Λεξικό Ρημάτων της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας

Λεξικό Ρημάτων της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας,
το πολυεργαλείο του φιλολόγου

Ο Ουμπέρτο Έκο συνήθιζε να παραπονείται, όταν του έκαναν δώρο βιβλία, ότι δεν είχε αρκετά ράφια στο σπίτι του, για να τα αποθηκεύσει. Μάλιστα, χαριτολογώντας ζητούσε, όποιος του έκανε δώρο βιβλίο, να του στέλνει και το αντίστοιχο ράφι για τοποθέτηση. Τα σπίτια των φιλολόγων, αν και δε φτάνουν στην ακραία κατάσταση του μεγάλου συλλέκτη βιβλίων, φημίζονται για την πληθώρα των τόμων που γεμίζουν τις βιβλιοθήκες τους. Κάθε φιλόλογος που σέβεται τον εαυτό του και επιθυμεί να πραγματοποιεί το έργο του με αξιώσεις, γνωρίζει τη σημασία της σωστής προετοιμασίας με τη χρήση της κατάλληλης βιβλιογραφίας. Μονογραφίες, σχολιασμένες εκδόσεις, κριτικές μελέτες αποτελούν μερικά μόνο από τα εργαλεία που αξιοποιεί ο φιλόλογος κατά τη διαδικασία της μελέτης του. Ξεχωριστή θέση, βέβαια, κατέχει, το λεξικό ρημάτων της αρχαίας ελληνικής, το πολυεργαλείο, ο «ελβετικός σουγιάς» του φιλολόγου.

Η κρίση που διέρχεται ο κλάδος μας, σε συνδυασμό με την οικονομική ύφεση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα,  έχουν μειώσει αισθητά την αγοραστική δύναμη των εκπαιδευτικών, ιδιαίτερα των νεώτερων συναδέλφων. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι πλέον οι περισσότεροι εξ αυτών αναζητούν υλικό στο διαδίκτυο ή περιορίζονται στην αγορά των αναγκαίων μόνο βιβλίων για την προετοιμασία τους. Στο ίδιο πλαίσιο δυστυχώς βρίσκεται και ο έτερος πόλος της εκπαιδευτικής διαδικασίας, ο μαθητής. Η ανασφάλεια και η αβεβαιότητα που βιώνουν οι οικογένειές τους, έχουν δώσει τέλος στη συσσώρευση σχολικών βοηθημάτων και εκπαιδευτικού υλικού εν όψει των εξετάσεων, όπως συνέβαινε παλαιότερα.

Από την παραπάνω κατάσταση, εξαιρείται φυσικά το λεξικό ρημάτων της αρχαίας ελληνικής, το οποίο δεν μπορεί να αντικατασταθεί από διαδικτυακές πηγές ούτε να εξοβελιστεί από τη λίστα αγορών τόσο του εκπαιδευτικού όσο και του μαθητή. Η κατοχή του είναι μονόδρομος για οποιονδήποτε επιδιώκει να ασχοληθεί με τη διδασκαλία και τη μελέτη της αρχαίας ελληνικής ή να προετοιμαστεί με αξιώσεις για τις πανελλήνιες εξετάσεις.

Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα βιβλία που έχουμε στην κατοχή μας και από τα πρώτα που θα τρέξουμε να ξεφυλλίσουμε, όταν βρεθούμε μπροστά σε κάποιο δύσκολο συντακτικά ή νοηματικά χωρίο. Στις σελίδες του, θα αναζητήσουμε το σχηματισμό των διαφορετικών χρόνων, οι οποίοι -αναλόγως  του ρήματος- μπορεί να στηρίζονται σε εντελώς διακριτά θέματα. Σε αυτό θα ανακαλύψουμε τις διαφορετικές, και ενίοτε αντικρουόμενες σημασίες των συνθέτων εκάστου ρήματος. Ένα καλό λεξικό αποτελεί πάντα πολύτιμο συνοδοιπόρο κατά τη διαδικασία της σύνταξης, καθώς αναγράφει αναλυτικά όλες τις πιθανές συντάξεις και τις διαφορετικές ερμηνείες που ενδέχεται να ανακύπτουν κατά περίπτωση.

Ανάμεσα στα λεξικά που κυκλοφορούν στην αγορά ξεχωριστή θέση κατέχει το Λεξικό Ρημάτων της Αρχαίας Ελληνικής του Δημήτρη Λάππα σε επιμέλεια Νίκου Χατζόπουλου και Μαρίας Ξεφτέρη που κυκλοφορεί από την Ελληνοεκδοτική σε ανανεωμένη έκδοση και σε ιδιαίτερα ανταγωνιστική τιμή.

Στις 976 (!) σελίδες του ο/η συνάδελφος θα ανακαλύψει όλα όσα επιθυμεί από ένα άρτιο και αξιόπιστο λεξικό ρημάτων της αρχαίας ελληνικής. Πέρα από την εξαντλητική παρουσίαση των αρχικών χρόνων ομαλών και ανωμάλων ρημάτων της αρχαίας ελληνικής, ο συγγραφέας -σε κάθε ρήμα- περιλαμβάνει την ετυμολογική προσέγγιση εκάστου ρηματικού τύπου, γεγονός που παρέχει όλες τις αναγκαίες πληροφορίες για την κατανόηση του σχηματισμού των διαφόρων ρηματικών τύπων. Ακόμη, παρατίθενται αναλυτικά όλες οι δυνατές συντάξεις του αναλυόμενου ρήματος σε συνδυασμό με τις διαφορετικές, κατά περίπτωση ερμηνείες του, ενώ δεν απουσιάζουν και ειδικές περιφράσεις, οι οποίες απαντούν στα αρχαία κείμενα και διαφοροποιούνται ως προς την απόδοση.

Σε ξεχωριστό πλαίσιο υπάρχουν σχολαστικές πληροφορίες που αναφέρονται στην ποσότητα των δίχρονων φωνηέντων στη ρίζα του θέματος, στο σχηματισμό των διαφόρων χρόνων (αόριστος β, παρακείμενος, υπερσυντέλικος, παθητικοί χρόνοι κ.λπ.), στην κλίση του και οποιαδήποτε στοιχεία κρίνονται αναγκαία για την πληρέστερη προσέγγιση και κατανόηση του εξεταζόμενου όρου.

Παράλληλα, παρατίθενται ομόρριζοι ονοματικοί τύποι και σύνθετα, με τον αναλυόμενο όρο, ρήματα τα οποία αποκαλύπτουν τη συνοχή και τον μορφολογικό πλούτο της αρχαίας ελληνικής. Με τον τρόπο αυτό, το εξεταζόμενο ρήμα δεν προσεγγίζεται in vitro, αποκομμένο από το σώμα της γλώσσας, αλλά εντάσσεται σε μία οικογένεια λέξεων, συναπαρτίζοντας μία ευρύτερη εννοιολογική μονάδα μαζί με τους συγγενικούς όρους του.

Στο συγκεκριμένο λεξικό η παρουσίαση του υλικού δεν εξαντλείται στον άξονα της συγχρονίας αλλά επιχειρείται διαχρονική προσέγγιση του λεξιλογίου με την παράθεση ομόρριζων τύπων στη νέα ελληνική, προκειμένου να καταστεί ευκρινέστερη στο μελετητή η διαχρονική εξέλιξη της γλώσσας έως τις μέρες μας. Έτσι, ο αναγνώστης μπορεί να δει ποιες λέξεις προέρχονται ετυμολογικά από το παρουσιαζόμενο ρήμα.

Ιδιαίτερη μνεία οφείλει να γίνει σε ένα ακόμη στοιχείο του λεξικού που το διαφοροποιεί από τον ανταγωνισμό, καθιστώντας το ιδανικό για την προετοιμασία υποψηφίων για τις πανελλαδικές εξετάσεις. Τα τελευταία χρόνια, στις επιμέρους ενότητες του διδαγμένου κειμένου που αναλύονται στον ιστότοπο του Ψηφιακού Βοηθήματος περιλαμβάνονται και λεξιλογικές ασκήσεις, οι οποίες ζητούν από τους μαθητές να αναφέρουν συνώνυμα και αντώνυμα συγκεκριμένων τύπων στην αρχαία ελληνική. Ο εν λόγω τύπος άσκησης παρουσιάζει αυξημένο συντελεστή δυσκολίας, καθώς για την ορθή επίλυσή του απαιτείται βαθιά και εμπεριστατωμένη γνώση της αρχαίας ελληνικής. Λειτουργώντας ως αρωγός μαθητών και εκπαιδευτικών, το Λεξικό Ρημάτων της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας προσφέρει σε κάθε εξεταζόμενο ρήμα συνώνυμα και αντώνυμα στην αρχαία ελληνική. Με τη βοήθειά του, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να έχουν άμεση και ανεμπόδιστη πρόσβαση σε ποικιλία  τύπων, οι οποίοι θα τους βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία τη συγκεκριμένη άσκηση με τη μικρότερη δυνατή απώλεια χρόνου.

Το κυρίως σώμα του Λεξικού πλαισιώνουν αυτοτελές κεφάλαιο για το ρήμα και τα στοιχεία του, το οποίο περιλαμβάνει το ρήμα και τα παρεπόμενά του, στοιχεία για το σχηματισμό του και παρουσίαση του τονισμού των ρηματικών τύπων. Το βιβλίο κλείνει με τρία παραρτήματα στα οποία ο αναγνώστης μπορεί, αντίστοιχα, να βρει:

Παράρτημα Α: Ρήματα που απαντούν σπάνια στην Αττική Πεζογραφία. Σημασία, Αρχικοί Χρόνοι, Κύριες συντάξεις.

Παράρτημα Β: Κλίση Προστακτικής

Παράρτημα Γ: Πίνακες για την κλίση όλων των ρημάτων.

 

Το Λεξικό Ρημάτων της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας διατίθεται σε όλα τα ενημερωμένα βιβλιοπωλεία, από την Ελληνοεκδοτική.

Μπορείτε να το παραγγείλετε ηλεκτρονικά από το βιβλιοπωλείο Πολιτεία  ή τηλεφωνικά από την Ελληνοεκδοτική, τηλ: 210 3613676.

 

Η ομάδα του filologika.gr

 

Για περισσότερη ενημέρωση για θέματα που αφορούν την εκπαίδευση ακολουθήστε μας στην επίσημη σελίδα μας στο Facebook, και διαβάστε παρόμοια προτεινόμενα θέματα της επικαιρότητας ακριβώς από κάτω.

• ανώμαλα ρήματα
• αρχαία ελληνικά
• Ελληνοεκδοτική