η επανάσταση του Θερίσου (1905)

Η επανάσταση του Θερίσου (1905)

ΜΟΙΡΑΣΟΥ ΤΟ:

Ε. Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ
ΚΑΙ Η ΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

4. Η επανάσταση του Θερίσου (1905)

α. Τα αίτια και οι αφορμές

Η κορύφωση της κρίσης

 

  • Γεώργιος απολύει Βενιζέλο στις 18 Μαρτίου 1901 από το αξίωμα του υπουργού
  • ενιζέλος δημοσιεύει στην δική του εφημερίδα «Κήρυξ» των Χανίων πέντε άρθρα με τίτλο «Γεννηθήτω φως».
  • Γεώργιος απαντά με:

– διώξεις,

– απαγόρευση ελευθεροτυπίας

– φυλακίσεις με­λών της κρητικής αντιπολίτευσης.

Πρώτα αποτελέσματα κρίσης

 

  • Πολιτικά πράγματα οδηγήθηκαν σε αδιέξοδο.
  • Προσπάθειες συνδιαλλαγής ναυάγησαν.
  • Σχηματίστηκε γύρω από τον Βενιζέλο μια ισχυρότατη «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις».
  • Η τριανδρία

– Βενιζέλος,

– Κ. Φούμης

– Κ. Μάνος → προχώρησε σε δυναμική αναμέτρηση με τον Πρίγκιπα.

Ενέργειες της αντιπολίτευσης
  • Αποχή της αντιπολίτευσης από τις εκλογές για Γενική Συνέλευση στο τέλος του 1904

– Εκλογή 64 μελών και 10 επιπλέον που θα διορίζονταν απευθείας από τον Πρίγκιπα.

– Προκήρυξη από την τριανδρία της αντιπολίτευσης και 15 πολιτευτών για μεταβολή του συντάγματος της Κρητικής Πολιτείας, στις 26 Φεβρουαρίου 1905 → προμήνυμα επανάστασης του Θερίσου.

Γεγονότα  επανάστασης του Θερί­σου
  • Φήμες για ένοπλη εξέγερση στις 14 Μαρτίου 1905.
  • Συρροή ομάδων ενόπλων με μεγάλη μυστικότητα στο Θέρισο
  • Επανάσταση αιφνιδιαστικά στις 10 Μαρτίου 1905. Οι τοιχοκολλημένες προκηρύξεις στα Χανιά κήρυτταν τα αιτήματα των επαναστατών:

– Κατάργηση της αρμοστείας.

– Πρόσκληση του λαού σε συμπαράσταση.

– Ένωση με την Ελλάδα.

– Συστάσεις στη χωροφυλακή να μην υπακούει στον Πρίγκιπα.

  • Βενιζέλος → φυσικός αρχηγός του επαναστατικού κινήματος:

– ανέλαβε να ενημερώσει το λαό

– αντιπροσώπους των Μεγάλων δυνάμεων:

–     για λόγους

–     σκοπούς επανάστασης.

β. Η αντίδραση του Πρίγκιπα

Αντίδραση Πρίγκιπας Γεωργίου

 

  • Ζήτησε εντός 36 ωρών οι επαναστάτες να παραδώσουν τα όπλα
  • Όταν η προθεσμία αυτή έληξε χωρίς αποτέλεσμα:

– κήρυξε στρατιωτικό νόμο, με τη συγκατάθεση των Μεγάλων Δυνάμεων σε όλη την Κρήτη.

Αντίδραση Κρητικής Βουλής

 

  • Κρητική Βουλή ψήφισε Νόμο «Περί ιδρύσεως σώματος δημοφρουρών»→ στήριζαν έννομη τάξη.
  • Οι επαναστάτες τους ονόμαζαν «ροπαλοφόρους»
  • Απειλή εμφυλίου πολέμου ορατή:

– Ύπαρξη δύο κυβερνήσεων:

–     του Αρμοστή στα Χανιά

–     των επαναστατών στο Θέρισο.

Αντιδράσεις στην Αθήνα

 

  • Στην Αθήνα, ο πρωθυπουργός Δηλιγιάννης:

– μετά από πιέσεις του βασιλικού περιβάλλοντος στην κυβέρνησή του:

– έκανε σκληρές δηλώσεις στον τύπο κατά του Βενιζέλου.

  • Το κίνημα όμως έβρισκε θετική ανταπόκριση στο κοινό

– οι περισσότερες αθηναϊκές εφημερίδες το υποστήριζαν ανοιχτά.

γ. Η στάση των Μεγάλων Δυνάμεων και οι διπλωματικοί ελιγμοί του Ελ. Βενιζέλου

Στάση Μεγάλων Δυνάμεων απέναντι σε επανάσταση
  • Στάση Μεγάλων Δυνάμεων:

– επιφυλακτική

– όχι ενιαία.

– Η Ρωσία μόνο υποστηρίζει φανερά τον Πρίγκιπα →Ρωσικό πολεμικό κανονιοβόλησε θέσεις επαναστατών στο Θέρισο → χωρίς όμως αποτέλεσμα.

  • Οι Δυνάμεις δεν μπορούσαν να παραβλέψουν τον κίνδυνο εμφυλίου πολέμου με δική τους ανάμειξη.
Ενέργειες Κρητών
  • Ο πολιτικός Ιωάννης Σφακιανάκης σε συλλαλητήριο στο Ηράκλειο:

– αποδοκιμάζει απαράδεκτη επέμβαση των Δυνάμεων

– καλεί το λαό σε καθολική συμπαράσταση προς τους επαναστάτες.

  • Ο Ελ. Βενιζέλος (πρόεδρος), ο κ. Φούμης και ο κ. Μάνος οργανώνουν την «Προσωρινή Κυβέρνηση της Κρήτης», η οποία:

α) Εκδίδει γραμμάτια για εσωτερικό πατριωτικό δάνειο 100.000 δρχ.

β) Οργανώνει οικονομικές υπηρεσίες, συγκοινωνιών και διοίκησης

γ) Τυπώνει γραμματόσημα

δ) Εκδίδει την εφημερίδα, «Το Θέρισο».

  •  Η χωροφυλακή, που υποστήριζε τον πρίγκιπα αδυνατεί να ελέγξει την κατάσταση.
Διπλωματική στάση Βενιζέλου και Μεγάλων Δυνάμεων
  • Οι Δυνάμεις ωθούνται σε διαπραγματεύσεις για την εκτόνωση της κρίσης

– απορρίπτουν το ζήτημα της ένωσης.

  • Ο Βενιζέλος κάνει τις πρώτες υποχωρήσεις
  • Στόχος:

– καθεστώς ανάλογο με εκείνο της Αν. Ρωμυλίας,

– ουσιαστικά ελεύθερο

– σκιώδη σουλτανική επικυριαρχία.

δ. Το τέλος της επανάστασης του Θερίσου και ο θρίαμβος της πολιτικής του Ελευθερίου Βενιζέλου

Ολοκλήρωση επανάστασης
  • Επαναστάτες εμμένουν σε ένοπλο αγώνα
  • Δυνάμεις τελεσίγραφο προς τους επαναστάτες (2-7-1905):

– καθιστούν σαφές ότι δεν μπορούν να μεταβάλουν το πολιτικό καθεστώς του νησιού.

– Ζητούν να καταθέσουν εντός 15 ημερών τα όπλα.

  • Υπόσχονταν:

– εσωτερικές μεταρρυθμίσεις

– χορήγηση γενικής αμνηστίας.

  • Στις 2 Νοεμβρίου 1905, υπογραφή συμφωνίας μεταξύ των Δυνάμεων και του Βενιζέλου:

– Προνόμια σε κρητικό λαό

– Όχι όμως ένωση με την Ελλάδα.

Αποτελέσματα επανάστασης
  • Το κίνημα είχε θετικά αποτελέσματα:

– Διεθνής Επιτροπή (Φεβρουάριος 1906): διαπραγματεύσεις με

–        Βενιζέλο

–        Ελληνική Κυβέρνηση

–        Νέα ρύθμιση του Κρητικού Ζητήματος.

  • Το οριστικό κείμενο των μεταρρυθμίσεων προέβλεπε:

α) την οργάνωση Κρητικής Χωροφυλακής με εντελώς νέο σχήμα

β) την ίδρυση Κρητικής Πολιτοφυλακής → Έλληνες αξιωματικούς → παραιτούνταν από ελληνικό στρατό

γ) την ανάκληση των ξένων στρατευμάτων, μετά την αποκατάσταση της εσωτερικής γαλήνης στην Κρήτη.

  • Θριαμβεύει η πολιτική του Βενιζέλου.
  • Συγκροτείται Β’ Συντακτική Συνέλευση:

– Εκπόνηση νέου συντάγματος

– Έκδοση ενωτικού ψηφίσματος

– Ο βασιλιάς Γεώργιος Α’ με απόφαση των Δυνάμεων, αποκτά το δικαίωμα:

–    να διορίζει τον Ύπατο Αρμοστή της Κρήτης (14-8-1906)

–    το νησί είχε καταστεί ιδιότυπη ελληνική επαρχία.

  • Στις 12 Σεπτεμβρίου του 1906 ο πρίγκιπας Γεώργιος παραιτείται από ‘Ύπατος Αρμοστής → αναχωρεί από την Κρήτη.
  • Νέος Αρμοστής διορίζεται ο Αλεξ. Ζαΐμης.
  • Το κρητικό ζήτημα βαίνει πλέον προς οριστική επίλυση.

Πηγές

ΠΗΓΗ 1

Η Προκήρυξη της Αντιπολίτευσης (26 Φεβρουαρίου 1905)
[Το προμήνυμα της επανάστασης του Θερίσου]

«Οι υπογεγραμμένοι, αποτελούντες την ηνωμένην εν Κρήτη αντιπολίτευσιν, συνελθόντες εν Χανίοις τη 26 Φεβρουαρίου 1905, αποσκοπούντες εις την εκπλήρωσιν του Εθνικού Προγράμματος, αποφασίζομεν: α) Πρώτον και κύριον μέλημα ημών έστω η επίτευξις του από αιώνων επιδιωκομένου σκοπού της ενώσεως της Κρήτης μετά της ελευθέρας Ελλάδος. β) Αδυνάτου αποβαίνοντος του σκοπού τούτου, θέλομεν επιδιώξει την πολιτικήν προσέγγισιν της πατρίδος μας προς την ελευθέραν Ελλάδα, μεταβαλλομένης από διεθνούς απόψεως της σημερινής καταστάσεως. γ) Μη εκπληρουμένου μηδέ του σκοπού τούτου θέλομεν επιδιώξει την αναθεώρησιν του ημετέρου συντάγματος κατά το πρότυπον του ελληνικού, όπως απαλλαγή ο τόπος του δεσποτισμού. Του προγράμματος τούτου την πραγμάτωσιν θέλομεν επιδιώξει και δι’ ενόπλων λαϊκών συναθροίσεων. Εν ταις ενεργείαις ημών δεν θέλομεν επιδιώξει προσωπικήν μεταβολήν, αλλ’ επελθούσης τοιαύτης θέλομεν αποκρούσει παντί σθένει και δια των όπλων έτι πάντα μη Έλληνα κυβερνήτην».

Παράθεμα σχολικού βιβλίου, σ. 212

ΠΗΓΗ 2

Πανηγυρικός λόγος του Ε. Βενιζέλου

«…Ευθύς εξ αρχής ωνόμασαν τον Πρίγκιπα αντιπρόσωπον της Εθνικής Ιδέας εν Κρήτη. Κατά του τίτλου τούτου διεμαρτυρήθην και διαμαρτύρομαι. Η Κρήτη δεν έχει ανάγκην αντιπροσώπων της Εθνικής Ιδέας. Τίτλοι αυτής είναι οι αγώνες της. Εδέχθημεν τον Ύπατον Αρμοστήν μόνον ως κομίζοντα τον αρραβώνα της ενώσεως της Κρήτης μετά της Ελλάδος. Αλλ’ ο αρραβών διήρκεσε τόσον πολύ, ώστε το στάδιον της μνηστείας κατήντησεν απεχθές, καθ’ όσον δεν επήλθεν η πρόοδος η προσδοκωμένη και συμφυής προς την απόκτησιν της ελευθερίας. Υπό το απεχθές τούτο καθεστώς παρενεβλήθησαν παρεξηγήσεις, αίτινες το κατέστησαν απεχθέστερον. Καθ’ έκαστον ταξίδιον του Πρίγκιπος επιστεύετο ότι θα γίνη η ένωσις. Παρήλθον ήδη εξ έτη. Ήτο φυσικόν ο Κρητικός Λαός να προσφύγη άπαξ έτι εις τα όπλα, όπως καταστήση εναργεστέραν την ανάγκην της εθνικής του αποκαταστάσεως. Υπάρχουν οι φρονούντες ότι το κίνημα τούτο είναι άκαιρον. Δεν έχει, άραγε, αναγνωρισθή ότι η μόνη λύσις του Κρητικού Ζητήματος είναι η ένωσις της Κρήτης μετά του Βασιλείου της Ελλάδος; Την ένωσιν, λέγουν, θα την κάμη μόνον όταν θελήσει ο υιός του βασιλέως της Ελλάδος! Διαμαρτύρομαι και κατά της αντιλήψεως αυτής. Δεν δυνάμεθα να αναθέσωμεν το εθνικόν μας μέλλον εις μίαν οικογένειαν…»

Παράθεμα σχολικού βιβλίου, σ. 214

ΠΗΓΗ 3

Σύμπτωση των προγραμματικών αρχών του Βενιζέλου με τις βαθύτερες αναζητήσεις
μεγάλης μερίδας της κοινής γνώμης

Η σύμπτωση των προγραμματικών αρχών του Βενιζέλου με τις βαθύτερες αναζητήσεις μεγάλης μερίδας της κοινής γνώμης δεν εξέφρασε τις κοινές μόνο παροδικές αντιδράσεις απέναντι στην αρμοστειακή διοίκηση. Ο Κρητικός ηγέτης, ουσιαστικός εισηγητής των νεώτερων μορφών του φιλελευθερισμού στο πεδίο της ελληνικής πολιτικής και οικονομικής πρακτικής, έτεινε έκτοτε να ανταποκριθεί στις νέες αναζητήσεις της φιλελεύθερης κοινής γνώμης… Η διαφοροποίηση της κοινής γνώμης ήταν πραγματικά άμεσα συνυφασμένη με την εξέλιξη των πολιτικών γεγονότων, στο μέτρο που αυτά αντικατόπτριζαν αντιθέσεις ή βαθύτερους ανταγωνισμούς, απότοκους των δυναμικών διαμορφώσεων στους κόλπους της κρητικής κοινωνίας. Τα πολιτικά γεγονότα της τελευταίας δεκαετίας του 19ου αι. και, τέλος, η ανακήρυξη του αυτόνομου καθεστώτος είχαν συντελέσει στην, περιορισμένη έστω, αλλά σταθερή διακίνηση των κατοίκων της υπαίθρου προς τα αστικά κέντρα. Η σημασία του φαινομένου αποβαίνει ακόμη μεγαλύτερη, αν συσχετισθεί με την υποχώρηση του μουσουλμανικού και τη χειραφέτηση του χριστιανικού στοιχείου. Παράλληλα προς τη δημογραφική διαφοροποίηση, η δημιουργία νέων προϋποθέσεων στο επίπεδο τόσο της κρατικής οργανώσεως όσο και της οικονομικής δραστηριότητας συνέβαλε αποφασιστικά στην αριθμητική διεύρυνση και την κοινωνική ανάδειξη των μεσοαστικών ιδίως και των μικροαστικών στρωμάτων. Η συνακόλουθη παρουσία τους στο πεδίο της πολιτικής ζωής ήταν φυσικό να συναφθεί με την παράλληλη προοδευτική κατίσχυση των αντιπροσωπευτικών τους αναζητήσεων. … Φορείς νέων δυναμικών αντιλήψεων στα πλαίσια της δημόσιας ζωής, οι εκπρόσωποι της ανερχόμενης τάξεως, ήταν εύλογο να διεκδικούν το δικαίωμα της ενεργότερης συμμετοχής στα κοινά και να κατατείνουν στην αξιοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων του τόπου, ενώ η συγκεντρωτική διακυβέρνηση της αρμοστείας στο επίπεδο της διοικήσεως και η στατική αντίληψη στον τομέα της οικονομίας ήταν φυσικό να προκαλέσουν τη ζωηρή αντίδρασή τους.

Κ. Σβολόπουλος, «Η διάσταση ανάμεσα στον πρίγκιπα Γεώργιο και τον Ελευθέριο Βενιζέλο», Ι.Ε.Ε., τόμος ΙΔ΄, σ. 207

ΠΗΓΗ 4

Ο Μ. Φούμης (γιος του οπλαρχηγού Κων/νου Φούμη, συνεργάτη και φίλου του Βενιζέλου) χαρακτήρισε το Θέρισο (1905) «σκηνοθετημένο κίνημα»:

«Ήταν ένα είδος σκηνοθετημένου κινήματος, ένας ευφυής πολιτικός ελιγμός, ο οποίος επέτρεψε στον Βενιζέλο να ανακτήσει τα ενωτικά του διαπιστευτήρια, που τα είχε χάσει στο διάστημα μεταξύ του 1901 και του 1905. Ήταν ταυτόχρονα διακήρυξη της ενωτικής του τοποθέτησης και αντιδυναστική πράξη, παρά τις διαβεβαιώσεις του περί του αντιθέτου…»

Λ. Μακράκη, Ελευθέριος Βενιζέλος, ό.π., σσ. 408 και 424

Λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο των παραθεμάτων και τις ιστορικές σας γνώσεις να επισημάνετε και να αναλύσετε τα αίτια και τους σκοπούς της επανάστασης του Θερίσου (1905).

ΠΗΓΗ

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος αναλύει τη σημασία των πολιτικών εξελίξεων ενώπιον των Κρητών πληρεξουσίων στη συνεδρίαση της 7ης Οκτωβρίου 1906 της Β΄ Συντακτικής Συνέλευσης των Κρητών.

«Αντιλαμβάνομαι εγώ και είμαι βέβαιος, Κύριοι πληρεξούσιοι, ότι πολύ ταχέως θα συμφωνήσωμεν όλοι ότι το Κρητικόν Ζήτημα έκαμεν εν βήμα γενναιότατον προς τα εμπρός δια της επιτευχθείσης λύσεως, όχι μόνον από απόψεως εσωτερικής διοίκησεως, αλλά και από καθαρώς εθνικής απόψεως…

Του λοιπού, το Πολίτευμα, τον οποίον θα μας διέπη θα είναι οι ελεύθεροι θεσμοί του Ελληνικού Βασιλείου. Νομίζω, ότι αυτό δεν είναι κάτι τι, το οποίον θα μας ανησυχή διότι εις αυτό όλοι εσπεύδομεν ημείς μεν από του φανερού, άλλοι δε λεληθότως, μη θέλοντες να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους, τους οποίους είχεν η διεξαγωγή του αγώνος αυτού … Του λοιπού, κύριοι, η διοίκησις ημών θα είναι διοίκησις καθαρώς ελληνική, όχι μόνον διότι ο κεκλημένος να εφαρμόση το νέον Πολίτευμα διορίζεται παρά του Βασιλέως των Ελλήνων, αλλ’ ελληνική και κατά τούτο, διότι το πνεύμα ακόμη της διοικήσεως θα είναι Ελληνικόν, αφ’ ου θα γίνηται επί τη βάσει των αρχών του Ελληνικού Συντάγματος, το οποίον διέπει το Ελληνικόν Κράτος επί του παρόντος και τον οποίον είμαι βέβαιος, ότι θα είναι και το μέλλον Σύνταγμα του Έθνους ακόμη.

Αλλά η Κρήτη, δεν πρέπει να παραγνωρίζωμεν ότι, αν απετέλει προ μικρού ηθικόν απλώς εξάρτημα του Ελληνικού Βασιλείου, ήδη από των τελευταίων παραχωρήσεων των Δυνάμεων, η Κρήτη αποτελεί πολιτικόν πλέον εξάρτημα του Ελληνικού Βασιλείου. Αν οι Δυνάμεις δια των ανακοινώσεών των οφείλουν να περιορίζωνται εις την διπλωματικήν γλώσσαν, η οποία δύναται τέλος πάντων να μη εγείρη τας αντιρρήσεις, είτε του έχοντος το δικαίωμα της επικυριαρχίας εν Κρήτη, είτε άλλων αντιζήλων κρατών εν τη Ανατολή, ημείς όμως έχομεν καθήκον, λαμβάνοντες τα πράγματα υπ’ όψιν όπως έχουσι να διακηρύξωμεν, ότι κατ’ ουσίαν αι Δυνάμεις ενούσι την Κρήτην προς την Ελλάδα … Λείπουσι, κύριοι συνάδελφοι, οι τύποι και δεν εξεύρομεν πόσον χρόνον ακόμη θα λείπωσι, αλλ’ η αλήθεια είνε, ότι ουσιαστικώς δια της αναγνωρίσεως εις τον Βασιλέα των Ελλήνων του δικαιώματος να διορίζη τον Ύπατον Αρμοστήν η Κρήτη ηνώθη μετά της Ελλάδος…»

Εστενογραφημένα Πρακτικά της Β΄ Συντακτικής Συνελεύσεως των Κρητών, Χανιά 1907, σσ. 38-39

[Πηγή: Κ. Σβολόπουλος, Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η πολιτική κρίσις εις την Αυτόνομον Κρήτην, εκδ. Ίκαρος, Αθήναι 1974, σσ. 273-274]

Λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο του παραθέματος και τις γνώσεις σας από το σχολικό βιβλίο να σχολιάσετε τη φράση του βιβλίου σας (σ. 217): «το κίνημα του Θερίσου δεν πέτυχε πλήρως τους στόχους του, αλλά έδωσε νέα ισχυρή ώθηση στο Κρητικό Ζήτημα και προκάλεσε θετικές εξελίξεις».

ΠΗΓΗ 1

Ο Βενιζέλος και το Κρητικό Σύνταγμα του 1899

Απόσπασμα από επιστολή του Ελ. Βενιζέλου της 12ης Φεβρουαρίου του 1906 στον Α. Βορεάδη

«Όλοι είχομεν πλανηθή επιζητήσαντες … την υπέρμετρον ενίσχυσιν του ανεύθυνου παράγοντος προς περιορισμόν του κοινοβουλευτισμού, εις ον αποδίδομεν … την εθνικήν γυμνότητα, ην απεκάλυψεν ο πόλεμος του 1897. Η ευθύνη δε εμού είναι μεγαλυτέρα ως επιδράσαντος πλειότερον εις την σύνταξιν του συντηρητικού πολιτεύματος το 1889».

ΙΑΧ, Αρχείο Θερίσου, 18/4

ΠΗΓΗ 2

Ο συντηρητικός χαρακτήρας του Κρητικού Συντάγματος του 1899

Σύμφωνα με μια θεωρία, το σύνταγμα (σημ.: του 1899) είχε συντηρητικό χαρακτήρα επειδή ο λαός της Κρήτης – και τα δεκαέξι μέλη της συντακτικής επιτροπής – πίστευε ότι μια εκτελεστική εξουσία με ενισχυμένες αρμοδιότητες και απαλλαγμένη από κοινοβουλευτικούς περιορισμούς και επεμβάσεις βραχυπρόθεσμα θα συνέβαλε πιο αποτελεσματικά στην επίλυση των πολιτικών προβλημάτων του νησιού … Οι συντάκτες της τελικής μορφής του σχεδίου του συντάγματος δεν θεωρούσαν οριστικό το καθεστώς της αυτονομίας, αφού δεν ικανοποιούσε τις εθνικές προσδοκίες των Κρητών. Η αρμοστεία αντιπροσώπευε γι’ αυτούς ένα σύντομο μεταβατικό στάδιο, το προοίμιο της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Με την αντίληψη αυτή ως προϋπόθεση των συνταγματικών τους επιλογών, τα μέλη της επιτροπής ενίσχυσαν τις σχεδόν μοναρχικές εξουσίες του προσωρινού ηγέτη της Κρήτης, για να διευκολύνουν τη γρήγορη επίλυση των εσωτερικών προβλημάτων του τόπου τους και να αποκλείσουν τις πιθανές τραγικές συνέπειες (όπως η ήττα της Ελλάδας στον πόλεμο του 1897) που μπορούσαν να έχουν οι τυχόν εκτροπές των εκλεγμένων εθνικών αντιπροσώπων από τα πλαίσια της κοινοβουλευτικής δεοντολογίας.

Λ. Μακράκη, Ελευθέριος Βενιζέλος, Η διάπλαση ενός εθνικού ηγέτη, σσ. 382-383

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραθέματα και τις πληροφορίες του βιβλίου σας:

α) Να επισημάνετε τα στοιχεία εκείνα που υποδηλώνουν το συντηρητικό χαρακτήρα του Κρητικού Συντάγματος του 1899.
β) Να προσδιορίσετε τα κριτήρια βάσει των οποίων η συντακτική επιτροπή προχώρησε στη διαμόρφωση του συγκεκριμένου Συντάγματος.

ΠΗΓΗ

Το Κρητικό Σύνταγμα του 1899

Τα σοβαρά προβλήματα που γεννήθηκαν στην εφαρμογή του ήταν συνέπεια των ατελειών του. Για παράδειγμα, ο ύπατος αρμοστής οριζόταν ως αντιπρόσωπος των Μεγάλων Δυνάμεων στην Κρήτη, αλλά συνδεόταν και με το λαό της με μια «σύμβαση». Ήταν ο κεντρικός παράγοντας του κράτους και ο κύριος εκτελεστικός λειτουργός και σημαντικό στέλεχος της νομοθετικής εξουσίας. Όπως παρατηρούσε ο πρόεδρος της συντακτικής επιτροπής Ι. Σφακιανάκης, «το πρόσωπον του Ηγεμόνος είναι το κέντρον όλων των εξουσιών». Από την άλλη μεριά, τα μέλη της αρμοστειακής κυβέρνησης, σύμφωνα πάντοτε με το σύνταγμα, ήταν σύμβουλοι του πρίγκιπα, ελεγχόμενοι και άμεσα υπόλογοι σ’ αυτόν μάλλον παρά στη Συνέλευση από την οποία προέρχονταν … Η Κρητική Συνέλευση, η οποία εκλεγόταν με γενική ψηφοφορία κάθε δύο χρόνια, δεν είχε σαφείς εξουσίες ούτε αρκετές αρμοδιότητες. Πραγματοποίησε μόνο μια συνεδρίαση στη διάρκεια της θητείας της και, καθώς φαίνεται, είχε περιορισμένη δικαιοδοσία, αφού η τελική επικύρωση των νόμων ενέπιπτε στην αρμοδιότητα του ύπατου αρμοστή.

Λ. Μακράκη, Ελευθέριος Βενιζέλος, Η διάπλαση ενός εθνικού ηγέτη, σ. 382

Λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο της πηγής και τις πληροφορίες του βιβλίου σας:

α) Να επισημάνετε τις αδυναμίες στην οργάνωση της Κρητικής Πολιτείας που προκάλεσαν εσωτερική κρίση μετά τα δύο πρώτα έτη της λειτουργίας της.
β) Να εξηγήσετε πώς εκδηλώθηκε αυτή η κρίση σε πολιτικό επίπεδο και πώς, στη συνέχεια, η διάσταση των απόψεων πήρε τη μορφή προσωπικής αντιπαράθεσης.

Προέλευση

Πηγές Πανελλαδικών

Δεν υπάρχουν πηγές Πανελλαδικών για τη συγκεκριμένη ενότητα.

Ερωτήσεις Πανελλαδικών

  • «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις» (Κρήτη): ορισμός (μον.4) Ημερ. 2007
  • Ο πρωθυπουργός Δηλιγιάννης στις 12 Μαρτίου 1905 προέβη σε σκληρές δηλώσεις κατά του πρίγκιπα Γεωργίου και των συνεργατών του. (σωστό ή λάθος) (μον.2) Ημερ. Επαν. 2007
  • Προσωρινή Κυβέρνησις της Κρήτης»: ορισμός (μον. 4) Εσπερ. 2007
  • Με τη συμφωνία των Μουρνιών Κυδωνίας (2 Νοεμβρίου 1905) οι Μεγάλες Δυνάμεις επέτρεψαν την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. (σωστό ή λάθος) (μον. 2) Εσπερ. Επαν. 2007
  • «Ροπαλοφόροι»: ορισμός (μον.3) Εσπερ. 2008
  • «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις» (Κρήτη): ορισμός (μον. 5) Εσπερ. Επαν. 2008
  • Ποιες ήταν οι αντιδράσεις της Ελληνικής Κυβέρνησης και των Μεγάλων Δυνάμεων στο κίνημα του Θερίσου, πριν oργανωθεί στο Θέρισο η «Προσωρινή Κυβέρνησις της Κρήτης»; Μονάδες 15 Ημερ. 2009
  • Ο παλαίμαχος πολιτικός Ιωάννης Σφακιανάκης, κατά την επανάσταση του Θερίσου, κάλεσε τον λαό σε καθολική συμπαράσταση προς τις Μεγάλες Δυνάμεις. (σωστό ή λάθος) (μον. 2) Ημερ. Επαν. 2009
  • «Ροπαλοφόροι»: ορισμός (μον 5) Ημερ. Επαν. 2009
  • Ποιοι συνασπίστηκαν γύρω από τον Βενιζέλο στην αντιπαράθεσή του με τον πρίγκιπα Γεώργιο (μον. 5) και ποια ήταν η αντίδρασή τους στην προκήρυξη των εκλογών στο τέλος του 1904; (μον. 5) Ημερ. 2010.
  • Πώς αντέδρασε ο πρίγκιπας Γεώργιος και η ελληνική κυβέρνηση στην έκρηξη και την επέκταση της επανάστασης του Θερίσου (1905); (μον. 13) Εσπερ. 2010
  • Ηνωμένη Αντιπολίτευσις (Κρήτη) ορισμός (μον. 5) Ημερ. – Εσπερ. Επαν. 2011
  • Ροπαλοφόροι ορισμός (μον. 5) Εσπερ. Επαν. 2011
  • Ο παλαίμαχος κρητικός πολιτικός Ι. Σφακιανάκης κάλεσε τον λαό σε καθολική συμπαράσταση προς τους επαναστάτες του Θερίσου (21 Μαρτίου 1905). (σωστό ή λάθος) (μον. 2) Ημερ. – Εσπερ. 2012
  • Ποιες ήταν οι πολιτικές εξελίξεις στο Κρητικό Ζήτημα μετά τη συμφωνία στις Μουρνιές (2 Νοεμβρίου 1905) και έως την ανάληψη της Ύπατης Αρμοστείας της Κρήτης από τον Αλέξανδρο Ζαΐμη; Μονάδες 13 Ημερ. – Εσπερ. 2012
  • Ορισμός: Ροπαλοφόροι (μον. 5) Ημερ – Εσπερ Επαν. 2013
  • Ο Πρίγκιπας Γεώργιος με αυστηρή προειδοποίηση έδινε στους επαναστάτες του Θέρισου προθεσμία 36 ωρών, για να καταθέσουν τα όπλα. (σωστό ή λάθος) (μον. 2) Ημερ – Εσπερ Επαν. 2013
  • Στο τέλος του 1904 έληξε η περίοδος της Γενικής Συνέλευσης (στην Κρήτη) και προκηρύχθηκαν εκλογές για την ανάδειξη 64 βουλευτών. (σωστό ή λάθος) (μον. 2) Ημερ – Εσπερ Επαν. 2014
  • Ορισμός: «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις» (Κρήτη) (μον. 5) ΕΣΠΕΡΙΝΑ ΛΥΚΕΙΑ 2015
  • Πώς αντέδρασε ο πρίγκιπας Γεώργιος στην εκδήλωση της επανάστασης του Θερίσου; Μονάδες 10 ΕΣΠΕΡΙΝΑ ΛΥΚΕΙΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ 2015
  • Προσωρινή Κυβέρνησις της Κρήτης (1905): ορισμός (μον. 5) ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΕΣΠΕΡΙΝΑ ΛΥΚΕΙΑ 2016
  • Ο Ελευθέριος Βενιζέλος παραιτήθηκε από τη θέση του ως Υπουργού Δικαιοσύνης της Κρητικής Πολιτείας στις 18 Μαρτίου 1901. (σωστό ή λάθος) (μον. 2) ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΕΣΠΕΡΙΝΑ ΛΥΚΕΙΑ 2016

Για να μεταβείτε σε κάποιο άλλο Κεφάλαιο ή Ενότητα της Ιστορίας Ανθρωπιστικών Σπουδών της Γ’ Λυκείου, επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τους παρακάτω πίνακες:

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

Τα δημογραφικά δεδομέναΗ Μεγάλη Ιδέα
Το εμπόριο το 19ο αιώναΗ ελληνική ναυτιλία το 19ο αιώνα
Διανομή εθνικών κτημάτωνΕκμετάλλευση Ορυχείων
Το Τραπεζικό ΣύστημαΗ βιομηχανία
Δημόσια ΈργαΣιδηρόδρομοι
Εθνικά Δάνεια Πτώχευση 1893 -
ΔΟΕ
Εξωελλαδικό ελληνικό κεφάλαιο
Αγροτικό Ζήτημα Εργατικό Κίνημα
Οικονομικές Συνθήκες Κατά την Περίοδο 1910-1922 Α' Παγκόσμιος Πόλεμος
Οικονομική ζωή κατά την περίοδο 1922-1936 Ελληνική Οικονομία Κατά την Περίοδο του Μεσοπολέμου
Μεγάλες Επενδύσεις Τράπεζα της Ελλάδος
Κρίση του 1932

Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1936)

Σύνταγμα του 1844 Παρακμή Ξενικών Κομμάτων
Νέα Γενιά Εθνοσυνέλευση 1862-1864
Η εδραίωση του δικομματισμού Οργάνωση των Κομμάτων Κατά το Τελευταίο Τέταρτο του 19ου Αιώνα
Από τη Χρεοκοπία στο Στρατιωτικό Κίνημα στο Γουδί Το Κόμμα των Φιλελευθέρων
Αντιβενιζελικά Κόμματα Αριστερά Κόμματα
Εθνικός Διχασμός Σοσιαλιστικό κόμμα

ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1930)

Διωγμός του 1914 Άλλα Προσφυγικά Ρεύματα
Περίθαλψη (1914-1921) Παλιννόστηση
Έξοδος Πρώτο Διάστημα
Σύμβαση Λοζάνης - Ανταλλαγή Πληθυσμών Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων
Αγροτική Αποκατάσταση Αστική Αποκατάσταση
Αποζημίωση Ανταλλαξίμων Ελληνοτουρκική Προσέγγιση
Ενσωμάτωση Προσφύγων Επιπτώσεις Άφιξης Προσφύγων

ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΑΠΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ
ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ

Οργάνωση Κρητικής Πολιτείας Περίοδος Δημιουργίας
Πρώτα Νέφη Επανάσταση Θερίσου
Αρμοστεία Αλέξανδρου Ζαΐμη Κατάλυση Αρμοστείας στην Κρήτη
Γεγονότα Ετών 1909-1913 Μετάκληση Βενιζέλου στην Αθήνα
Οριστική Λύση Κρητικού Ζητήματος

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Ερωτήσεις Κλειστού Τύπου εφ΄ όλης της Ύλης Ερωτήσεις Κλειστού Τύπου εφ΄ όλης της Ύλης- Απαντήσεις
Συνδυαστικές Ερωτήσεις εφ΄ όλης της Ύλης Συνδυαστικές Ερωτήσεις εφ΄ όλης της Ύλης-Απαντήσεις
Πολιτικά Κόμματα Ερωτήσεις Σ/Λ Πολιτικά Κόμματα Σ/Λ- Απαντήσεις
Προσφυγικό Ζήτημα κατά τον 19ο αιώνα Σ/ Λ Προσφυγικό Ζήτημα κατά τον 19ο αιώνα Σ/Λ - Απαντήσεις
Οικονομία Οικονομία Απαντήσεις
Οικονομία Β
Οικονομία Γ Οικονομία Γ Απαντήσεις
Οικονομία Δ
Οικονομία & Πολιτικά Κόμματα
Πολιτικά Κόμματα Πλήρες Κριτήριο με Εναλλακτικές Ασκήσεις
Πολιτικά Κόμματα Β
Πολιτικά Κόμματα Γ
Πολιτικά Κόμματα & Προσφυγικό
Το Κρητικό ζήτημα Το Κρητικό ζήτημα Απαντήσεις
Το Κρητικό ζήτημα Β
Παρευξείνιος Ελληνισμός Παρευξείνιος Ελληνισμός Απαντήσεις
Κριτήριο Αξιολόγησης Κεφάλαια Γ-Ε Κριτήριο Αξιολόγησης Κεφάλαια Γ-Ε Απαντήσεις
Προσομοιωτικό Κριτήριο Αξιολόγησης Προσομοιωτικό Κριτήριο Αξιολόγησης Απαντήσεις
Προσομοιωτικό Κριτήριο Αξιολόγησης 2
Προσομοιωτικό Κριτήριο Αξιολόγησης 3 Προσομοιωτικό Κριτήριο Αξιολόγησης 3 Απαντήσεις
Προσομοιωτικό Κριτήριο Αξιολόγησης 4 Προσομοιωτικό Κριτήριο Αξιολόγησης 4 Απαντήσεις
Προσομοιωτικό Κριτήριο Αξιολόγησης 5 Προσομοιωτικό Κριτήριο Αξιολόγησης 5 Απαντήσεις
Προσομοιωτικό Κριτήριο Αξιολόγησης 6
Προσομοιωτικό Κριτήριο Αξιολόγησης 7 Προσομοιωτικό Κριτήριο Αξιολόγησης 7 Απαντήσεις
Προσομοιωτικό Κριτήριο Αξιολόγησης 8 Προσομοιωτικό Κριτήριο Αξιολόγησης 8 Απαντήσεις
Προσομοιωτικό Κριτήριο Αξιολόγησης 9 Προσομοιωτικό Κριτήριο Αξιολόγησης 9 Απαντήσεις

 

Η Ομάδα του filologika.gr


Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν τα Φιλολογικά μαθήματα ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.