχόταν από σεβασμό στο πρόσωπό του και τις επιστημονικές του ανακαλύψεις τον καλούσε να δίνει διαλέξεις στην Ελλάδα. Τις προσκλήσεις αυτές αποδεχόταν με χαρά για τρία χρόνια ο Αλεξάντερ και μόνο στην τελευταία επίσκεψη του στην Ελλάδα της αποκάλυψε ευθαρσώς τα συναισθήματά του για εκείνη και τη ζήτησε σε γάμο.
Κάπως έτσι η λαμπρή επιστήμονας με το ανυπόταχτο ήθος υποτάχθηκε στον μεγάλο της έρωτα. Έζησε κοντά του ένα όνειρο και την πλήρη ευτυχία, αν και ήταν σύντομη. Ο Αλεξάντερ Φλέμινγκ, ο σπουδαίος αυτός γιατρός και άνθρωπος, απεβίωσε στο Λονδίνο σε ηλικία 73 ετών αφήνοντας στην Αμαλία γλυκόπικρη γεύση στα χείλη και τη βαριά κληρονομιά του ονόματός του.
Η αγωνίστρια Αμαλία Φλέμινγκ ενάντια στη βαρβαρότητα
Η Αμαλία Φλέμινγκ ήταν γνήσια πατριώτισσα με δημοκρατικά φρονήματα. Όσο η χώρα στέναζε κάτω από το καθεστώς των συνταγματαρχών ανέπτυξε αντικαθεστωτική δράση. Το 1971 συνελήφθη με την κατηγορία ότι σχεδίαζε την απόδραση του Αλέξανδρου Παναγούλη. Για 25 μερόνυχτα την βασάνιζαν. Μέχρι που στερούσαν στην καταπονημένη από το διαβήτη εξηντάχρονη το νερό. Μόνο όταν την έπιασε αιματουρία σταμάτησαν τα βασανιστήρια. Μα όπως η ίδια ανέφερε σε συνέντευξή της δεν ήταν αυτή η πιο απάνθρωπη πρακτική που της επιφύλασσαν οι βασανιστές της.
Καθώς η Φλέμινγκ ήταν αποφασισμένη να μη μιλήσει, η πιο χυδαία, η πιο απόκοσμη τιμωρία της ήταν ότι για κάθε ερώτημα που θα έμενε αναπάντητο στην ανάκριση θα βασάνιζαν μπροστά στα μάτια της έναν σύντροφό της. Στο κολαστήριο αυτό οι κραυγές και το κλάμα των κατατρεγμένων δημοκρατών στοίχειωναν τους τοίχους των κελιών. Από εκεί μέσα η Φλέμινγκ ανασύρθηκε στιγματισμένη από τα βασανιστήρια για να οδηγηθεί σε μία δίκη-παρωδία, στην οποία καταδικάστηκε σε 16 μήνες φυλάκιση. Κατά τη διάρκεια της δίκης, όπως ανέφεραν οι σύντροφοί της, από κατηγορούμενη μετατράπηκε σε κατήγορος, αφού με θάρρος στηλίτευσε το τυραννικό καθεστώς . Τελικά οι διώκτες της, φοβούμενοι την παγκόσμια κατακραυγή, περιορίστηκαν στο να την απελάσουν στο εξωτερικό και να της αφαιρέσουν την ελληνική ιθαγένεια. Εκείνοι…οι καταχραστές της Ελλάδας… από εκείνη…μία φιλόπατρη Ελληνίδα…
Η Αμαλία Φλέμινγκ διωγμένη από τη Χούντα μετοίκησε στο Λονδίνο. Από εκεί ακούραστη και αισιόδοξη ταξίδευε, συνέγραφε, έδινε διαλέξεις και συναντούσε σπουδαίες προσωπικότητες, μιλούσε ανοικτά για τα βασανιστήρια των Συνταγματαρχών και κατάγγειλε με την ιδιότητά της ως ιατρού τα παραισθησιογόνα που χρησιμοποιούσαν στην ανάκριση. Με αυτόν τον τρόπο στάθηκε με αξιοθαύμαστο θάρρος – αν και άοπλη- μπροστά στη βαναυσότητα.
Η Φλέμινγκ στο σήμερα
Το 1974 η ιατρός, ερευνήτρια και ακτιβίστρια Αμαλία Φλέμινγκ επιστρέφει στην Ελλάδα, πιο συγκεκριμένα στο μικρό της καμαράκι στην Αθήνα. Συντροφιά της έχει τις γάτες της και τα λουλούδια της που τυλίγουν το μπαλκόνι και την ταράτσα της. Το καμαράκι της μοιάζει με καράβι φορτωμένο την ίδια την Άνοιξη έτσι που ξεχειλίζει από τον ανθόκηπό της. Σε αυτόν τον ευωδιαστό χώρο την επισκέπτονται οι άνθρωποι του πνεύματος, οι αγωνιστές σύντροφοί της και οι συνάδελφοί της από τη Βουλή. Όλοι μιλούν για εκείνη με τρόπο τρυφερό, μιλούν για τη σεμνότητά της και το ευγενές της ήθος, για τη μετριοπάθεια και το ομαδικό της πνεύμα. Ποτέ δεν έμπλεξε σε προσωπικούς διαξιφισμούς και στη Βουλή έπαιρνε τον λόγο μόνο όταν είχε κάτι να πει.
Η βαθιά της πίστη στη δημοκρατία και την προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας την οδήγησαν στον αγώνα και στην πολιτικοποίηση από νωρίς. Ήταν αναμενόμενο μετά τη δικτατορία ότι αποφάσισε να πολιτευθεί. Εξελέγη τρεις φορές με το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα το 1977, το 1981 και το 1985 ως βουλευτής επικρατείας και Α’ Αθηνών. Η εκλογή της ήρθε ως επισφράγιση της εμπιστοσύνης και εκτίμησης που έδειξαν οι Έλληνες εκλογείς στο πρόσωπό της.
Ταυτόχρονα η Αμαλία Φλέμινγκ καταπιάστηκε με την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων των γυναικών και της ειρήνης καθώς συμμετείχε σε αντίστοιχες οργανώσεις. Η δραστηριότητά της στη Διεθνή Αμνηστία ξεχωρίζει καθώς χρημάτισε πρώτη πρόεδρος του ελληνικού τμήματος.
Η συμπαθητική κυρία Φλέμινγκ, η παθιασμένη θιασώτης της ελευθερίας και αφοσιωμένη ερευνήτρια της Μικροβιολογίας επένδυσε όλη της την περιουσία στη δημιουργία του Ιδρύματος Βασικής Βιοιατρικής Έρευνας Αλέξανδρος Φλέμινγκ στη Βάρη. Δυστυχώς δεν έζησε αρκετά ώστε να δει το όνειρό της ολοκληρωμένο. Έκλεισε τα μάτια της στις 26 Φεβρουαρίου 1986 αφήνοντας πίσω της πολύτιμη παρακαταθήκη την ηθική και ιατρική της κληρονομιά μιας και οι παθιασμένοι αγώνες της για ελευθερία και η αδιάκοπη μάχη της για την ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου την κατέστησαν πανανθρώπινο πρότυπο προς μίμηση.
Η Αμαλία Φλέμινγκ με το σκωτσέζικο επώνυμο και την καθάρια ελληνική ψυχή ήταν η γυναίκα που έστρεφε το κεφάλι στο μικροσκόπιο και στα βιβλία της, αλλά σήκωνε ψηλά το ανάστημα ενάντια σε κάθε μορφής δουλεία.
Παρακολουθήστε εδώ το αφιέρωμα του αρχείου της ΕΡΤ στην Αμαλία Φλέμινγκ.
Νικολέτα Μιχαλοπούλου, Φιλόλογος Ειδικής αγωγής για την ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την εκπαίδευση ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook, και διαβάστε παρόμοια προτεινόμενα θέματα της επικαιρότητας ακριβώς από κάτω.
Η Ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την εκπαίδευση ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook, και διαβάστε παρόμοια προτεινόμενα θέματα της επικαιρότητας ακριβώς από κάτω!