Ηθικά Νικομάχεια Ενότητα 1

Ηθικά Νικομάχεια Ενότητα 1

Μετάφραση σε αντιστοίχιση

οὔσης < εἰμί: ανούσιος, εσθλός, ετυμολογία, έτυμον, οντολογία, όντως, ουσία, ουσιαστικός, παρόν, παροντικός, παρουσιαστικό.

διανοητικῆς < διὰ + νοῦς: άνοια, διανόηση, διάνοια, διχόνοια, έννοια, επινόηση, κατανόηση, μετάνοια, νοερός, νόημα, νόηση, νοητικός, νοητός, ομόνοια, παρανόηση, παράνοια, πρόνοια, συνεννόηση, υπόνοια.

ἠθικῆς < ἦθος < ἔθος: ηθικός, ηθικότητα, ηθογραφία, ηθοπλαστικός, ηθοποιός.

ἔχει < ἔχω: ανακωχή, ανθεκτικός, αντοχή, άσχετος, διάδοχος, έξη, εξής, εξοχή, έξοχος, μέθεξη, πάροχος, πολιούχος, ραβδούχος, σχεδόν, σχέση, σχετικός, σχήμα, σχηματικός, σχολείο, σχολή, σχόλη.

ἐμπειρίας < ἐν + πειράομαι –ῶμαι: απειρία, άπειρος, απόπειρα, αποπειρατικός, εμπειρία, έμπειρος, πείρα, πείραγμα, πειρακτικός, πείραμα, πειραματιστής, πειραματόζωο, πειρασμός, πειρατής, πολύπειρος.

δεῖται < δέομαι: αδέητος, δέηση, δεητικός, δέον, δεοντικός, δεοντολογία, δεοντολογικός, δεοντολογικώς, δεόντως, ενδεής, ένδεια.

περιγίνεται < περὶ + γίγνομαι: γενεά, γενέθλιος, γένεση, γενέτειρα, γένος, γηγενής, γόνος, γυνή, εγγονός, ενδογενής, ευγενής, νεογνό, πρωτογενής.

παρεκκλῖνον < παρὰ + ἐκ + κλίνω: άκλιτος, άκλιτος, ανάκλιντρο, απαρέγκλιτος, απόκλιση, έγκλιση, επικλινής, κατάκλιση, κεκλιμένος, κλίμα, κλίμαξ, κλίνη, κλίση, κλιτός, κλιτύς, παρέκκλιση, σύγκλιση, υπόκλιση.

δῆλον < δηλόω -ῶ: δήλωση, διαδήλωση, εκδήλωση, συνυποδήλωση, δηλωτικός, εκδηλωτικός.

ἀρετῶν < ἀραρίσκω (= τακτοποιώ, προετοιμάζω, συνδέω): αρέσκεια, αρεστός, άρθρο, αριθμός, αριστείο, αριστοκρατία, άριστος, άρμα, αρμονία, αρμός, δυσαρέσκεια, ενάρετος, πανάρετος, φιλαρέσκεια.

ἐθίζεται < ἔθος > ἐθίζω.: εθιμικός, έθιμο, εθιμοτυπία, εθισμός, έθος, ειωθός, συνήθης.

φερόμενος < φέρω: αμφορέας, διάφορος, διένεξη, διηνεκής, μεταφορικός, σύμφορος, φαρέτρα, φερέγγυος, φερνή, φερτός, φορά, φόρος, φωριαμός.

ῥιπτῶν < ριπτέω–-ῶ: κατάρριψη, ριξιά, ρίξιμο, ριπαίος, ριπή, ριπίδι, ριπιδοειδής, ρίψασπις, ρίψη.

πεφυκότων < φύομαι: αυτοφυής, έμφυτος, ευφυής, ευφυΐα, ιδιοφυής, κατάφυτος, μεγαλοφυής, μεγαλοφυΐα, σύμφυτος, τριχοφυΐα, φυλή, φύλλο, φύλο, φύση, φυσικοθεραπευτής, φυσικός, φυσικότητα, φυσιογνωμία, φυσιογνώστης, φυσιολάτρης, φυσιολογικός, φυτικός, φυτό.

δέξασθαι < δέχομαι: ακατάδεκτος, αναδεξιμιός, ανάδοχος, απαράδεκτος, αποδέκτης, αποδεκτός, αποδοχή, δέκτης, δεκτός, δεξαμενή, δεξιός, διαδοχή, διάδοχος, δοκάνη, δοκάρι, δοκιμάζω, δοκιμή, δοκός, δοχείο, δωροδόκος, ευπρόσδεκτος, ξενοδόχος, παραδεκτός, παραδοχή, συνεκδοχή, υποδοχή.

Πηγή 

ἀρετή: Το νόημα που είχε η λέξη «ἀρετή», όπως θα φανεί σε επόμενες ενότητες, είναι αντίστοιχο -σε ανάλογα συμφραζόμενα- με ό,τι λέμε σήμερα «υ­περοχή», «ανωτερότητα» ή «αξία».

διανοητική: «Διανοητική αρετή» είναι κάθε ιδιότητα που μπορεί να υπάρχει σε μια διάνοια και να την κάνει να ξεχωρίζει για την ανωτερότητά της, όπως η ευ­φυΐα, η παρατηρητικότητα, η ευστροφία, η συνθετική ικανότητα κ.ά. Τέτοιες αρετές, παρατηρεί ο Αριστοτέλης, αναπτύσσονται κυρίως με τη διδασκαλία. Δεν οφείλονται δηλαδή εξ ολοκλήρου στη διδασκαλία, γιατί έχει να κάνει με αυτές και η έμφυτη καταβολή.

ἠθική: «Ἠθική ἀρετὴ» είναι κάθε ιδιότητα του χαρακτήρα που μας οδηγεί σε συμπεριφορές γενικά επαινετές, όπως η μεγαλοψυχία, η φιλική διάθεση, η προθυ­μία για συνεργασία, η εργατικότητα κ.ά. Δηλώνει δηλαδή την ανωτερότητα συ­μπεριφοράς, το ανώτερο «ἦθος». Η αρετή, με αυτή την έννοια, είναι ιδιότητα που καλλιεργείται με την αγωγή, δηλαδή με τη μεθοδική εξάσκηση, ώσπου να επέλθει εθισμός.

ἐξ ἔθους: Ότι το ἦθος (=ο χαρακτήρας) δεν είναι απλώς συναρτημένο προς το ἔθος (= τον εθισμό, τη συνήθεια, την άσκηση σε έναν συγκεκριμένο τρόπο συμπεριφοράς) αλλά εξαρτάται σε απόλυτο βαθμό από αυτό ήταν μια βαθύτατη πίστη του Αριστοτέλη: Προς το τέλος των Ἠθικῶν Νιχομαχείων μιλώντας για το πόσο δύσκολο είναι να εγκαθιδρυθεί «ἦθος εὐγενὲς καὶ ὡς ἀληθῶς φιλόκαλλον» στις ψυχές των νέων, οι οποίοι «πάθει ζῶντες τὰς ἡδονάς διώκουσι καὶ δι’ ὧν αὗται ἔσονται, φεύγουσι δὲ τὰς ἀντικειμένας λύπας», θυμάται τις διάφορες απόψεις που διατυπώθηκαν για το πώς τελικά γίνονται αγαθοί οι άνθρωποι: «γίνεσθαι δ’ ἀγαθοὺς οἴονται οἱ μὲν φύσει οἱ δ’ ἔθει οἱ δὲ διδαχῇ», για να καταλήξει στο τέλος ο ίδιος να αποκλείσει και τη φύση, η οποία στο κάτω κάτω δεν εξαρτάται από μας, και τη διδαχή (= το λόγο), που δε φέρνει, ως γνωστόν, αποτέλεσμα σε όλους, και να τονίσει τη σημασία που έχει το να «καλλιεργηθεί» τοῖς ἔθεσι, άρα με σύστημα και με υπομονή, η ψυχή του νέου, όπως καλλιεργείται η γη «που θα θρέψει το σπόρο».

οὐδεμία ἐγγίνεται: Στους στίχους χ 347-348 της Ὀδύσσειας μιλάει ο αοιδός Φήμιος. Είναι η πιο άγρια στιγμή της μνηστηροφονίας, και ο Φήμιος, πεσμένος στα γόνατα του Οδυσσέα, τον παρακαλεί να μη σκοτώσει «τον τραγουδάρη, που θνητούς κι αθάνατους με το τραγούδι ευφραίνει»: είχε πράγματι πολλές φορές τραγουδήσει για την ευχαρίστηση των μνηστήρων, όμως -μάρτυράς του ο Τηλέμαχος- αυτό είχε γίνει, όλες τις φορές, χωρίς τη θέλησή του – κι αμέσως προσθέτει: «μόνος μου τα ‘μαθα· μου φύσηξε λογής λογής τραγούδια / κάποιος θεός στα φρένα». Σε μια εποχή που η λέξη ἀρετή σήμαινε ακόμη την κάθε ικανότητα του ατόμου, μια φράση σαν αυτή του Φήμιου δήλωνε ολοκάθαρα την παλιά ελληνική αντίληψη πως, αν ο τεχνίτης έχει μια συγκεκριμένη δεξιότητα, τη χρωστάει βέβαια και στη μάθηση, τη χρωστάει όμως και στη χάρη, τη δωρεά κάποιας θεότητας. Αργότερα, στον ένατο Ὀλυμπιόνικό του ο Πίνδαρος έκανε φανερό πως η παλιά ομηρική αντίληψη ήταν ακόμη η κρατούσα: «Πάνου απ’ όλα το προίκισμα στέκει / πού ‘χει η φύση δομένο τ’ ανθρώπου, / αγκαλά και πολλοί μ’ αξιοσύνες / μαθητές να κερδίσουν τη δόξα / μωραξιώσαν» (μετ. Π. Λεκατσά). Η παλιά αυτή αριστοκρατική άποψη, σύμφωνα με την οποία αξιόλογος είναι μόνο ο άνθρωπος που έχει φυάν, που είναι δηλαδή φορέας δώρου της φύσης, του θεού (ελάχιστη σημασία έχουν τελικά όσα ο ίδιος ο άνθρωπος καταφέρνει να μάθει μόνος του) δεν έχει πια την έγκριση του Αριστοτέλη.

οἷον ο λίθος: Δε θα ήταν υπερβολή να λέγαμε πως κανένας άλλος φιλόσοφος δεν έκανε τα απλά δεδομένα της εμπειρίας, τα απλά δηλαδή δεδομένα της καθημερινής ζωής, αφετηρία για τη σκέψη του στο βαθμό που το έκανε ο Αριστοτέλης. Σωστά ειπώθηκε ότι η φιλοσοφία του περί τέλους, π.χ., είναι, στην πραγματικότητα, «θεμελιωμένη πάνω στο εμπειρικό δεδομένο ότι από ένα βελανίδι γεννιέται μια βελανιδιά», ή ότι «η πολιτική του θεωρία αναπτύχθηκε από τους διαλογισμούς του σχετικά με τη ζωή μέσα στο πλαίσιο ενός νοικοκυριού». Πραγματικά, «συχνά ένα μόνο εμπειρικό δεδομένο μπορεί να είναι γι’ αυτόν ικανοποιητική βάση, για να προχωρήσει σε μια θεωρία με συνέπειες μεγάλης σημασίας». Δεν ήταν, στ’ αλήθεια, αυτό το αμείωτο ενδιαφέρον του για τα απλά πράγματα της καθημερινής ζωής που έκανε τον Αριστοτέλη -επαναστατικά πρώτο- μελετητή του κόσμου των ζώων και των φυτών;

τελειουμένοις: Αξιοσημείωτο δείγμα του «βιολογικού» τρόπου σκέψης του Αριστοτέλη για την κατάκτηση των αρετών: η φύση μάς έχει κάνει δεκτικούς στις καλές ιδιότητες (αρετές), μόνο με την αγωγή όμως θα αναπτυχθούν έτσι, ώστε να φτάσουμε στην τέλεια κατάκτησή τους.

1. ἡ μὲν διανοητικὴ… ἐξ ἔθους περιγίνεται: Αν αυτός είναι ο χαρακτήρας των διανοητικών και των ηθικών αρετών, ποιος έχει την κύρια ευθύνη για τη μετάδοση των πρώτων και ποιος για την απόκτηση των δευτέρων;

Στο πρώτο κείμενο που διαβάζουμε από τα Ἠθικὰ Νικομάχεια γίνεται από τον Αριστοτέλη μια πολύ ενδιαφέρουσα παρατήρηση (στην πραγματικότητα με την παρατήρησή του αυτή ο Αριστοτέλης δηλώνει την πιο προσωπική του θέση απέναντι στο πολυσυζητημένο θέμα): η διανοητική αρετή προϋποθέτει κατά κύριο λόγο τη διδασκαλία, κάτι που, βέβαια, θα πει πως και η απόκτηση και η αύξησή της είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό συναρτημένες: α) με το χρόνο (= η «διδασκαλία» δεν μπορεί παρά να απλωθεί σε μια έκταση χρόνου) και β) με την πείρα που το άτομο αποκτά σιγά σιγά, πάλι επομένως σε μια έκταση χρόνου· σε αντίθεση με τη διανοητική η ηθική αρετή προϋποθέτει σε απόλυτο βαθμό τη θέληση του ατόμου να «εθισθεί» σιγά σιγά (πάλι επομένως σε μια όχι μικρή διάρκεια χρόνου) σε ένα συγκεκριμένο τρόπο συμπεριφοράς (= με την ομοιότροπη επανάληψη των ίδιων ενεργειών). Όλα αυτά θα πουν πως στην περίπτωση της διανοητικής αρετής το βάρος πέφτει στο «δάσκαλο» (αυτός δηλαδή έχει την κύρια ευθύνη για τη μετάδοσή της), ενώ στην περίπτωση της ηθικής αρετής την ευθύνη για την απόκτησή της την έχει ο «μαθητής», δηλαδή το ασκούμενο, το «εθιζόμενο» άτομο. Σοφός λοιπόν (= φορέας γνώσεων) γίνεται κανείς κατά κύριο λόγο με τη βοήθεια και τη συμπαράσταση ενός δασκάλου, ἀγαθὸς όμως (= φορέας αρετής) γίνεται: α) με τη θέλησή του (πράγμα που κατά βάθος σημαίνει προσωπική επιλογή) και β) με την επιμονή του στη διαδικασία της άσκησης.

2. ὅθεν καὶ τοὔνομα ἔσχηκε: Πρόσεξε ότι ο Αριστοτέλης κάνει εδώ ετυμολογία της λέξης ἠθικός. Κάνε ύστερα από αυτό κάποιες σκέψεις για τον τρόπο με τον οποίο ο Αριστοτέλης οδηγείται στην επισήμανση των πραγματικών σημασιών των λέξεων και σχολίασε τη σχέση που έχουν μέσα στη σκέψη του τα πράγματα με τις λέξεις που τα δηλώνουν.

Δεν ήταν καθόλου λίγες οι φορές που οι αρχαίοι Έλληνες επιχειρούσαν να ετυμολογήσουν τις λέξεις τους (= να βρουν την αληθινή, την αρχική σημασία τους). Τότε όμως δεν είχε ακόμη ανακαλυφθεί ούτε ότι τις γλώσσες τις κυβερνούν νόμοι που έχουν την ίδια με τους φυσικούς νόμους αυστηρότητα ούτε ποιοι ακριβώς νόμοι κυβερνούσαν τη δική τους γλώσσα. Δεν είναι λοιπόν παράδοξο ότι τις πιο πολλές φορές οι αρχαίοι Έλληνες σοφοί έπεφταν έξω στις ετυμολογίες τους (παράδειγμα οι πιο πολλές από τις ετυμολογίες του Πλάτωνα στο διάλογό του Κρατύλος). Στην περίπτωση που μας απασχολεί, ο ετυμολογικός συσχετισμός των λέξεων ἦθος και ἔθος είναι, βέβαια, σωστός, για μας όμως που ξέρουμε πως ήταν πολύ περισσότερες οι λαθεμένες ετυμολογίες των αρχαίων καταντά να έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία το γεγονός ότι συχνά οι αρχαίοι σοφοί βάσιζαν τις σκέψεις και τους συλλογισμούς τους πάνω σε γλωσσικές επισημάνσεις που δεν πετύχαιναν το σωστό. Το ίδιο έγινε πολλές φορές και με τον Αριστοτέλη, που έχοντας πάθος με την ανακάλυψη των πραγματικών σημασιών των λέξεων και πιστεύοντας ότι ήταν σε θέση να τις ανακαλύπτει, οδηγήθηκε όχι λίγες φορές σε συλλογισμούς που δεν καθρέφτιζαν την πραγματικότητα. Ας το πούμε σε κάπως αυστηρότερα φιλοσοφική γλώσσα: Ο Αριστοτέλης πίστευε στην ταυτότητα «λέγεσθαι = εἶναι»· αυτό θα πει ότι ο Αριστοτέλης πίστευε πως ένα πράγμα «υπάρχει» ή «είναι έτσι», αφού η γλώσσα το εμφανίζει ως «υπάρχον» ή ως «τέτοιας λογής»· ο Αριστοτέλης δηλαδή έδινε οντολογικό περιεχόμενο στις λέξεις.

3. ἐξ οὗ καὶ δῆλον ὅτι οὐδεμία τῶν ἠθικῶν ἀρετῶν φύσει ἡμῖν ἐγγίγνεται: Διατύπωσε με δικά σου λόγια το συλλογισμό με τον οποίο ο Αριστοτέλης οδηγήθηκε σ’ αυτό το συμπέρασμα.

Όπως είναι γνωστό, κάθε «συμπέρασμα» είναι το λογικό αποτέλεσμα που προκύπτει από την αποδοχή του περιεχομένου των «προκείμενων» προτάσεων. Ο Αριστοτέλης συνάγει αποφατικό συμπέρασμα από την προηγούμενη ετυμολογική προσέγγιση του όρου «ηθική» και εισάγει τον όρο «φύσει» τον οποίο αποκλείει από γενετικό γνώρισμα της ηθικής αρετής.

Η συλλογιστική πορεία που ακολούθησε ο Αριστοτέλης είναι η εξής:

• Η λέξη «ἠθικὴ» συνδέεται ετυμολογικά και σημασιολογικά με τη λέξη «ἔθος».
• «Ἔθος» είναι ο εθισμός, η συνήθεια που προέρχεται από την επανάληψη.
• Αφού, λοιπόν, η «ἠθικὴ» συνδέεται σημασιολογικά με το «ἔθος», αυτό σημαίνει ότι η ηθική, δηλαδή οι ηθικές αρετές, σχετίζονται με τον εθισμό, τη συνήθεια που προέρχεται από την επανάληψη μιας ηθικής ενέργειας.
• Ό,τι, όμως, σχετίζεται με τον εθισμό, τη συνήθεια και την επανάληψη είναι επίκτητο χαρακτηριστικό.
• Άρα, οι ηθικές αρετές δεν υπάρχουν μέσα μας εκ φύσεως (αποδεικτέα θέση: «οὐδεμία τῶν ἠθικῶν ἀρετῶν φύσει ἡμῖν ἐγγίνεται»).

Αντίθεση με την παλιά αριστοκρατική αντίληψη

Η θέση του Αριστοτέλη ότι η αρετή δεν είναι έμφυτη, αλλά είναι αποτέλεσμα συνήθειας, έρχεται σε αντίθεση με την παλιά αριστοκρατική αντίληψη. Σύμφωνα μ’ αυτή, η αρετή είναι δώρο της φύσης ή των θεών, το οποίο τελεσίδικα δίνεται ή δεν δίνεται στον άνθρωπο τη στιγμή της γέννησής του και είναι προνόμιο των ευγενών («τῶν ἀρίστων»). Φυσικά, κληροδοτείται και στους απογόνους τους, αλλά δεν δίνεται στους πολλούς.
Την άποψη αυτή τη συναντάμε σε πολλούς ποιητές (στον Όμηρο, τον Τυρταίο, τον Θέογνη, τον Πίνδαρο). Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια της Αντιγόνης προς την Ισμήνη στο έργο Αντιγόνη του Σοφοκλή: «δείξεις τάχα εἴτε εὐγενὴς πέφυκας, εἴτ’ ἐσθλῶν κακή». Επίσης, ο Ξενοφώντας στο έργο του Ἀγησίλαος αποδίδει την αρετή του Αγησιλάου στην ευγενική του καταγωγή.

Οι παρακάτω ερωτήσεις προέρχονται από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας (ΚΕΕ) και καλύπτουν το σύνολο της ερμηνευτικής προσέγγισης του συγκεκριμένου αποσπάσματος.

1. Ο Αριστοτέλης συνεχίζοντας την εξέταση των προβλημάτων της ηθικής στο Β’ βιβλίο των Ἠθικῶν Νιχομαχείων παίρνει ως δεδομένο το πόρισμα στο οποίο κατέληξε στο τέλος του Α’ βιβλίου. Έχοντας υπόψη σας και την εισαγωγή του βιβλίου σας, να εντοπίσετε στο κείμενο τι απασχόλησε τη σκέψη του μέχρι τώρα και σε ποιο συμπέρασμα έχει καταλήξει.

2. Ποια είδη της αρετής διακρίνει ο Αριστοτέλης, σε ποιο μέρος της ψυχής ανήκει κάθε είδος και από ποιους παράγοντες εξαρτάται η ανάπτυξη καθενός;

3. Ποια σχέση έχουν με τις ηθικές αρετές ἡ φύσις και τὸ ἔθος; Να δώσετε το εννοιολογικό περιεχόμενο των όρων.

4. Ποια παραδείγματα χρησιμοποιεί στο απόσπασμα ο Αριστοτέλης και με ποιο στόχο;

5. Ο Αριστοτέλης χαρακτηρίζεται πρακτικός νους που καταφεύγει συχνά στην πραγματικότητα, για να τεκμηριώσει τις απόψεις του, τις οποίες παρουσιάζει σε απλό και λιτό ύφος. Ποια στοιχεία του αποσπάσματος θα μπορούσαν να επιβεβαιώσουν αυτές τις κρίσεις;

6. Να επισημάνετε στο κείμενο τις λέξεις που εκφράζουν όρους της αριστο­τελικής φιλοσοφίας και να δώσετε το εννοιολογικό τους περιεχόμενο.

7. Στην Ἀντιγόνη του Σοφοκλή η ομώνυμη ηρωίδα, στην προσπάθειά της να κεντρίσει τη φιλοτιμία της αδελφής της Ισμήνης και να πετύχει τη βοήθειά της στην ταφή του Πολυνείκη, κλείνει τον λόγο της ως εξής: οὕτως ἔχει σοι ταῦτα, καὶ δείξεις τάχα // εἴτ’ εὐγενὴς πέφυκας, εἴτ’ ἐσθλῶν κακή (στ. 37-38). Η ηθική που προβάλλει στο απόσπασμα η κόρη του Οιδίποδα συμφω­νεί με όσα υποστηρίζει ο Αριστοτέλης στο κείμενό σας; Να δικαιολο­γήσετε την άποψή σας.

1. Να συνδέσετε τα ρήματα της στήλης Α΄ με τις ετυμολογικά συγγενείς τους λέξεις που βρίσκονται στη στήλη Β΄. Δύο λέξεις της στήλης Β΄ πε­ρισσεύουν.
   

   Α΄	Β΄
   περιγίγνομαι ἔχω φέρομαι παρεκκλίνω πέφυκα δέχομαι δέομαι	άδεια δοχείο αγενής ευφυΐα ένδεια δίφρος ενοχή κλίτος παράκληση

2. παρεκκλίνω: α) Τι σημαίνει το ρήμα; Ποια είναι τα συνθετικά του; β) Να συνθέσετε το απλό ρήμα με τις προθέσεις ἐν, ἀπό, σύν, κατὰ και να σχηματίσετε τα αντίστοιχα παρασύνθετα ουσιαστικά.
3. ἔθος: α) Να δώσετε δύο ομόρριζα ρήματα στην αρχαία ελληνική και να γράψετε τη σημασία τους. β) Να γράψετε δύο ομόρριζα ουσιαστικά της λέξης στη νέα ελληνική.
4. Να δώσετε αντώνυμα των λέξεων στην αρχαία ελληνική: ἀρετή, γένεσις, πλεῖον, αὔξησις, ἐμπειρία.
5. πῦρ: Να βρείτε τέσσερις φράσεις της νέας ελληνικής στις οποίες χρησιμοποιείται η λέξη.
6. Να γράψετε σύνθετες λέξεις της νέας ελληνικής με πρώτο συνθετικό τις λέξεις: λίθος, πῦρ (πέντε σύνθετες για καθεμία).
7. Βρείτε στο κείμενο λέξεις ετυμολογικά συγγενείς με τις παρακάτω: δοχείο, φιλαρέσκεια, ανηθικότητα, σχεδόν, φορτίο, ένδεια.
8. Δώστε μερικά ομόρριζα (απλά ή σύνθετα) στα νέα ελληνικά για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: γένεσιν, ἔσχηκε, φέρεσθαι.
9. Δώστε ένα αντώνυμο στα αρχαία ελληνικά για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: ἀρετῆς, πλεῖον, γένεσιν, αὔξησιν, ἐμπειρίας.
10. Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις με λέξεις που παράγονται από το ρήμα «φέρω»:

α. Ο ……………….. εργασίας με έχει εξουθενώσει.

β. Το καινούριο …………………… που αγόρασε την έκανε πολύ χαριτωμένη.

γ. Ο αγώνας έληξε με μεγάλη βαθμολογική ………………….

δ. Η ………………….. των ασθενών στο νοσοκομείο έγινε με …………………………..

ε. Ο ………………………… έρωτας την έβγαλε εκτός εαυτού, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να κρίνει αντικειμενικά.

Οι παραπάνω λεξιλογικές ασκήσεις έχουν αντληθεί από τις ιστοσελίδες ΚΕΕ και study4exams.gr 

Για να μεταφερθείτε στην Ενότητα που επιθυμείτε απλώς επιλέξτε τον αντίστοιχο σύνδεσμο από τον παρακάτω πίνακα. Εναλλακτικά για την πλοήγηση σας μπορείτε να επιλέξετε και το βοηθητικό menu στην αριστερή στήλη της σελίδας.

Η ομάδα του filologika.gr 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την προετοιμασία για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook.