Αλκυόνη Παπαδάκη: 30 Χρόνια Λογοτεχνίας!
Την πρωτοσυνάντησες στο Κόκκινο Σπίτι, μία ωραία μέρα του 1988, όταν βγήκε το ουράνιο τόξο με το τέλος της βροχής. Η Μπόρα, όμως, τελείωσε έναν χρόνο μετά (1989) και μπόρεσε να φανεί, στον έναστρο ουρανό, Το χρώμα του Φεγγαριού (1995). Εκείνη, στεκόταν εκεί με ένα Σκισμένο Ψαθάκι (1993), στο Ακρογιάλι της Ουτοπίας (2005), Ξεφυλλίζοντας τη σιωπή (2004) και διαβάζοντας Το Τετράδιο της Αλκυόνης (2004). Αμάν, αμάν (1995), αυτές Οι κάργιες (1997)…! Στέκονται πάνω στον ίσκιο των πουλιών (2003) και χαλούν την όμορφη εικόνα! Όμως, να…! Το χαμόγελο του δράκου (2018) έρχεται σαν Χειμωνιάτικη Λιακάδα (1999) και διορθώνει την ανορθογραφία των κάργιων. Μάλιστα, είναι τόσο δυνατό κι αισιόδοξο που εξοβελίζει την Βαρκάρισσα της Χίμαιρας (2001). Αχ! Τι σου είναι ένα χαμόγελο…! Τι σου είναι η αγάπη τελικά…(2011). Αν ήταν όλα… αλλιώς (2009)…! Αν ήταν όλα διαφορετικά…! Όμως, δεν (πρέπει να) χάνεται η αισιοδοξία. Όχι! Όλα μπορούν να αλλάξουν. Σε μια στιγμή. Σ’ένα γύρισμα της ζωής (2013). Σ’ένα γύρισμα ενός κέρματος… Όμως, να ξέρεις…! Θα ξανάρθουν τα χελιδόνια, (2015) για να μας δώσουν το έναυσμα που χρειαζόμαστε για την αλλαγή. Το ταξίδι που λέγαμε (2017)…Θα το κάνουν! Μη φοβάσαι! «Η αλλαγή θα γίνει. Όταν κατασταλάξουμε σε αξίες».
Στη λογοτεχνία έχουν υπάρξει τεράστιες προσωπικότητες, που όχι μόνο την εκπροσώπησαν επάξια, αλλά την ανέδειξαν, την υπηρέτησαν με πάθος και μεράκι και προσέφεραν νέους ορίζοντες στο αναγνωστικό κοινό. Προσωπικότητες που κατέθεσαν την ψυχή τους, την άδειασαν πάνω σε ένα λευκό χαρτί…Το πιο ζωντανό χαρτί με νόημα, ουσία και ζωή! Αναμφισβήτητα, μία εκ των τριών-τεσσάρων κορυφαίων λογοτεχνικών προσωπικοτήτων που έχουν υπάρξει στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία και ίσως η κορυφαία του 20ου αιώνα είναι η Αλκυόνη Παπαδάκη!
«Καλύτερα να είσαι μόνος σου… παρά με τον λάθος άνθρωπο… Μπορεί αύριο το πρωί να ξυπνήσεις… και πάλι μόνος… Μπορεί το βράδυ να μην κοιμήθηκες σε μια αγκαλιά… αλλά πολύ κρίμα σε εκείνους… που ξυπνούν και δεν ξέρουν πού βρίσκονται…»
Η πολυκύμαντη ζωή της Αλκυόνης Παπαδάκη
Η Αλκυόνη Παπαδάκη γεννιέται στο χωριό Νιο των Χανίων με πατέρα δάσκαλο και μαμά ονειροπόλα! Από τον σπουδαίο, όπως μαρτυρά, (δάσκαλο) πατέρα της, κληρονόμησε το αίσθημα της δικαιοσύνης, του χρέους και της υπομονής. Έμαθε να δίνεται, αλλά να μην διαχέεται κι ούτε να διασκορπίζεται σε τυχαία γεγονότα και ανθρώπους, αλλά να μένει «επί της ουσίας», από την παιδική της ηλικία.
Η μητέρα της υπήρξε ιδιαίτερα ρομαντική κι ευαίσθητη ψυχή. Κληροδότησε στη μικρή Αλκυόνη τον ρομαντισμό, την αγάπη για τη φύση, την ευθυκρισία για τους ανθρώπους, την ιδιαίτερη οπτική στα πράγματα, τη λυρικότητα, τη ζωντανή γραφή και το χιούμορ!
«Εγώ έχω περάσει προ πολλού απέναντι… Στην άλλη όχθη… Πέρασμα δύσκολο μωρό μου… Είπα εκατό φορές πως θα πνιγώ… Γι’αυτό με βλέπεις μούσκεμα ως το κόκκαλο. Εσύ στέκεσαι ακόμα στην άκρη κι ούτε τα παπούτσια σου δεν έχεις λύσει…»
Τα δύσκολα παιδικά χρόνια
Είχε την ατυχία, τη δυστυχή συγκυρία να ζήσει ως παιδί όλο το μετεμφυλιακό κλίμα της εποχής. Ένα κλίμα άσχημο, επενδυμένο με πολλή θλίψη, πένθος και στερήσεις. Όχι υλικές, αλλά συναισθηματικές.
Είδε τη μητέρα της, τη γιαγιά της, Ανδρομάχη και τον παππού της να φυλακίζονται άδικα, απλά και μόνο, επειδή ο αδελφός της μητέρας της (ο θείος της μικρής Αλκυόνης, Δημήτρης), ζούσε στα βουνά. Όλη η οικογένειά της φυλακίσθηκε, με την κατηγορία της συμμετοχής σε ανταρτοπόλεμο.
Η Κρητική λογοτέχνης στερήθηκε από τα παιδικά της χρόνια, από την πιο τρυφερή ηλικία, την μητέρα της. Αναγκάστηκε να μεγαλώσει για ένα διάστημα με τις θείες της αλλά και με τον πολυαγαπημένο της θείο, που της μετέφερε την αγάπη για το γράψιμο. Όταν πια η μητέρα της αποφυλακίσθηκε, ήταν ψυχικά διαλυμένη… Δεν έζησε όσο ήθελε κι έπρεπε την κόρη της, όμως ίσχυε και το αντίστροφο. Η φωλιά της μαμάς έμεινε αρκετό καιρό άδεια… Η γιαγιά της, η Ανδρομάχη, όπως παραδέχεται η Αλκυόνη Παπαδάκη, ήταν παλικάρι και δεν επηρεάστηκε στον ίδιο βαθμό από τα όσα πέρασε. Η μικρή Αλκυόνη ήταν τότε ευαίσθητη κι ευάλωτη, κάτι που, όπως μας εξομολογήθηκε σε προσωπική συνέντευξη, δεν κατάφερε ποτέ να αποβάλλει και το διατηρεί ακόμα!
«… Ξέρεις τι μετράει τελικά; Ποια χέρια θα σε αγκαλιάσουν και θα κάμουν το δέρμα σου να δακρύσει. Ποιο στόμα θα τσακίσει το φλοιό του μυαλού σου και θα σε τινάξει χωρίς αναπνοή στ’ αστέρια. Δεν έχει ταυτότητα ο έρωτας».
Οι σπουδές και η επαγγελματική ζωή της Αλκυόνης Παπαδάκη
Φτάνοντας σε ηλικία σπουδών, η Αλκυόνη Παπαδάκη φοιτά εσώκλειστη στη Γαλλική Σχολή – Saint Joseph των Χανίων. Με έναν φακό κάτω από τα σκεπάσματα, καταφέρνει να διαβάσει όλο το έργο του Ν.Καζαντζάκη και να επηρεαστεί από αυτήν. Μάλιστα, όπως ομολογεί η ίδια αργότερα, δεν τον μιμήθηκε ποτέ, αλλά επηρεάστηκε από αυτόν. Μια επιρροή, σχεδόν ανεπαίσθητη, που, όμως, την διακρίνει κάποιος στα πρώτα έργα της.
Ολοκληρώνει με επιτυχία τη φοίτησή της στη Γαλλική Σχολή και μεταβαίνει στην Αθήνα με σκοπό να αλλάξει τον κόσμο! Όμως, δεν τα κατάφερε…Ο κόσμος δεν αλλάζει. Εγγράφεται στην Πάντειο και θέτει ως στόχο, πλέον, να αλλάξει τον εαυτό της. Δεν καταφέρνει ούτε αυτό. Της αποδίδεται μια πραγματικότητα που δεν της ταιριάζει.
Ακολουθεί τη μεγάλη της αγάπη, το απωθημένο της, όπως θα παραδεχθεί αργότερα: Τη δημοσιογραφία! Άσχετα, που όταν ήταν μικρή, έλεγε πως θα ήθελε να γίνει τραγουδίστρια ή νοσοκόμα. Παιδικά όνειρα! Διακόπτει τις σπουδές της και δεν τις ολοκληρώνει ποτέ.
Αρχίζει μαθήματα δημοσιογραφίας στην Ελληνοαμερικανική Ένωση και παράλληλα γράφει σε ηλικία 19 ετών (!) το Κόκκινο Σπίτι και το εκδίδει με δικά της έξοδα λίγα χρόνια μετά. Συντάσσει επιστολή στην οποία ζητά εργασία και την αποστέλλει στον Χρήστο Λαμπράκη, ιδρυτή και εκδότη των εφημερίδων Τα Νέα, Το ΒΗΜΑ και του περιοδικού Ταχυδρόμος. Γίνεται δεκτή και ξεκινά την πρακτική της ως μαθητευόμενη δίπλα στο δημοσιογράφο Νίκο Κακαουνάκη.
Η Αυγή, το Κόκκινο σπίτι και η μετέπειτα ζωή της Αλκυόνης Παπαδάκη
Έπειτα, ο σπουδαίος κριτικός, Τάσος Βουρνάς την προσκαλεί στην εφημερίδα Αυγή. Η Αλκυόνη Παπαδάκη καταλαβαίνει πού πρέπει να ανήκει. Την ίδια άποψη έχει και η εφημερίδα. Επιδιώκει μια ελεύθερη δημοσιογραφία, αντικειμενική, ελεύθερο ρεπορτάζ, μακριά από γραφεία αλλά κοντά στους ανθρώπους. Πραγματοποιεί το όνειρό της, μέχρι που η δικτατορία την σταματά.
Φεύγει στο Παρίσι και, όταν θα πια θα έχει επέλθει η Δημοκρατία στη χώρα μας και η ηρεμία στην καθεστηκυία τάξη, δεν μπορεί να ολοκληρώσει πια το έργο της. Ασχολούμενη με την δημοσιογραφία, έχει δηλώσει, ότι ήταν η πιο ευτυχισμένη περίοδος της ζωής της. Αλλά δεν ολοκλήρωσε ποτέ την πορεία της. Σήμερα, έχει έναν γιο και μια υπέροχη εγγονή. Την Αλκυόνη! Από το 1988 ως σήμερα, υπηρετεί αδιάκοπα τη λογοτεχνία, καταφέρνοντας να πετύχει συνεχή best sellers!
Έχει δηλώσει χαρακτηριστικά για το βιογραφικό Κόκκινο Σπίτι:
«Εμείς ζούσαμε στο κόκκινο σπίτι, όχι για λόγους ιδεολογικούς αλλά για αισθητικούς περισσότερο. Ο πατέρας μου ήταν πολύ μοντέρνος για την εποχή του και το είχε βάψει κόκκινο. Είχε βάλει γύψινα και μαργαρίτες απ’ έξω. Έτσι, στο Νιο Χωριό, ένα μικρό χωριό έξω απ’ τα Χανιά, όλοι ήξεραν το σπίτι μας ως το κόκκινο σπίτι. Ο πατέρας μου ήταν δάσκαλος, ένας πολύ καλός δάσκαλος. Αυτός μου δίδαξε το πιο σημαντικό μάθημα στη ζωή μου, όχι όμως με την έννοια του κηρύγματος. Είχαμε ένα κορίτσι στο σπίτι για τις δουλειές. Θα ήταν 12-13 χρονών. Την είχαν για να σκουπίζει τις αυλές, να κάνει τα θελήματα. Όταν πήγαινε ο πατέρας μου να πάρει ύφασμα για να το πάμε στη μοδίστρα να μας κάνει τα ρούχα μας, έπαιρνε και σ’ εμένα και σ’ εκείνο το κοριτσάκι το ίδιο ύφασμα. Έτσι φοράγαμε τα ίδια φορέματα. Αυτό ήταν μια έμπρακτη διδασκαλία που μου άλλαξε τη ζωή».
Η Αλκυόνη Παπαδάκη για την Πολιτική, την Τέχνη και τη Ζωή
Η Αλκυόνη Παπαδάκη δεν υπήρξε ποτέ αδιάφορη ούτε ως προς τα πολιτικά δρώμενα. Πάντοτε εξέφραζε και εκφράζει με αφοπλιστική ειλικρίνεια την άποψή της.
Υπάρχουν, σύμφωνα με την κρητική λογοτέχνιδα, άξιοι πολιτικοί αλλά δυστυχώς δεν είναι ο κανόνας. Απεχθάνεται την χυδαιότητα, την υποκρισία και το ψέμα, συστατικά που εν μέρει συγκροτούν την πολιτική σκηνή του σήμερα. Ίσως να υπάρχει πνευματικότητα στην πολιτική εξουσία, αλλά «φοβάται μη χάσει το λοφίο της», καταθέτει η ίδια.
Όμως, δεν χάνει την αισιοδοξία της. «Πάντα θα υπάρχει το ξημέρωμα. Καμία νύχτα δεν είναι αξημέρωτη». Πιστεύει στη νέα γενιά και στην αλλαγή που μπορεί να επιφέρει. Αλίμονο, αν δεν μπορούσε να πιστέψει σε αυτήν! «Ζούμε σε μια απάνθρωπη εποχή. Έτσι θα συνεχίσουμε; Πού πάει ο άνθρωπος», διερωτάται με αγωνία…«Κάτι πρέπει να γίνει».
Θαυμάζει και αγαπά την τέχνη και πιο συγκεκριμένα το θέατρο. «Το θέατρο είναι η κοινή συνισταμένη πολλών», δήλωσε παλαιότερα. «Η τέχνη δεν απομονώνεται από κανέναν και από τίποτα. Είναι το φωτεινό αστέρι της ψυχής μας. Η τηλεόραση είναι μια δύναμη μεγάλη και παίζει ρόλο στη διαμόρφωση της κοινωνίας. Δίνει πρότυπα που τις περισσότερες φορές είναι ψεύτικα. Όχι, ότι δεν έχει κι αυτή τις καλές της ώρες! Ασφαλώς και πρέπει να επανεξετασθούν πολλά πράγματα».
«Η τέχνη επαναπροσδιορίζει τη σκέψη μας. Φωτίζει το χαμένο βήμα μας. Δίνει ελπίδα και παρηγοριά».
Η ζωή είναι δύσκολη και περίπλοκη. Οι ανθρώπινες σχέσεις επίσης. Εμείς οι ίδιοι φταίμε για αυτό. Εκείνη, διαλέγει το ρήμα συνυπάρχω, το οποίο νοηματοδοτεί τον ίδιο τον άνθρωπο. Αγαπημένη της λέξη, το «μαζί»! Ο κόσμος δεν είναι τέλειος. Με αφοπλιστική ειλικρίνεια ομολογεί: «Είναι παράλογος. Άδικος. Πουλημένος. Κοινώς, λαμόγιο. Αλλά εδώ φαίνεται η αξία του καθενός μας. Πώς θα σώσει την ιερότητα της ψυχής του. Την ανθρωπιά και την αγάπη του για τη ζωή. Πώς δεν θα δώσει αντιπαροχή τα όνειρά του». Χρειάζεται, πρωτίστως, ήθος, το οποίο, σύμφωνα με τη χανιώτισσα λογοτέχνιδα ορίζεται με δύο λέξεις: «Σεβασμός και κατανόηση για τον συνάνθρωπο».
Εν κατακλείδι
Αυτή είναι η Αλκυόνη Παπαδάκη. Μία οικεία, γλυκιά και νοσταλγική προσωπικότητα του χθες, του σήμερα και του αύριο. Με αφοπλιστική ειλικρίνεια και αιχμηρό-κάποιες φορές- λεξιλόγιο, απαλλαγμένη από κάθε καθωσπρεπισμό, σκιαγραφεί την σύγχρονη πραγματικότητα.
Σαν σύγχρονη ψυχαναλύτρια με τη σοφία της εμπειρίας που διαθέτει, διαλέγει να διεισδύσει στα μύχια της ψυχής των ανθρώπων και να θίξει ζητήματα που αφορούν τον σύγχρονο άνθρωπο και τις ανθρώπινες σχέσεις εν γένει.
Στο πρόσφατο βιβλίο της, Το χαμόγελο του δράκου (Εκδ. Διόπτρα) πραγματεύεται το αέναο και δυσεπίλυτο ζήτημα της σχέσης μάνας-κόρης. Λυρική, δραματική, καίρια αλλά πάντα αληθινή επιλέγει να θέσει τα πράγματα στη σωστή τους βάση.
Ραντεβού τη νέα χρονιά με ακόμα πιο ενδιαφέρουσες και αποκαλυπτικές δημιουργίες!
Θα κλείσουμε το αφιέρωμά μας με ένα απόσπασμα από ένα έργο της. Καλή απόλαυση:
[..] Δε σου κράτησα ποτέ κακία. Παράπονο μόνο.. Να ήξερες πόσες νύχτες προσπαθούσα με τη σκέψη μου να επικοινωνήσω μαζί σου…
Να σου στείλω ένα μήνυμα… Κι εσύ δεν άκουγες…
Ξέρεις, ο πονεμένος αποζητά τον ίσκιο ενός ανθρώπου,
για να καθήσει από κάτω, να κουρνιάσει και να κλάψει με την ησυχία του.
Ο πόνος θέλει μια σκέψη.
Ένα καταφύγιο για να καταλαγιάσει. Όταν δεν υπάρχει τίποτα γίνεται πιο σκληρός.
Πιο κοφτερός. Σε παίρνει το κατόπι κι όπου σε βρει σε μαχαιρώνει,
ώσπου να σε ρημάξει…
Μόνο οι πολύ δυνατοί, οι πολύ οχυρωμένοι τα βγάζουν πέρα.
Κι εγώ δεν ήμουν ποτέ τόσο δυνατή.
Και καθόλου οχυρωμένη.
Εσύ ήσουν πάντα ένας καλός καραβοκύρης.
Είχες πυξίδα…
Κρατούσες την ρότα σου σταθερή..
Άραξες το σκέφος σου σε απάνεμο λιμάνι..
Εγώ το δικό μου το βούλιαξα…
Ναυάγησα…
(Απόσπασμα απο το βιβλίο της Αλκυόνης Παπαδάκη: “Το ταξίδι που λέγαμε” κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καλέντης το 2007)
Χάρης Αβραμίδης για την ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την εκπαίδευση ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook, και διαβάστε παρόμοια προτεινόμενα θέματα της επικαιρότητας ακριβώς από κάτω!
Η Ομάδα του filologika.gr
Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την εκπαίδευση ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook, και διαβάστε παρόμοια προτεινόμενα θέματα της επικαιρότητας ακριβώς από κάτω!